________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
%
ES
अनुयोगद्वारसूत्रे परिणामः-तेन तेन रूपेण वस्तूनां परिणमनं-भवनम् , स एव, तेन वा निवृत्तः पारिणामिकः । सन्निपातः अनन्तरोक्तानां भावानां द्वयादिरूपेण मेलनं स एव, वेन वा निर्दृतः सानिपातिकः ॥इति।।सू०१५१॥ सम्मति एतेषां भावानां स्वरूपं निरूपयितुमाह
मूलम्-से किं तं उदइए ? उदइए दुविहे पण्णत्ते, तं जहाउदइए य उदयनिष्फण्णे य। से किं तं उदइए? उदइएअटण्हं कम्मपयडीणं उदएणं से तं उदइए। से किं तं उदयनिप्फणे? उदयनिष्फणे-दुविहे पण्णत्ते, तं जहा-जीवोदयपशम में कितनेक सर्वघाति स्पर्द्ध को (अंशो) का उदयाभावी क्षय और कितनेक सर्वघातिस्पर्द्धकों का स्वस्थारूप उपशम होता है और देशघाति प्रकृतिरूप जो सम्यक् प्रकृति है उसका उदय रहता है। इसलिये इस भाव को कुछ वुझी हुई और कुछ नहीं बुझी हुई अग्नि की उपमा दी गई है । उस २ रूप से वस्तुओं का जो परिणमन होता है वह परिणाम है। वह परिणाम हो पारिणामिक भाव है । अथवा इस परिणाम से जो भाव उत्पन्न होता है वह पारिणामिक भाव है। इन पांच भावों का द्वयादि संयोगरूप से जो मिलना है वह सनिपात है। यह समिपात ही सान्निपातिक भाव है। अथवा इस सन्निपात से जो भाव उत्पन्न होता है वह सान्निपातिक भाव है ॥म.० १५१॥ સમજ આ કથનને ભાવાર્થ એ છે કે આ ક્ષયે પશમમાં કેટલાક સર્વઘાતિ સ્પદ્ધ કેને (અશેને) ઉદયાભાવી ક્ષય અને કેટલાક સર્વઘાતિ પદ્ધકને સદવસ્થા રૂપ (વિદ્યમાનતા રૂપ) ઉપશમ થાય છે, અને દેશઘાતિ પ્રકૃતિ રૂપ જે સમ્યક્ પ્રકૃતિ છે તેને ઉક્રય રહે છે તેથી આ ભાવને થોડી બુઝાયેલી અને ડી ન બુઝાયેલી અગ્નિની ઉપમા આપવામાં આવી છે. તે તે રૂપે વસ્તુઓનું જે પરિણમન થાય છે તેને પરિણામ કહે છે. તે પરિણામ જ પરિણામિક ભાવ છે. અથવા તે પરિણામ વડે જે ભાવ ઉત્પન્ન થાય છે, તેને પરિણામિકભાવ કહે છે આ પાંચ ભાવેનું જે દ્વિસંગ આદિ સંગ રૂપે મિલન (સંગ) થાય છે, તેનું નામ સન્નિપાત છે. તે સનિપાત જ સાન્નિપાતિક ભાવ રૂપ છે અથવા તે સન્નિપાત વડે જે ભાવ ઉત્પન્ન થાય
तेनुं नाम सान्निपातिसा छे. ॥२०१५॥ .
For Private and Personal Use Only
