SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 669
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 660 ) मुखस्य प्रत्यर्थी 3. (कानून में) प्रतिवादी--स धर्मस्थ- अस्वीकार करना 2. मुकरना, मना करना, इनकार सखः शश्वदर्थप्रत्यर्थिनां स्वयम्-रघु० 17139, | 3. अवहेलना 4. भर्त्सना 5. निराकरण। मनु० 879, याज्ञ० 2 / 6 / सम-भूत (वि०) प्रत्यागतिः (स्त्री०) [प्रति+आ+गम्+क्तिन्] वापिस मार्ग में रुकावट, बाधक बना हुआ-कु०१०५९ / / आना, लौटना। प्रत्यर्पणम [प्रति+ऋणिच् + ल्युट्, पुकागमः] वापिस | प्रत्यागमः,-प्रत्यागमनम् [प्रति+आ+गम् +अप, ल्युट् देना, लौटा देना -सीताप्रत्यर्पणैषिणः---रघु० वा] लोटना, वापिस आना। 15585 / प्रत्यावानम् [प्रति+आ+दा+ल्युट्] वापिस लेना, प्रपित (भू० क० कृ०) [प्रति++णिच्+क्त, पुनर्ग्रहण, पुनः प्राप्ति / पुकागमः] लौटाया हुआ, वापिस दिया हुआ। प्रत्याविष्ट (भू० क. कृ०) [प्रति+आ+दिश् + क्त] प्रत्यवमर्शः, -र्षः [प्रति+अव+मा+घञ] 1. गंभीर 1. नियत 2. सूचित 3. अस्वीकृत, पीछे ढकेला हुआ चिंतन, गहन मनन 2. परामर्श, नसीहत 3. प्रत्युप- 4. हटाया हुआ, एक ओर रक्खा हुआ 5. तिरोहित, संहार / अंधकार में डाला हुआ-रघु० 1068 6. चेताया प्रत्यबरोधनम् प्रति+अव+रुघ+ल्यट] रुकावट, विघ्न / / हुआ, सावधान किया हुआ। प्रत्यवसानम् प्रति+अव+सो ल्युट्] खाना या पीना | प्रत्यावेशः [प्रति--आ--दिश--घा] 1. आदेश, हक्म -पा० 114/52 / 2. संसूचन, घोषणा 3. मना करना, मुकरना, प्रत्यवसित (विं.) [प्रति+अव+सो+क्त] खाया हुआ, अस्वीकृति, पीछे हटाना, निराकरण-प्रत्यादेशान्न खलु पीया हुआ। भवतो धीरतां कल्पयामि--मेघ० 114, 95, श० प्रत्यवस्कन्दः,-वनम् [प्रति+अव+स्कन्द-+घञ, ल्युट् 6 / 9 4. तिरोहित करना, ग्रस्त करना, तिरोधाता, वा] विशेष तर्क जिसको कि प्रतिवादी उत्तर के रूप लज्जित करने वाला, अंधकारावत करने वाला...या में प्रस्तुत करता है परन्तु वह आरोप के रूप में नहीं। प्रत्यादेशो रूपगवितायाः श्रियः-विक्रम० 1, का० 5 समझा जाता, प्रतिवादी का वह उत्तर जिसमें वह 5. सावधानी, चेतावनी 6. विशेष रूप से दिव्य वादी के अभियोग का खंडन करता है। सावधानता, अतिप्राकृतिक चेतावनी। प्रत्यवस्थानम् [प्रति +अव+स्था+ल्युट्] 1. अपाकरण | प्रत्यानयनम् प्रति+आ+नी+ल्युटु वापिस लाना, लौटा 2. शत्रुता, विरोध 3. यथास्थिति, पूर्वस्थिति / लाना। प्रत्यवहारः [प्रति+अव+ह+घञ्] 1. वापिस खींचना | प्रत्यापत्तिः (स्त्री०) [प्रति ।-आ+पद्+क्तिन्] 1. वापसी 2. विश्व का विनाश, (सष्टि का) प्रलय--सर्गस्थिति- | 2. अरुचि, सांसारिक विषयों के प्रति विराग, वैराग्य / प्रत्यवहारहेतुः- रघु० 2 / 44 / / प्रत्याम्नायः [प्रति +आ+म्ना+घञ] अनुमान प्रक्रिया का प्रत्यवायः [प्रति+अव+अय्+घञ] 1. ह्रास, न्यूनता | पाँचवा अंग अर्थात् निगमन (प्रथम प्रतिज्ञा की आवृत्ति)। 2. अवरोध, रुकावट- उत्तर० 29 3. विरुद्ध या प्रत्यायः [प्रति+अय्+घञ] चुंगी, कर / विपरीत मार्ग, वैपरीत्य-मनु० 4 / 245 4. पाप, प्रत्यायक (वि.) [प्रति+आ+इ+णिच् +ण्वल] अपराध, पापमयता-अनुत्पत्ति तथा चान्ये प्रत्यवायस्य 1. प्रमाणित करने वाला, व्याख्या करने वाला मन्यते-जाबालि। 2. विश्वास दिलाने वाला, भरोसा उत्पन्न करने वाला। प्रत्यवेक्षणम, प्रत्यवेक्षा [प्रति+अव-ईस् + ल्युट्, अङ् प्रत्यायनम प्रिति--आ--इ---णिच + ल्यट] 1. (दूलहन +टाप् वा ध्यान रखना, खयाल करना, देखरेख का) घर ले जाना, विवाह करना 2. (सूर्य का) करना-रघु० 17153 / छिपना / प्रत्यस्तमयः [प्रति+अस्तम् +अय्+अच्] 1. (सूर्य का) | प्रत्यालीम [ प्रति--आ+लिह+क्त ] निशाना लगाते छिपना 2. अन्त, समाप्ति / __समय का विशेष आसन (विप० आलीढ)। प्रत्याक्षेपक (वि.) (स्त्री०-पिका) [प्रति+आ+क्षिप / प्रत्यावर्तनम् [प्रति+आ+वृत्+ल्युट ] लौटना, बापिस ___ण्वुल] ताना मारने वाला, व्यंग्यपूर्ण, उपहासजनक, आना। 'चिढ़ाने वाला। प्रत्याश्वस्त (भू. क. कृ.) [प्रति+आ+श्वस्+क्त ] प्रत्याख्यात (भू. क. कृ०) [प्रति+आ+ख्या+क्त] सान्त्वना दिया हुआ, जिलाया हआ, ताजा दम किया 1. मना किया हुआ, 2. मुकरा हुआ 3. प्रतिषिद्ध, हुआ, ढाढस बंधाया हुआ। निषिद्ध 4. एक ओर रक्खा हआ, अस्वीकृत 5. पीछे | प्रत्याश्वासः [प्रति+आ+श्वस+धन] फिर से सांस ढकेला हुमा। लेना, (सांस का) फिर लौट आना, फिर चलने प्रत्याक्यानम् [प्रति+आ+च्या+ल्युट्] 1. पीछे हटाना, लगना। For Private and Personal Use Only
SR No.020643
Book TitleSanskrit Hindi Kosh
Original Sutra AuthorN/A
AuthorVaman Shivram Apte
PublisherNag Prakashak
Publication Year1995
Total Pages1372
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size37 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy