SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 889
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 880 ) 4. पिघला हुआ, विगलित-मा० 5.10 5. पूर्णरूप / लक (अव्य०) पाणिनि द्वारा प्रयक्त पारिभाषिक शब्द से विलीन, या निगलित, गहरा जुड़ा हुआ- नद्यः | जो प्रत्ययों का लोप करने के लिए काम में आता है। .. सागरे लीना भवन्ति 6. भक्त, छोड़ा हुआ 7. ओझल | लुञ्च (म्वा० पर० लुञ्चति, लुञ्चित) 1. तोड़ना, खींचना, लुप्त (दे० ली)। छीलना, काटना 2. फाड़ देना, उखाड़ देना, खींच लीला [ ली-क्विप् लियं लाति ला+क वा ] 1. खेल, डालना। क्रीडा, विनोद, दिलबलावा, आनन्द, मनोरंजन | लुञ्चः,-चनम् [ लुञ्च-+घञ, ल्युट् वा ] छीलना, -- क्लमं ययौ कन्दुकलीलयापि या कु० 5 / 19 / उखाड़ना / / (प्रायः समास के प्रथमखण्ड के रूप में प्रयुक्त) लीला | लुञ्चित (भू० क. कृ.) [लुञ्च+क्त ] 1. छीला हुआ कमलं, लीलाशुकः आदि 2. प्रीतिविषयक मनोविनोद, 2. तोड़ा हुआ, उखाड़ा हुआ, फाड़ा हुआ। स्वेच्छाचारिता, रतिक्रीडा, केलिकीडा-उत्सृष्टलीला- लुट i (भ्वा० आ० लोटते) 1. मुकाबला करना, पीछे गतिः-- रघु० 77, 4 / 22, 5170, क्षुभ्यन्ति प्रसभ- "धकेलना, विरोध करना 2. चमकना 3. कष्ट उठाना, / महो विनाऽपि हेतोर्लीलाभिः किम सति कारणे रमण्यः ii (चुरा० उभ० लोटयति-ते) 1. बोलना 2. चमकना -शि०८।२४, मेघ०३५, (उज्ज्वलनीलमणि ने इस iii (म्वा० दिवा० पर० लोटति, लटपति) 1. लोटना, अर्थ में 'लीला' शब्द की व्याख्या इस प्रकार की है जमीन पर लुढ़कना तु. लुट 2. संबद्ध होना, -अप्राप्तबल्लभसमागमनायिकायाः सख्याः पुरोऽत्र 3. अपहरण करना, लूटना, खसोटना (सभवतः 'लुण्ठ निजचित्तविनोदबुद्ध्या / आलापवेशगतिहास्य या 'लुण्ट्') / विलोकनाद्यः प्राणेश्वरानुकृतिमाकलयन्ति लीलाम् // ) लठ / (भ्वा० पर० लोठति) प्रहार करना, पछाड़ देना / 3. आसानी से, सुविधा, क्रीडामात्र, बच्चों का खेल ii (म्वा० आ० लोठते) 1. भूमि पर लोटना, इधर ---लीलया जघान 'आसानी से मार डाला' 4. दर्शन, उधर करवटें बदलना, गुड़मुड़ी खाना, लुढ़कना, इधर आभास, हावभाव, छवि--यः संगति प्राप्तपि उधर घूमना-मणिकुंठति पादेषु काचः शिरसि धार्यते नाकिलील:---रघु० 672, 'पिनाकी की भांति .....हि. 2068, लुठति न सा हिमकरकिरणेन----गीत दिखलाई देने वाला' 5. सौन्दर्य, लावण्य, लालित्य 7, हारोऽयं हरिणाक्षीणां लुठति स्तनमण्डले--अमरु -मुहुरवलोकित मण्डनलीला-गीत० 6, रघु०६।१, 100, भट्टि० 14154, भामि० 2 / 176, प्र-, वि-, 16 / 71 6. बहाना, छद्मवेश, ढोंग, बनावट यथा लोटना, लुढ़कना, आदि, भट्टि० 5 / 108 / लीलामनुष्यः, लीलानट: / सम०-अ (आ) गारः, लुठनम् [लुठ+ ल्युट ] लोटना, लुढ़कना, इधर उधर -~-रम्,-गृहम्,--गेहम्,-वेश्मन् (नपुं०) आनन्द घूमना / भवन - रघु० 8 / 95, -अङ्ग (वि०) ललित अंगों लुठित (भ० क. कृ०) लठ-+क्त] लोटा हआ, लोटता वाला,---अब्जम् .. अम्बुजम्,-अरविन्दम्,-कमलम्, हुआ या जमीन पर लुढ़कता हुआ। -तामरसम्,--पद्मम् 'कमल-खिलौना' कमल का लुङ / (भ्वा० पर० लोडति) हरकत देना, क्षुब्ब करना, फूल जो खिलौने की भांति हाथ में लिया हुआ हो| बिलोना, आलोडित करना-प्रेर० (लोडयति--ते) - रघु० 6 / 13, मेघ० 75, कु० 684, --- अवतारः हरकत करना, विलोना, विलोडित करना (इसी अर्थ में (विष्णु का) पृथ्वी पर मनोरंजन के लिए उतरना, 'वि' उपसर्ग के साथ प्रयुक्त)-शि० 1118, 19169 / ----उद्यानम् 1. प्रमोदवन 2. देववन, इन्द्र का स्वर्ग, | ii (तुदा० पर० लुडति) 1. जुड़ना, चिपकना 2. ढकना। लहः 'क्रीडामय कलह' तु० प्रणय कलह,-चतुर लण्ट (भ्वा० पर० लूटति) 1. जाना 2. चुराना, लूटना, (वि.) विशुद्ध मनोहर, -मनुष्यः कपटी मनुष्य, छद्म खसोटना 3. लंगड़ा या विकलांग होना 4. आलसी या वेशी,-मात्रम् क्रीडामात्र, केवल खेल, बच्चों का सुस्त होना। खेल, अनायास, - रतिः (स्त्री०) मनोविनोद, क्रीडा, ___ii (भ्वा० पर०, चुरा० उभ० लुण्टयति-ते) 1. लूटना, -- वापी आनन्दबावडी,--- शुकः आनन्द के लिए पाला खसोटना, चुराना 2. अवज्ञा करना, घृणा करना। हुआ तोता। | लुण्टाक (वि.) (स्त्री०--की) [ लण्ट +षाकन ] चोरी लीलायितम् / लीला+वयच-+-क्त ] खेल, क्रीडा, मनो- करने वाला (आलं० से भी) लुटेरा, डाक-तरुणानां रंजन, आनन्द / हृदयलुण्टाकी परिप्वक्कमाणां निवारयति काव्य. लीलावत् (वि.) [लीला+मतुप, मस्य वः] क्रीडामय, 10, आ: सितशकुनयः केयं लुण्टाकता-बालरा० 5 / खिलाड़ी, ती 1. मनोहर या लायण्यवती स्त्री | लुण्ठ (म्बा० पर० लुण्ठित) 1. जाना 2. हरकत देना, 2. शृंगारप्रिय या स्वेच्छाचारिणी स्त्री 3. दुर्गा का | क्षुब्व करना, गति देना 3. सुस्त होना 4. लँगडा नाम। | होना 5. लूटना, खसोटना 6. मुकाबला करना। For Private and Personal Use Only
SR No.020643
Book TitleSanskrit Hindi Kosh
Original Sutra AuthorN/A
AuthorVaman Shivram Apte
PublisherNag Prakashak
Publication Year1995
Total Pages1372
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size37 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy