________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
1294
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
आदि गण युक्त काव्य रचना। जात्या वृत्तेनापि लसन्तौ, a kind of metre, सालंकारतया खलु सन्तौ। सार्द्धविरामायच्च जम्पती, श्रीछन्दसी गुणेन सम्प्रति।। (जयो० 22/81) 'वृत्तेनेति मात्रिक छन्दो जातिर्वर्णिक छन्दश्च वृत्तमिति। (जयो० व
22/81)' वर्णिका, वण्णिगा, स्त्री० लेखनी, कमल, निर्भरणी,
1. कूची, तूलिका, रंगलेप, pen, paint .. brush, • स्याही, मसि, ink. वर्णित, वण्णिअ, भू०क०कृ० [वण् + क्त],• चित्रित,
लिखित, रचित, खचित, painted, com
mented, • ब्रह्मचर्य योग्य, celebrated,
• वर्णन की गई। वर्णिन, वण्णि, वि० [वर्णोऽस्त्यस्य इनि], .
चित्रवाला, लेख युक्त, रचित, • वर्ण से सम्बन्धित, जातिगत वर्ण से युक्त, coloured,
castewise. वर्णिन्, वण्णि, पुं० [वर्ण + इनि] वर्णी, ब्रह्मचारी,
celebate, • गृहस्थवान्, प्रस्थर्षिनामकाः। ब्रह्मचर्य को प्राप्त, • वर्णि आश्रम, ब्रह्मचर्याश्रम (जयो० 2/117) वाणीभूषणवर्णिनं घृतवरी देवी च यं धीचयम् (सुद० 1/46) 'वर्णि वर्णयते किलाक्षविषयान्स्वप्नेपमा नित्यतः' (मुनि० 33) जो इन्द्रिय सम्बन्धी विषयों को स्वप्न के समान
वर्णित करते हैं, बताते हैं वे वर्णी हैं। वर्णिनी, वण्णिणी, स्त्री० [वर्णिन् + ङीष्] स्त्री,
वनिता, एक वर्ण की स्त्री, woman,a caste
of woman, • हल्दी, turmeric. वर्णः, वण्णु, पुं० [वृ + णुः नित्] दिनकर, भानु,
सूर्य, sun. वर्णोघः, वण्णोहो, पुं० अक्षर समूह, series of let
____ter. वर्ण्य, वण्ण, वि० [वर्ण + ण्यत] वर्णन करने योग्य,
विवेचन करने योग्य, to be described,
experienced. वयँ, वण्णं, नपुं० केसर, जाफरान, Saffron. वर्ण्यभावः, वण्णभावो, पुं० वर्णनीयता के भाव, वर्णन
करने योग्य, विचार, a think of descrip
tion attitude. वर्तः, वतो, पुं० [वृत् + घञ्] वृत्ति, जीविका।। वर्तक, वतग, वि० [वृत् + ण्वुल्] वर्तमान, विद्यमान,
अवस्थित, स्थित, जीवित, staying steady,
alive,. संघ प्रवर्तक, prompting. वर्तकः, वतगो, पुं० बटेर, quail, • घोड़े का सुम,
___horse's hoof. वर्तकं, वत्तगं, नपुं० पित्तल, कांसा। Brass. वर्तका, वत्तगा, स्त्री० बटेर, लबा, quail. वर्तकी, वत्तगी, स्त्री० बटेर, लबा, quail. वर्तन, वतणं/वट्टण, वि० [वृत् + ल्युट्] स्थिर रहने
वाला, विद्यमान रहने वाला, stayed, a ___lived, स्थिर, विद्यमान, वर्तमान, revolv
ing, a biding, staying. वर्तनः, वत्तणो, पुं० ठिगना, बौना, dwarf. वर्तनं, वट्टणं, नपुं० वृत्ति, व्यवसाय, • जीविका, जीवन
निर्वाह, attitude, business, वर्तनं कस्यचित्कोऽपि, कदाचित् कर्तुमर्हति। (हित० 13), • चलना, प्रवर्तन, जाना, गमन (दयो० 61) चाल चलन, व्यवहार, आचरण। • व्यापार, क्रय-विक्रय, go, occupation, • पात्र, भाण्ड, वर्तनानां पात्राणाम्' pot, वर्तनादि
परिणामतो हितम्, • गोलक, गेंद, ball. वर्तना, वट्टणा, स्त्री० कालाश्रित वृत्ति, परिवर्तित होना,
कालाश्रया वृत्ति, attitude of timechanging in time, • पुनरभ्यसन, परिणमन । 'वृतेर्णिजन्तात् कर्मणि भावे वा युटि स्त्रीलिंगे वर्तनेति भवति, वय॑ते वर्तनमात्र वा वर्तना - इति (स०सि० 5/22) अपनी सत्ता को स्वीकार करते हुए हर एक द्रव्य की समय-समय पर होने वाले परिवर्तन को वर्तना कहते हैं। (तत्त्वार्थ सूत्र० पृ० 78), changing, • प्रवर्तना,
परावर्तन, पलटना, changing of nature. वर्तनिः, वत्तणि/वट्टणि, पुं० [वर्तन्तेऽस्यां जनाः, वृत्
+ निः] सूक्त, प्रशंसा, सूक्ति, स्तुति, Matts, ___ laudation, Praise. वर्तनिः, वट्टणि, स्त्री० मार्ग, पथ, रास्ता, way, road. वर्तनी, वट्टणी, स्त्री० पथ, रास्ता, मार्ग, way, path,
For Private and Personal Use Only