Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir
वा.रा.भ. ॥१६॥
गम्यत इति गतिः प्राप्यः। परायणं परमयनम् । सर्वप्रकारेणाधारभूत इत्यर्थः॥१७-१९॥को न्वनेनेति । अप्रतीतेन अप्रशस्तेन, सतामयोग्येनेतियावत टी.अ.को. उत्कण्ठया शोकस्मरणेन सहितः सोत्कण्ठः, कृतः सोत्कठः सोत्कण्ठितः तादृशो जनो यस्य तेन । अमनोज्ञेन उद्वेगकारिणा । हृतचेतसा चित्तनाशकेन स. ४८
युष्माकं राघवोऽरण्ये योगक्षेमं विधास्यति।सीता नारीजनस्यास्य योगक्षेमं करिष्यति ॥ १९॥ को न्वनेनाप्रतीतेन सोत्कण्ठितजनेन च । सम्प्रीयेतामनोज्ञेन वासेन हृतचेतसा ॥२०॥ कैकेय्या यदि चेद्राज्यं स्यादधर्म्यमनाथवत् । न हि नो जीवितेनार्थः कुतः पुत्रैः कुतोधनैः ॥ २१ ॥ यया पुत्रश्च भर्ता च त्यक्तावैश्वर्यकारणात् । कं सा परिहरे दन्यं कैकेयी कुलपसिनी ॥२२॥ कैकेय्या न वयं राज्ये भृतका निवसेमहि । जीवन्त्या जातु जीवन्त्यः पुत्रैरपि शपामहे ॥२३॥ या पुत्रं पार्थिवेन्द्रस्य प्रवासयति निघृणा । कस्तां प्राप्य सुखं जीवेदधा दुष्टचारिणीम् ॥२४॥
उपद्रुतमिदं सर्वमनालम्बमनायकम् । कैकेय्या हि कृते सर्व विनाशमुपयास्यति ॥ २५॥ अनेन वासेन, नगरणेत्यर्थः । को नु जनः संप्रीयेत न कोपीत्यर्थः। तस्मादयं वासस्त्याज्य इतिभावः ॥२०॥ कैकेय्या इति । अधयं धर्मादपेतमित्यर्थः। अनाथवत् नाथशून्यम् । भाविप्रतिसन्धानेनेदमुक्तम् । कुत इति पुत्रधनकृतपुरुषार्थस्य जीवितमूलत्वादित्यर्थः॥२१॥ ययेति । पुत्रो रामः परिहरेत ताविपद्य इतिशेषः । रक्षेदितियावत् ॥ २२ ॥ केकेय्या इति । जीवन्त्याः कैकेय्याः राज्ये भृतका भृतिभुजः "भृतको भृतिभुक" इत्यमरः । कैकेयी जीवनपर्यन्तं न तस्या राज्ये निवसेमहीति जीवन्तीशब्दस्य भावः ॥ २३ ॥ २४ ॥ उपद्रुतमिति । कैकेय्याः कृते कैकेयीनिमित्तम् ॥२५॥ योगक्षेमम् अप्राप्तव्यस्य प्राप्तियोगः, प्राप्तस्य रक्षण क्षेमम् ॥ १८ ॥ १९ ॥ अनेन वासेन को तु संप्रीयेतेतियोजना । अप्रतीतेन असुखेन । शोकस्मरणम् उत्कण्ठा, उत्कण्ठास्य सनाता उत्कण्ठितः, उत्कण्ठितश्चासौ जनश्च उत्कण्ठितजना, तेन सहितः सोत्कण्ठितजनः तेन सोत्कण्ठितजनेन । वासेन अयोध्यावासेन । हृतचेतसा चित्तनाशकेन ॥२०॥ केकेय्या इति । कैकेय्या राज्यं यदि अधय॑म् अधर्मोपतम् । अनाथवत् नाथरहितं स्यात, तस्मिन् राज्ये नः अस्माकम् जीवितेनाप्यों नहिता ॥१६॥ कुतः पुत्रैः कुतो धरित्यन्वयः ॥२१ ॥ ययेति । पुत्रो रामः, सा कं वा परिहरेत् रक्षेत् । यद्वा त्यागात्परिहरत, सर्वानपि परित्यजेदित्यर्थः । भर्तृपुत्रत्यागकारिण्या स्तस्या इतरत्यागः कियानिति भावः ॥ २२ ॥ कैकेय्या इति । जीवन्त्याः कैकेय्या राज्ये तस्याः भूतकाः भृत्पभूता जीवन्त्यः सत्यःन निवसेमहि । इममर्थ प्रति
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020792 |
| Book Title | Valmiki Ramayanam Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amar Publication |
| Publisher | Amar Publication |
| Publication Year | |
| Total Pages | 691 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |