Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 375

पाखण्ड:
a party or faction. -4 Belonging to an argument. -5 Optional, subject to an alternative, allowed but not specifically laid down ; नियमः पाक्षिके सति कः 1A fowler. -2 An alternative.
पाखण्डः 1 A heretic; पाखण्ड चण्डालयोः पापारम्भकयोर्मृगीव वृकयोर्भीरुर्गता गोचरम् Mal. 5. 24; दुरात्मन् पाखण्डचण्डाल Mal. 5; पाखण्डाः पण्डितंमन्या न ते किमपि जानते Amana Up. 2. 102. -2 The Jainas or Bauddhas; अस्वधर्मो ममैष पाखण्डावतारः Dk. 2.
पागल . Mad, demented.
पाङ्क्त a. ( - क्की / . ) Ved. 1 Consisting of five parts, fivefold; स एष पाको यज्ञः Bri. Up. 1. 4. 17. -2 Having ten limbs (as a man or beast).
पाङ्क्तेय - पाङ्क्त्य a. 1 Fit to sit in the same row at a dinner-party; Mb. 13.90.5. -2 Fit to be associated with.
पाङ्गुल्यम् Limping, halting.
पाचक . [ पच- बुल्] 1 Cooking, baking. -2 Maturing, bringing to maturity. -3 Digestive, tonic. - 1 A cook. -2 Fire. -कम् Gall, bile. -Comp. - स्त्री & femala cook.
पाचन 4. (नी / ) ( पाचयति परि स्युः पाचयतेऽनेन करने ल्युट् या ] 1 Cooking. -2 Ripening. -3 Digative. 4 Softening, relaxing. -5 Suppurative. -नः 1 Fire. -2 Sourness, acidity. -नम् 1 The act of cooking. -2 The act of ripening. -3 A dissolvent, digestive medicine. -4 Causing a wound to close. -8 Penance, expiation ( प्रायश्चित्त ) -8 Infusion. -7 Decoction. -8 Extracting extraneous substances from a wound. -9 A cataplasm. -10 A substance used in closing wounds or restraining bleeding.
पाचनक: Borax. -कम् 1 A sort of diet-drink ; diges tive. -2 Causing a wound to close.
पाचनिका Coolings maturing
पाचल a Cooking, ripening, causing digestion do. -लः 1 A cook - 2 Fire. -3 Wind. 4 A thing dress ed without the aid of fire.
पाचा, -चिः /. Cooking.
पाजस् n. Ved. Strength.
पाजस्यम् 1 The region of the belly (of an animal ); पृथिवी पाजस्यम् Bri. Up. 1. 11. -2 The flanks, side. पाजिक: A taloon
पाञ्चकपाल . ( ली f. ) Relating to an oblation offered in five cups ( कपाल ); P. IV. 1. 88. Patan.
पाञ्चजन्यः 1 N. of the conch of Krigpa ; स तु पञ्चजनं हत्वा शब्खं लेभे जनार्दनः । स च देवमनुष्येषु पाञ्चजन्य इति श्रुतः ॥
1002
पाश्चाल्यः
Hariv) (दधानी) निध्यानमयत पामजन्य: Si. 3. 21 Bg. 1.15. -2 Kaáyapa, Vasistha Prapa, Angirasa and Chye vana. -8 अमि produced from the five fires; Sabda Chi. -Comp. -घरः an epithet of Krisun
पाञ्चदश ० (-शी), पाञ्चदश्य (-दयी ) 1 Relating to the fifteenth day of a month. -2 Being kindled by fifteen Sāmidhenī mantras; वह्निं यथा दारुणि पाञ्चदश्यं मनीषया निष्कर्षन्ति गूढम् Bhāg. 6.4.27.
पाञ्चदश्यम् A collection of fifteen.
पाञ्चनद . ( - दी f . ) Prevalent in the पञ्चनद or Panjab. A prince of the Punjab. -2 (pl.) Its inhabitants.
पाञ्चभौतिक a. ( -की / . ) Composed of the five elements or containing them; पाञ्चभौतिकी सृष्टि: Mv. 6; Y. 3. 175.
1
पाञ्चयशिक. (की .) great sacrifices. -कम् Any sacrifices] एकमप्याशयेद् विप्रं पित्र
Belonging to the five one of the five great पाययशिके Ms. 3. 83.
पाञ्चरात्रम् N. of a Vaisnava sect and its doctrine ; मतिमार्ग परस्परनान्येतानि पांधरा च कथ्यते । एष एकान्तिनां धर्मो नारायणपरात्मकः ॥ Mb. 12. 348. 82.
पाञ्चवर्षिक a. ( की .) Five years old.
पाञ्चशब्दिकम् 1 Music of five kinds, अजं कर्मचैव तन्त्रजं कांस्यजं तथा। फूत्कृतं चेति मुनिभिः कथितं पाञ्चशब्दिकम् ॥ Skanda P. -2 Musical instruments in general.
पाञ्चार्थिकः A follower or votary of Siva.
पाञ्चाल . ( -ली f. ) Belonging to or ruling over the Pañchalas. -लः 1 The country of the Panchālas. –2 A prince of the Pañchālas. -लाः m. (pl.) 1 The people of the Panchalas. -2 An association of five guilds ( i e. of a_carpenter, weaver, barber, washerman, and shoe-maker).
पाञ्चालक a. Belonging to the people of the Pañichalas. -कः A king of that country.
पाञ्चाली 1 A woman or princess of the Pañichālas. - 2 N. of Draupadi, the wife of the Pandavas. -3 A doll, puppet. −4 ( In Rhet.) One of the four styles of composition. The S. D. thus defines it :- वर्णैः शेषैः (i. e. माधुर्यध्यक्षको जः प्रकाशकाभ्यां भिभैः) पुनाईयोः समस्तपञ्चषपदो बन्धः पाञ्चालिको मतः ॥ 628.
पाञ्चालिका A doll, puppet स्तम्बत्यागात् प्रभुति सुमुखी दन्तपाञ्चालिकेव क्रीडायोगं तदनु विनयं प्रापिता वर्धिता च Mal. 10.5; चतुःषष्टिपाञ्चालिका the 64 arts collectively.
पाञ्चालेयः A son of Parichali समार्पयत् कर्णपुत्र शूरः पाञ्चालेयं शरवर्षैरनेकैः Mb. 8.75.10.
पाञ्चाल्य: The prince of the Pañchālas ( द्रुपद ); पावाल्यो द्विपदां वरः Mb. 3. 91. 11.