Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉદાર આશય એટલે શું?)
(૧૩
ઉદાર આશય એટલે? ઉદાર આશય એટલે શું? એને મૈત્રી આદિ સાથે સુદ્રતા-કૃપણતા-હલકટતા વગેરે જીવનમાં ઊભી જન શો સંબંધ ? એનો વિચાર કરીએ. ‘ઉદાર આશય રહે. પૂછો. * એટલે મનનું સુદ્ર-કુપણ-હલકટ વલણ નહિ, પરંતુ
ઉદાર દિલને મૈત્રી આદિ સાથે સંબંધઃઉમદા વલણ, વિશાળ દરિયાવદિલ. જયારે સુદ્ર દિલ એટલે તો તુચ્છ દિલ, ઉછાંછળું દિલ. દા.ત.
પ્ર0- મૈત્રી આદિ ભાવોને ને ઉદાર દિલને શો - (૧) રૂપિયા બે હજાર ખર્ચા જમાણ કરે પરંતુ ત્યાં સંબંધ કે મૈત્રી આદિ ભાવોથી ક્ષુદ્રતાદિ દૂર થઈ જાય? માંગવા આવેલા ગરીબ કે ભિખારીઓને કશું ન ઉ– સંબંધ મોટો છે, દિલમાં સૌ પ્રત્યે મૈત્રી આપે ! અગર સીદાતા સાધર્મિકને પ-૨૫ રૂપિયા ય એટલે કે સ્નેહભાવ હોય તો સહેજે મૈત્રી-પાત્ર પ્રત્યે ન આપે ! યા જમણ પછી સાફસૂફી કરાવવાનો મુદ્ર વ્યવહાર કરવાનું મન ન થાય, પણ ઉમદા ૨૫-૫૦ રૂ.નો ખર્ચ પણ ન કરે ! એમ,
વ્યવહાર રહે. કૃપણ માણસે કન્યા જો સારા ઘરે (૨) બીજા સાથે બોલચાલમાં તુચ્છ શબ્દો વરાવી, તો એ ઘરનું ઉમદા અને દરેકનું નેહભર્યું બોલે, તુચ્છ અપમાનભર્યો વર્તાવ કરે. એમ વાતાવરણ એને મળવાથી એ પણ ઉમદા બની જાય
(૩) કૃપણ માણસ જાતે સુકૃત તો ન કરે, પરંતુ છે. માતાને પુત્ર પ્રત્યે સ્નેહ છે, એટલે એ પુત્ર પ્રત્યે બીજાના સુકત કાર્ય એના માથે કરવાના આવ્યા હોય, ઉદાર-ઉમદા વલણ અને વ્યવહાર જ રાખે છે. તો તેમાં ય પેલાનું સુકૃત કેમ સારું શોભિતું યશસ્પદ
દયાળુને દુ:ખી પ્રત્યે દયા છે તો એ દુઃખી પ્રત્યે ઉદાર થાય એ ન જુએ, પણ ખર્ચ કેમ ઓછો થાય એ જુએ!
ઉમદા વહેવાર રાખે છે. દા.ત. ઘરઆંગણે આવેલા એટલે ખર્ચમાં જયાં ને ત્યાં કાપકૂપ કરે !
ભિખારીને એ તિરસ્કારતો નથી, પણ કંઈક (૪) કયારેક પોતે પણ સુકૃત કરવા બેસે, તો આપવાની ઉદારતા, અગર છેવટે આશ્વાસનના બે એમાંય એ સ્થિતિ.
બોલ કહેવાની ઉદારતા કરે છે, ઉમદાગીરી દાખવે છે. (૫) વળી કૃપણ માણસ પોતાના એમ મૈત્રી આદિને પરતંત્ર રહેવાથી ગંભીર સંસાર-વ્યવહારમાં ય સાચી કરકસર નહિ, પરંતુ
3 ઉદાર ઉમદા આશયવાળા બની રહેવાય છે. કપણતા એવી કરે કે જેથી આશ્રિતજનોને અરુચિ રહ્યા કરે. ત્યારે
હવે આ ગંભીર-ઉદાર-ઉમદા આશયનું ફળ શું? () હલકટ વલણવાળો કરે થોડું ને ગાય ઘણું.
તો ટીકાકાર કહે છેઅથવા
(ટીવI-) “પ્રવૃત્તિથીષાં પરા પ્રવ (૭) બીજાના સુકૃતને ઝાંખ પાડવા મથે; યા
અર્થાતુ (એ સ્થિરાદિ દષ્ટિવાળા જીવો (૮) પોતે બીજાની વતી માથે લીધેલા મૈત્રી-કરુણા... આદિ શુભ ભાવોને બંધાયેલા હોઈને મકતમાંથી પોતાનું ઘર તાર્જ કરવાની ટેવામાં તે ગંભીર ઉદાર અને ઉમદા આશયવાળા એટલે કે ઉદાર ગાવલી ખાવાની પેરવીમાં હોય!
ઉમદા દિલવાળા હોવાથી) એમની પ્રવૃત્તિ પણ પરાર્થ
જ હોય છે. હવે જો આત્મા મૈત્રી આદિ ભાવોને પરતંત્ર હોય તો એ ભાવોથી એ એવો ઉદારદિલ બને કે આ બધી
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020952 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 282 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |