Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 355

पार
982
परिमलनम्
saturate. -6 To concentrate, to make cohesive; एवमेवे- न्द्रियग्राम शनैः संपरिभावयेत् Mb. 12. 195. 19. See परिभावन.
परि (री) भवः 1 Insult, injury, humiliation, disrespect, degradation, disgrace%3 पराक्रमः परिभवे वैयात्यं सुरतेविव (भूषणम् ) Si. 2.44%3 R. 12.373 Ve. 1.25%; U.4.23; Mu.3.4; Mv.1.40; 3. 17. -2 Defeat, discomfiture. -Comp. -आस्पदम्,-पदम् 1an object of contempt%3 अदुर्गो विषयः कस्य नारेः परिभवास्पदम् H.3.51.-2 a disgrace or disgraceful situation. -विधिः humiliation; प्रायो मूर्खः परिभवविधौ नाभिमानं तनोति S. Til. 16.
परिभविन् (-नी/.)1 Humiliating, treating with disrespect or contempt.-2 Suffering disrespect. -3 conquering; भुवनपरिभवी Ki. 10.37.
परिभावः See परिभव.
परिभावनम् 1 Union, cohesion; पांसुभस्मकरीषाणां यथा वै राशयश्चिताः । सहसा वारिणा सिक्ता न यान्ति परिभावनम् ॥ Mb. 12. 195. 17, 18.-2 Contemplation, meditation.
परिभावना 1 Contempt. -2 Thought, contemplation. -3 ( In dram.) Words exciting ouriosity.
परिभावित pp. 1 Contained, included. -2 Pervaded. -3 Penetrated. -4 Conceived.
परिभाविन् ।. (-नी/.) 1 Humiliating, despising, troating with contempt; आ अतिथिपरिभाविनी 5.4. -2 Putting to shame, surpassing, excelling. -3 Setting at naught, defying; वैद्ययत्नपरिभाविनं गदम् R. 19.53 ' defying medical remedies'.
परिभावुक a. Contemning, shaming &c.
परिभूत p. p. 1 Overpowered, conquered. -2 Disregarded, slighted.
giaa: 1.1 Contempt, insult, disrespect, humiliation; मौर्यात् कथं नु परिभूतिमिमां सहेत Mu.4. 11. -2 Defeat (परपराभव); परिभूत्या विचेतसः Mb. 12. 174. 37.
after 10 U. 1 To decorate, adorn. -2 To serve, wait upon. -3 To honour, worship. -4 To take care of. - To observe, follow. -6 To prepare, equip.
परिभूषणः (til. संधि) Peace obtained by the cession of the whole revenue of a land.
परिभेदः Hurt, injury; विपत्तिः परिभेदो वा न भवेच तथा कुरु Ram.7.75.4.
परिभ्रंश 1 A.,4P. 1 To fall or drop down, tumble, slip. -2 To stray from, go astray. -3 To fall away from, swerve, deviate. -4 To lose, be deprived of ; Ms. 10. 20. -8 To escape. - To neglect, omit. -7 To disappear.
परिभ्रंशः 1 Escape. -2 Falling from. परिभ्रंशनम् 1 Falling from. -2 Loss.
परिभ्रष्ट p.p.1Fallen or dropped off.-2 Escaped. -3 Cast down, degraded. -4 Deprived of, devoid of (with abl. or instr.); मत्स्यमांसपरिभ्रष्टे किं निरीक्षसि जम्बुके Pt. 4. 93. -BNeglecting. -6 Vanished. -7 Lost.
परिभृष्ट a. Fried, roasted, parched. परिभ्रम् 1, 4 P. 1 To rove, wander about, ramble, move to and fro; परिभ्रमसि किं वृथा क्वचन चित्त विश्रभ्यताम् Bh. 3. 137. -2 To hover, whirl round; परिभ्रमन्मूर्धजषट्पदाकुलै: Ki.5.14.-3 To revolve, rotate, move or turn round. -4 To wander or roam over (with acc.); भुव परिबभ्राम. -8 To turn round (anything), circumambulate. -8 To encircle. -Caus. To bewilder, overwhelm, overpower; चिरपरिचितास्ते ते भावाः परिभ्रमयन्ति माम् U. 3. 32 (v.1.).
परिभ्रमः 1 Wandering, going about. -2 Rambling discourse, circumlocution, periphrasis; अलमनेन परिषकुतूहलविमर्दकारिणा परिभ्रमेण Mk. 1. 2/3. (v. 1.). -3 Error, delusion.
परिभ्रमणम् 1 Going about, roaming, wandering. -2 Revolving, turning round. -3 Circumference.
परिमण्डल a. 1 Globular, round, circular. -2 of the measure of an atom. -लम् 1 A globe, sphere. -2 A ball. -3 A circle. - An orb. -8 The felly of a wheel (नेमि); अव्यक्तनाभं व्यक्तारं विकारपरिमण्डलम् । क्षेत्रज्ञाधिष्ठितं चक्र स्निग्धाक्षं वर्तते ध्रुवम् ॥ Mb. 12. 211. 8. -ल: A species of venomous gnat.
परिमण्डलय denom. To besiege3 ततस्तु तस्य सैन्यानि परसैन्येन पालितौ। पर्यमण्डलयंश्छलावुभौ चन्दनवन्दनौ ॥ Siva B.23.52.
परिमण्डित a. Adorned, decorated all around. परिमन्थर a. Extremely slow; Si. 9. 78.
परिमन्द .Very dull or dim, quite faint ; परिमन्दसूर्यनयनो दिवसः Si.9.3. -2 Very slow. -3 Very thin or weak; भवनोदरेषु परिमन्दतया शयितोऽलसः (मदनः) Si.9.39. -4 very litle; परिमन्दभिन्नतिमिरौघजटम् Si.9.27.
परिमरः 1 Destruction ; चिरात् क्षत्रस्यास्तु प्रलय इव घोरः परिमरः Mv. 3. 41. -2 The wind. -3 A magical rite for the destruction of enemies ; तद्ब्रह्मणः परिमर इत्युपासीत T. Up. 3. 10. 4.
परिमल: Fragrance, perfume, scent; परिमलो गीर्वाणचेतोहर: Bv.1.63,66, 70, 71; यः पण्यस्त्रीरतिपरिमलोद्गारिभिन गराणामुद्दामानि प्रथयति शिलावेश्मभियौवनानि Me. 25. -2 Pounding or trituration of fragrant substances. -3 A fragrant substance. -4Copulation; 'संभोगः स्यात् परिमले इति वैजयन्ती ; अथ परिमलजामवाप्य लक्ष्मीम् Ki. 10. 1. -4 A meeting of learned men -8 A stain, spot, dirt.
परिमलनम् Rubbing (मर्दन); श्रीमत्यौ चारुवृत्ते करपरिमलनानन्दहृष्टे रमायाः; (विष्णुपादा० वर्णनस्तोत्रम् 18).