Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 387

पारेरका
1019
पार्श्व
पारेरकः A sword (?).
पार्वण a. (-णी/.) [पर्वणि भवः अण्] 1 Belonging or iaa: A kind of date.
relating to a Parran, falling on a Parva day, such as
the full-moon, new-moon &c.: पश्यति स्म जनता दिनात्यये पार्वणी Criter a. (-ai f. Unintelligible, mysterious, secret, शशिदिवाकराविव R.11.82; Mu.3.10.-2 Waxing, increasobsoure; also पाक्ष्यि ; त्वं नूनमसुराणां नः पारीक्ष्यः परमो गुरुः । _ing (as the moon). -णम् The ceremony of offering Bhag.8.22.5.
oblations to all the manes at a Parran; अमावास्यां यत् पारोक्ष्यम् Mystery, secreey; भरतोपाख्याने पारोश्यवर्णनम्
क्रियते तत् पार्वणमुदाहृतम् । क्रियते वा पर्वणि यत् तत् पार्वणमिति Bhag. 5. 14.
स्मृतिः ॥ Bhavisya P.; also पार्वणश्राद्धम्. पारोवर्यम् Tradition; Nir. 13. 12.
पार्वत a. (-ती/.) [ पर्वते भवः अण्] 1 Being or living
on a mountain. -2 Growing on or coming from a पार्घटम् Dust or ashes.
mountain. -3 Mountainous%3 प्रतिश्रयार्थ सेवेत पार्वती वा पार्जन्य a. Belonging to rain.
पुनर्गुहाम् Mb. 14.46. 26. पार्ण (-/.)1 Relating to or made of leaves,
greifai A multitude of mountains, a mountainleaty. -2 Raised from leaves (as a tax). -र्णः A hut
range. made of leaves.
पार्वती [ पर्वतस्यापत्यं स्त्री अण्] 1 N. of Durga, born as
the daughter of the Himalaya mountain (she was पार्थः [ पृथायाः अपत्यम् अण्] 1A metronymic of all Pandavas%3; सर्वेषामेव पार्थानां फाल्गुनो बलवत्तरः Mb.7.168.83
Sati in her former birth; cf Ku. 1.21); तां पार्वतीत्याभि
जनेन नाम्ना बन्धुप्रियां बन्धुजनो जुहाव Ku. 1. 26. -2 A but especially of Arjuna; उवाच पार्थ पश्यैतान समवेतान्
female cowherd. -3 An epithet of Draupadi. -4 A कुरूनिति Bg.1.25 and several other places. -2 A king.
mountain stream. -8 A kind of fragrant earth. -Comp. -Comp. -सारथिः 1 an epithet of Krisna. -2 N. of a
-नन्दनः 1 an epithet of Kartikeya. -2 of Gapesa. famous writer on Mimāṁsā.
-नेत्रः ( In music) a kind of measure. पार्थक्यम् Severalty, separateness, separation, single- पार्वतीय (-यी/.) Dwelling in a mountain. -य: A ness, variety.
mountaineer. -2 N. of a particular mountain tribe पार्थव a. Belonging to पृथु; अस्मिन् कृतमतिर्मयः पार्थवीं . (pl.); तत्र जन्यं रघो?रं पार्वतीयैर्गणैरभूत् R. 4. 77. गतिमाप्नुयात् Bhag. 4. 28. 39.
पार्वतेय .. (-यी.)[पर्वते भवं ढक्] Mountain-born; पार्थवम् Greatness, immensity, width.
Rim. 4. 39. 12. -यम् Antimony. पार्थिव a. (-वी /.)[पृथिव्याः ईश्वरः इदं वा अण्] 1 Ear- पार्वायनान्तिया /. N. of an Isti. then, earthy, terrestrial, relating to the earth; ydt
पार्शवः A warrior armed with an axe. रजः पार्थिवमुज्जिहीते R. 13.64. -2 Ruling the earth. -3
पाशुका A rib. Princely, royal. -व: 1An inhabitant of the earth. -2 A king, sovereign; अथ तस्य विवाहकौतुकं ललितं बिभ्रत एव पार्श्व . Near, proximate. -श्वेः, -यम् [पर्शनां समूहः ] पार्थिवः R.8.1. -3 An earthen vessel. -4 The body. 1 The part of the body below the arm-pit, the region -B The विकार of the earth; अयं जनो नाम चलन् पृथिव्यां यः । of the ribs 3; वाम पार्श्वे विनिर्भिद्य सुतः सूर्य इव स्थितः Mb.3. पार्थिवः पार्थिव कस्य हेतोः Bhag.5. 12. 5. -8 A गृह्याग्नि of 126. 27; शयने सन्निषण्णकपार्शम् Me. 91. -2 The side, flank the naming ceremony (नामकरण). -वम् An earthy sub- (in general) (of animate or inanimate objects), पिठरं stance. -वा 1 A royal concubine. -2 Arsenic (see | क्वथदतिमात्रं निजपावानेव दहतितराम् Pt. 1. 324. -3 Vicinity. निघण्टरत्नाकर). -Comp. a prince, the son of a king. - Ved. A curved knife. - : An epithet of the -नन्दिनी, -सुता, -कन्या the daughter of a king, twentythird Tirthankar of the Jainas. -श्वम् 1 A princess. -आत्मजः, -नन्दनः, -सुतः, -पुत्रः the sun. multitude of ribs. -2 A fraudulent expedient, a disपौत्रः 'Yama's son', Yudhisthira; स वृत्तस्तेिषु कृताभिषेकः honourable means. -3 The extremity of the fore-axle सहानुजः पार्थिवपुत्रपौत्रः Mb. 3. 118. 2.
of a wheel. (पार्श्वम् is used adverbially in the sense of
near to', "by the side of', 'towards'; केनाप्युत्क्षिपतेव föret 1 An epithet of Sīta, daughter of the earth;
पश्य भुवनं मत्पार्धमानीयते 5.7.83; 80 पार्थात् 'from the side पार्थिवीमुदवहद् रघूहहः R. 11.54. 1 An epithot of Laksmi.. of, a.way, from'; पार्श्वे 'near', 'at hand', 'at the side';
पार्परः 1 A handful of rice. -2 Consumption (क्षयरोग). । नमे दूरे किंचित् क्षणमपि न पार्श्वे रथजवात् 5.1.9; Bh. 3. 37.) -3 Ashes.-4 A filament of Kadamba.-BN. of Yama. -Comp. -अनुचरः an attendant, a servant; विसृष्टपाश्वानु
चरस्य तस्य R.2.9. -अपवृत्त d. bent on one side (one of पान्तिक (-की/.) Final, last, conelusive.
the defects of diamonds); Kau. A. 2. 11.29. -अस्थिः पार्यवसानिकa. Coming to a close; द्वापरस्य कलेश्चैव 1. a rib. 3ota a. one who has come very near. सन्धौ पार्यवसानिके Mb. 12. 339.89.
-आर्तिःf. pain in the side, pleurisy. -आसन्न a. sitting