Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 518

1144
फल
ra. Obvious, evident. फ: 1 A high wind, stormy
Tagale. -2 Yawning with the mouth wide open. -3 Fruitfulness. -4 An increaser. -5 The performance ot a mystical rite (to propitiate Kubera's attendants). -B Increasing, expanding. -7 Swelling. -8 Gain. फा 1 Useless or idle speech (n. also). -2 Heat. -3 Increase. - An increaser. फम् 1 An angry speech. -2 Blowing into, puffing up.-3 Bubbling, boiling.
फक्क् 1 P. (फक्कति, फकित) 1 To move slowly, go softly, glide, creep. -2 To act wrongly, behave ill. -3 To swell. -4 To have a preconceived opinion.
फक्क: A cripple.
फक्किका 1A position, an argument to be proved, a thesis or assertion to be maintained; a grammatical proposition%3; फणिभाषितभाष्यफक्किका विषमा कुण्डलनामवापिता N.2. 95.-2 A preiudice, preconceived opinion. -3 A sophistical argument, sophism. -7 A trick, fraud. - Logical exposition.
फञ्जिका Alhagi Maurorum (Mar. धमासा). फजी Clerodendrum Siphonantus (Mar. भारंग, धमासा).
फट् ind. An onomatopoetic word used mystically in uttering spells or incantations%3; अस्त्राय फट् सविसर्ग फडन्तं तत्सर्वदिक्ष विनिर्दिशेत् Bhāg.6.8. 10.
फट: 1 The expanded hood of a snake (फटा also in this sense); निर्विषेणापि सर्पण कर्तव्या महती फटा (फणा v.1.); विषं भवतु मा भूद् वा फटाटोपो भयंकरः Pt.1.204.-2 A tooth. -3 A rogue, cheat (कितव).
फडिङ्गा A cricket, loeust or grasshopper.
फण 1P.(फणति, फणित) 1 To move, move about; रुरुजुर्भेजिरे फेणुबहुधा हरिराक्षसाः Bk. 14.78. -2 To produce easily or without exertion ; (this sense according to some belongs to the Caus. of फण). -Caus. (फाणयति) To skim, take off the surface of a fluid. ).
फणः , -णा [फण-अच्] 1 The expanded hood of a cobra or any serpent; विप्रकृतः पन्नगः फणं (फणां) कुरुते s. 6.313 मणिभिः फणस्थैः R. 18.12%B Ku.6.68; वहति भुवनश्रेणि शेषः फणाफलकस्थिताम् Bh. 2. 35. -2 The expanded side of the nostril, (also फणम् in this sense). -णः Ved Scum. -Comp.-आटोप: the expanded hood (v.l. for फटाटोप): Pt.1.204.-करः a serpent.-धर:1agerpent. -2N. of Siva. -भरः A serpent; L. D. B. -भृत् m.1a Berpent. -2 the number "nine' (there being nine chief Nagas); also eight. -मणि : a jewel said to be found in the hood of a serpent; वसुधान्तनिःसृतमिवाहिपतेः पटलं फणामणिसहस्ररुचाम् Si.9.25. -मण्डलम् the rounded body of a serpent; करालफणमण्डलम् R.12.983 तत्फणामण्डलोदचिर्मणियोतितविग्रहम् 10.7.
फण (णा)वत् m. A snake in general.
फणिन् m. [ फणा अस्त्यस्य इनि] 1 A hooded serpent, serpent or snake in general; उद्गिरतो यद्गरलं फणिनः पुष्णासि परिमलोगारैः Bv. 1. 12,583; फणी मयूरस्य तले निषीदति Rs. 1. 133; R.16.17; Ku. 2.21.-2 An epithet of Rahu.-3 An epithet of Patanjali, the author of the Mahabhāşya on Panini's Sutras; फणिभाषितभाष्यफक्किका N. 2.95. -Comp. -इन्द्रः ,-ईश्वर: 1 an epithet of the serpent-demon Sesa. -2 of Ananta, the lord of serpents. -3 of Patanjali. -केस (स)र:% नागकेशर. -खेल: aquail. -तल्पग: an epithet of Visnu (who uses Sesa. as his couch). -पतिः 1 an epithet of Seșa or of Vasuki. -2 of Patanjali. -प्रियः wind. -फेन: opium. -भाष्यम् Mahabhasya (the commentary of Patanjali on Panini's Sutras). -भुजm. 1 a peacock. -2 an epithet of Garuda. -मुखम् a kind of spade used by house-breakers; Dk. 2.2.-लता, -वल्ली betel-pepper.
फणिका Ficus Oppositifolia (Mar. काळा उंबर, बोखाडा). फणिकाराः N. of a people; ck. कर्णिकाराः. फणिज्झक: Marjoram.
forsta: A kind of aromatic herb; Matanga L.8.8 (according to the commentator it is तुलसी-भेद, prob. Mar. श्वेतमरवा). - फण्डः The belly.
फत्कारिन् m. A bird. फरम् A shield; ef. फलक. फरुण्डः Green onion. फरुषकम् 1 A betel-box. -2 Spittoon.
फर्फरायते Dem. A. Toglance about, dart to and fro, sparkle%3; गण्डूषजलमात्रेण शफरी फर्फरायते Uab.
फर्फरीक: The palm of the hand with the fingers extended; Up.4.20. -कम् 1 Ayoung shoot or branch. -2 Softness. -का Ashoe.
फल I.1 P. (फलति, पफाल, अफालीत् , फलिष्यति, फलित) 1 To bear fruit, yield or produce fruit; नाना फलैः फलति कल्पलतेव भूमिः Bh. 2.46%3 परोपकाराय दुमाः फलन्तिः Subhas, विधातुर्व्यापारः फलतु च मनोज्ञश्च भवतु Mal. 1. 163 often used transitively in this sense; मायस्थव फलन्ति पश्य विविधश्रयासि मनीतयः Mu.2. 16 'accomplish or bring about'; Si. 2. 89. -2 To be truitful, to be successful, to be fulfilled or accomplished, to succeed; कैकेयि कामाः फलितास्तवेति R.13.59%3; 15783 यदा न फेलुः क्षणदाचराणाम् (मनोरथाः) Bk. 14. 118; 12.66%3 नवाकृतिः फलति नैव कुलं न शीलम् Bh. 2. 96, 116. -8 To result, produce results or consequences; फलितमस्माकं कपटप्रबन्धेन H. 13 फलितं नस्तर्हि