Tulsi Shabda Kosh Part 01

SR No.: 020839
Original Sutra Author: N/A
Author: Bacchulal Avasthi
Publisher: Books and Books
Publication Year: 1991
Total Pages: 564
Language: Hindi
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 319

तुलसी शब्द-कोश
307
छाई : (१) छाड़इ । छोड़ दे । 'सहुज छमा बरु छाई छोनी।' मा० २.२३२.२
(२) भकृ० । छोड़ने । 'सर समूह सो छाई लागा।' मा० ६.५०.५ छाड्यो : छाड़ेउ । 'छोनी में न छाड्यौ छप्यो छोनिप को छोना छोटो।' कवि०
१.१८ छाता : छत्र (प्रा० छत्तअ) । रा०न० ८ छाती : सं०स्त्री० । (१) वक्षःस्थल । 'नारि बंद कर पीटहिं छाती।' मा ६.४४ ४
(२) अन्तःकरण, मन-प्राण । 'हृदय लगाइ जुड़ावहिं छाती।' मा० १.२६५.५
(३) कलेजा । 'बिटरति नहिं छाती।' मा० ६.३३.४ . छानि, नी : पूक ० । (१) छान कर, छन्ने से शुद्ध करके । 'मज्जन पान कियो के
सुरसरि कर्मनास जल छानी ।' कृ० ४६ (२) भटक कर, इधर-उधर निरुद्देश्य घुमघाम कर, थक कर । 'कोटिक कलेस करो मरो छार छानि सो।' कवि०
७.१६१ छाम : वि.पु० (सं. क्षाक) । क्षीण, कृश । 'राम छाम लरिका लखन ।' गी०
५.२३.२ छाय : सं०० (सं० छाद>प्रा० छाय) । आवरण, छिपख-दुराव । 'राम राज न
चले मानस मलिन के छल छाय ।' विन० २२०.३ छायउ : भूक००कए (सं० छादितम् >प्रा० छाइयं >अ० छाइयउ)। छा गया,
ब्याप्त हुआ। 'जग जनु छायउ ।' जा०म० १८० छायां : छाया में । 'बट छायां बेदिका बनाई।' मा० २.२३७.८ छाया : सं०स्त्री० (सं०) (१) प्रतिबिम्ब । त्रिविध समीर सुसीतलि छाया ।' मा०
१.१०६.३ (२) छाता आदि । 'नहिं पदत्रान सीस नहिं छाया।' मा० २.२१६.५ (३) झलक, आभा। 'केहि छाया कबि मति अनुसरई।' मा० २.२४१.३ (४) संस्कार, अवशेष, छाप । 'अजहुं न छाया मिटति तुम्हारी।' मा० १.१४१.५ (५) छाय । आवरण । 'पालु बिबुधकुल करि छल छाया .'
मा० २.२६५.२ छायो : छायउ । (१) व्याप्त । 'सब सनेह छल छायो ।' विन० २००.२
(२) व्याप्त हुआ, भर गया। 'हरष उर छायो।' मा० ६.१०७.८ (३) आवृत
हुआ । 'बिपति जाल जग छायो ।' विन० २४३.४ छार, रा : सं०पु० (सं० क्षार) । (१) भस्म, राख । 'तन छार ब्याल कपाल
भूषन ।' मा० १.६५.छं० 'चितवत कामु भयउ जारि छारा ।' मा० १८७६
(३) धूल, मिट्टी । 'छार तें संवारि के पहारहूं तें भारी कियो ।' कवि० ७.६१ छार : छार को, मिट्टी को। 'पब्बय तें छार, छारै पब्बय पलकहीं।' कवि० ७.६८ छाल : सं०० (सं० छल्ल) । चर्म, त्वचा । पा०म०छं० १२