________________
410
तुलसी शब्द-कोश
तलफत : वकृ०० (अरबी-तलफ़ =हलाक)। छटपटाता, तिलोंछता, तिल
मिलाता, तड़फड़ाता । 'तलफत मीन पाव जिमि बारी।' मा० ५.२८.५ तलफति : वक०स्त्री० । (आँच में) छटपटाती, खोलती। 'कनक कराही लंक
तलफति ताय सों।' कवि० ५.२४ । तलफि : पूकृ० । तड़फड़ा कर, छटपटा कर, (मरणासन्न) तिलमिलाकर । 'मीन
जल बिनु तलफि तनु तजै।' कृ० ५४ । तलई : तलाई+ब० । तलैयाँ, पोखरियाँ । 'संगम करहिं तलाव तलाईं।' मा०
१.८५.२ तलाव, वा : सं०० (सं० तडाग>प्रा० तलाय) । ताल, पोखर, जलाशय । 'बन
सागर सब नदी तलावा।' मा० १.६४.४ तल : तल+कए । 'जगती तलु ।' विन० २४.६ तल्प : सं०० (सं.) । शय्या । विन० ५४.६ तव : सम्बन्धार्थक सर्वनाम (सं०) । तेरा-तेरी-तेरे । मा० १.५१.६ तवा : सं०० (सं० तपक>प्रा० तवअ) । लेहि आदि का छिछला पात्रविशेष ।
'तुलसी यह तनु तवा है, तपत सदा त्रयताप ।' वैरा० ६ तवानन : तेरा मुख । मा० ७.५२ ख तस : वि०पु० (सं० तादृश>प्रारिस>अ० तइस) । वैसा। 'जेहि जस रघुपति
करहिं जब, सो तस तेहि छन होइ।' मा० १.१२४ तसकर : संपु० (सं० तस्कर) । चोर । विन० १२५.८ तसि : बि००स्त्री० (सं० तादशी>अ० तइसी तइसि)। वैसी। 'तसि पूजा
चाहिअ जस देवता ।' मा० २.२१३.७ तह : अव्यय (सं० तत्र>प्रा० तहिं, तह) । वहाँ । मा० १.५५.१ तहइ : वहाँ ही । 'तहँइ दिवसु जहँ भानु प्रकासू ।' मा० २.७४.३ तहँउ : तहहुँ । 'तहउँ तुम्हार अलप अपराधू ।' मा० २.२०७.७ तहहुँ : वहाँ भी । 'तहँहुँ सती संकरहि बिबाहीं।' मा० १.६८.६ तहवा : तह । वहाँ । 'बहुरि मातु तहवां चलि आई।' मा० १.२०१.४ तहसनहस : नष्ट-भ्रष्ट, सत्यानास । कवि० ५.२ तहाँ : तहँ । मा० १.१३.२ तहिआ : क्रिवि. अव्यय (सं० तदा>प्रा० तइमा) । तब । 'धरिहहिं बिस्नु मनुज
तनु तहिआ।' मा० १.१३६.६ तहीं : तहँई। वहीं । 'जाब जहँ पाउब तहीं।' मा० १.६७ छं० तहूं : (१) तहँउँ । वहाँ भी। खेलउँ तहूं बालकन्ह मीला।' मा० ७.११०.४
(२) तू भी । 'तहूँ बंध सम बाम ।' मा० १.२८२ तांति, ताँती : सं०स्त्री० (सं० तन्त्री>प्रा० तंती)। तारों वाला वाद्य = वीणा
आदि । 'बाज सुराग कि गाँडर तांती।' मा० २.२४१.६