Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
मनुयोगशरएक न भवति, नापिच अनागतकालेऽपि भविष्यति । तथापि भव्यजनविवोधनार्थाय -वृक्षपत्राणां समृद्धेरसमृद्वेश्व श्रषणतो भव्यानां सांसारिकसमृद्धिषु विरागो भव. विति हेतोः खलु एषा उपमा कृतेति । अयं भावा- 'जह तुम्भे तह अम्हे' इत्यत्र किसलयपत्राणामवस्थया पाण्डुपत्रावस्था उपमीयते । उपमानभूता किसलयपत्रावस्था तत्काले विद्यमानत्वात् सती, उपमेयभूता पाण्डुपत्राणां तथाविधाऽवस्था तु अविद्यमानत्वादसती । तथा-'तुम्भे वि होहिहा जहा अम्हे' इत्यत्र पाण्डुपत्रा. वस्था तत्कालवर्तित्वात् सती, किसलयानां तथाविधाऽवस्था तु भविष्यकालभावित्वात् तत्कालेऽविद्यमानत्वादसती । इत्थमसत सता उपमीयते । इति तृतीयो होता नहीं है, कभी हुआ नहीं है और न आगे भी होगा, परन्तु ऐसी जो उपमा प्रकट की गई है, वह भव्यजनों को समझाने के लिये ही प्रकट की गई है। वृक्षपत्रों की समृद्धि और असमृद्धि के श्रवण से भव्यजीवों को संसारिक समृद्धि के ऊपर विरागभाव जगे केवल इसी अभिप्राय से यह अन्योक्ति यहां कही गई है। 'जह तुम्भे तह अम्हे 'यहां किसलय पत्रों की अवस्था से पाण्डपत्र की अवस्था उपमित हुई है। उपमानभून किसलयपत्रावस्था-तत्काल में विद्यमान होने से सद्रूप है और उपमेयभूत तथाविध पाण्डुपत्रावस्था अविद्यमान होने से अस. दूप है । तथा 'तुम्भे वि अहोहि हा जहा अम्हे 'यहां पाण्डुपत्रावस्था तत्कालवर्ती होने के कारण सद्रप है और किसलयों की तथाविध अवस्था भविष्यत् कालवर्ती होने के कारण तत्काल में मौजूद न होने से असद्रूप है। इस प्रकार असत् सत् से उपमित हुआ દિવસે સંભવી શકે જ નહિ, આવી વાતચીત ન કઇ દિવસે થઈ છે, ને હવે પછી કેઈપણ દિવસે થશે, પણ અહીં જે ઉપમા પ્રકટ કરવામાં આવી છે, તે ભજનને સમજાવવા માટે જ પ્રકટ કરવામાં આવી છે, વૃક્ષપત્રોની સમૃદ્ધિ અને આ સમૃદ્ધિના શ્રવણથી ભવ્ય જીવને સાંસારિક સમૃદ્ધિ વિશે જે વિરાગભાવ ઉત્પન થાય ફક્ત તે માટે જ આ અન્યોક્તિ અહીં કહેવામાં भावी छ, 'जह तुम्भे तह अम्हे' ही ससयपत्रानी अवस्था 43 पांडपनी અવસ્થા ઉપમિત થયેલી છે. ઉપમાનભૂત કિસલય પત્રાવસ્થા–તત્કાલમાં હોવાથી સદરૂપ છે, અને ઉપમેયભૂત તથાવિધ પાંડુપત્રાવસ્થા અવિદ્યમાન डावाथी अस६३५ छ. तर 'तुब्भे वि अहोहि हा जहा अम्हे' मही પાંડુપત્રાવસ્થા તત્કાલવર્તી હોવાથી સરૂપ છે અને કિસલની તથાવિધ અવસ્થા ભવિષ્યત્ કાલવતી હોવા બદલ તત્કાલમાં વિદ્યમાન ન હોવાથી અસદૂરૂપ છે. આ પ્રમાણે અસત્ સત્ વડે ઉપમિત થયેલ જાણવું જોઈએ,
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020967 |
| Book Title | Anuyogdwar Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 928 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_anuyogdwar |
| File Size | 21 MB |