________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगद्वारसूत्रे ज्ञानहानिनोरभेदोपचाराद् देवदत्तादिरपि ज्ञानसंख्येत्युच्यते इति, यथा-शब्दं जानन् शाब्दिका, गणितं जानन गणिकः, निमित्तं जानन नैमित्तिक इत्यादि ॥मू०२३२॥
अथ गणनासंख्यां निरूपयतिमूलम्-से किं तं गणणासंखा? गणणासंखा-एको गणणं न उवेइ, दुप्पभिइसंखा, तं जहा-संखेज्जए असंखेज्जए अर्णतए। से किं तं संखेज्जए ? संखेज्जए-तिविहे पण्णत्ते, तं जहा-जहपणए उक्कोसए अजहण्णमणुकोसए । से किं तं असंखेज्जए ?, असंखेज्जए-तिविहे पण्णत्ते, तं जहा-परित्तासंखेज्जए जुत्तासंखेज्जए असंखेज्जासंखेज्जए। से किं तं परित्तासंखेज्जए ? परित्तासंखेज्जए-तिविहे पण्णत्ते, तं जहा- जहण्णए उक्कोसए अजहण्णमणुकोसए। से किं तं जुत्तासंखेज्जए? जुत्ता संखेज्जएतिविहे पण्णत्ते, तं जहा-जहण्णए उकसए अजहण्णमणुकोसए। से किं तं असंखेज्जासंखेज्जए ? असंखेज्जासंखेज्जएशन्द आदि जानता है वह देवदत्त आदि उस शब्द ज्ञानवाला कहा जाता है। इसलिये ज्ञान और ज्ञानी इन दोनों के अभेदोपचार से देवदत्त आदि भी ज्ञान संख्यारूप कह दिये जाते हैं । जैसे शब्द को जाणनेवाला शाब्दिक, गणित को जाननेवाला गणिक, निमित्त को जाननेवाला नैमित्तिक, कालको जाननेवाला कालज्ञानी और वैद्यक को जाननेवाला वैद्य कह दिया जाता है। सू० २३२ ॥ છે, તે દેવદત્ત તે શબ્દ જ્ઞાનવાળો કહેવાય છે. એથી જ્ઞાન અને જ્ઞાની એ બનેના અભેદોપચારથી દેવદત્ત વગેરે પણ જ્ઞાનસંખ્યા રૂપ કહેવાય છે જેમ શબ્દને જાણનાર શાબ્દિક, ગણિતને જાણનાર ગણિક નિમિત્તને જાણનારનેમિત્તિક, કાલને જાણનાર કાલજ્ઞાની અને વિદ્યાને જાણનાર વૈદ્ય કહેવામાં આવે છે. શાસૂ૦ ૨૩રા
For Private And Personal Use Only