Shukraniti

SR No.: 020728
Original Sutra Author: N/A
Author: Iccharam Suryaram Desai
Publisher: Iccharam Suryaram Desai
Publication Year: 1892
Total Pages: 433
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 425

www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર
શુક્રનીતિ.
જે મનુષ્ય ધર્મ અથવા અર્થ સંપાદન કરવા સમર્થ હાય, દેશ તથા સમય પ્રમાણે કાર્ય કરી જાણતા હાય, તથા શંસય રહિત હેાય, તે મનુષ્યને પૂજ્ય ગણવા; પરંતુ શસચી મનુષ્યને પૂજ્ય ગણવા નહિ. ૩૭
अर्थस्य पुरुषो दासो दासस्त्वर्थो न कस्याचेत् । अतोऽर्थाय यतेतैव सर्वदा यत्नमास्थितः । अर्थाद्धर्मश्च कामश्च मोक्षश्चापि भवेन्नृणाम् ॥ ३८ ॥
મનુષ્ય ધનના દાસ છે, પરંતુ અર્થ કાઈને દાસ નથી. માટે સર્વદા અર્ચે મેળવવા માટે પ્રયત્નપૂર્વક ચુત્ન અવશ્ય કરવા; કારણ કે મનુષ્ય ધનથી ધર્મ, કામ અને મેાક્ષ મેળવે છે. ૩૮.
शस्त्रास्त्राभ्यां विना शौर्य्यं गार्हस्थ्यन्तु स्त्रियं विना । ऐकमत्यं विना युद्धं कौशल्यं ग्राहकं विना । दुःखाय जायते नित्यं सुसहार्यं विना विपत् ।
न विद्यते तु विपदि सुसहार्थं सुहृत्समम् ॥ ३९ ॥
શસ્ત્ર તથા અસ્ત્ર વિનાની શૂરવીરતા દુઃખ આપે છે,સ્ત્રી વિના ગૃહસ્થાશ્રમ દુઃખ આપે છે, લડનારાની એકસંમતિવિના યુઘ્ધ દુ:ખ આપે છે, ગ્રાહકવિના ડાહાપણુ દુ:ખ આપે છે, તથા સારા સહાયવિના વિપત્તિ પણ નિત્ય દુ:ખ આપે છે. આપત્તિકાળમાં મિત્ર સમાન ખીજે ઉત્તમ સહાય નથી.
૩૯
अविभक्तधनान्मैत्र्या भृत्या भक्तधनान्सदा ।
मित्रं स्वसदृशैर्भोगैः सत्यैश्च परितोषयेत् ॥ ४० ॥
રાજાએ નાતિલાને મિત્રભાવથી પ્રસન્ન રાખવા, ભાગીદારાને નિત્ય આજીવિકા નિમિત્ત પગાર આપીને પ્રસન્ન રાખવા, અને મિત્રને પેાતાના સમાન વૈભવે। આપીને તથા સત્ય વાર્તા કહીને પ્રસન્ન કરવા. ૪૦
नृपसम्बन्धिस्त्रीपुत्र सुहृद्वृत्यगणान्तथा ।
तोषयित्वा सुखी चैव भुङ्क्ते यस्तु स्वकं धनम् ॥ ४१ ॥
જે મનુષ્ય સબંધી, સ્ત્રી, પુત્ર, મિત્ર, હિતેષી, અને સેવક વગેરેને ધનથી પ્રસન્ન કરીને પેાતાના ધનને ઉપભેાગ કરે છે તેનેજ સુખી નવે. ૪૧ त्यक्ता तु दर्पकार्पण्यमानाद्वेगभयानि च ।
कुर्वीत नृपतिर्नित्यं स्वार्थसिध्यै तु नान्यथा ।
विशेष भृतितो भृत्यं प्रेममानाधिकारतः ॥ ४२ ॥
રાજાએ ગર્વ, કૃપણતા, માન, ઉદ્વેગ, અને ભયનેા ત્યાગ કરી પેાતાના સ્વાર્થ સિદ્ધ કરવા માટે, સારા પગાર આપીને, સ્નેહ દર્શાવીને તથા માન અને અધિકાર આપીને સેવકને સતાષવા. ૪૨