Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 331

पत्रकम्
9B8
inserting feathers (into an arrow), -परशु: a file. -पाला a long dagger, large knife. (-ली) 1 the feathered part of an arrow.-2a pair or scissors. -पाश्या an ornament (agold-leat) on the forehead. -पिशाचिका An umbreIla or a kind of cap made of leaves. -पुटम् a vessel of leaves ; दुग्ध्वा पयः पत्रपुटे मदीयं पुत्रोपभुक्ष्वेति तमादिदेश R.2.65. -पुष्पा the holy basil. -बन्ध: adorning with flowers. -बा (वा)ल: an oar. -भङ्गः, -भाङ्गः, -ङ्गी 1.1 drawing lines or figures of painting on the face and person with fragrant and coloured substances, such as musk, saffron, sandal-juice, yellow pigment &c., as a mark of decoration ; कस्तूरीवरपत्रभङ्गानिकरी मृष्टो न गण्डस्थले S. Til.7 (used frequently in K.). -2 leaves or leafy branches fed to elephants ; Matanga L.9.1. -माल: Calamus Rotung (Mar. वेत). -यौवनम् a young leaf or sprout.
रञ्जनम् embellishing a page. -रथ: a bird; Ram.3.19. 10%; ज्वलन्तमग्निं तममित्रतापनः समास्तरत्पत्ररथो नदीभिः Mb. 1. 32.25; व्य र्थीकृतं पत्ररथेन तेन N.3.6.इन्द्रः N. of Garuda.
इन्द्रकेतुः N. of Vispu; R. 18. 13. -लता a long knife or poniard. -रे (ले) खा, -वल्लरी, -वल्लिः , -वल्ली f. see पत्रभल्ग above%3 R.6.72; 16.673 Rs. 6.73 Si.8.56,593 विपत्रलेखा निरलक्तकाधरा निरञ्जनाक्षीरपि बिभ्रतीः श्रियम् Ki. 8.40. -चाज a. turnished with feathers (as an arrow). -वाहः 1a bird; अध्याकाशं बभ्रमुः पत्रवाहाः Si. 18.78. -2 an arrow3B प्रमुखेऽभिहताश्च पत्रवाहाः प्रसभं माधवमुक्तवत्सदन्तैः Si. 20. 25. -3 a letter-carrier. -fatti lines of painting &c.; see पत्रभनग; स्वेदोद्गमः किंपुरुषाल्गनानां चक्रे पदं पत्रविशेषकेषु Ku.3.33%B R. 3.5539.29. -वेष्ट: kind of ear-ring; विश्लेषिमुक्ताकलपत्रवेष्टः R. 16.67. -शाक: a vegetable consisting chiefly of leaves ; पत्रशाकं तु बहिणः Ms. 12.653 Y.3.213. -शिरा the vein or fibre of a leaf. ìy: the Bilva tree.-F T: f. a thorn. -हिमम् wintry or snowy weather.
पत्रकम् 1 A leaf. -2 Drawing lines or figures on the body as a decoration.
पत्रणा 1 Drawing lines or figures of painting on the body as a decoration. -2 Feathering an arrow.
पत्रल a. Rich in leaves, leafy. -लम् Diluted eurds.
पत्रिका 1 A leaf for writing upon. -2 A letter, document. -3 Mace (जातिपत्री; Mar. जायपत्री). -4 A kind of ear-ring.
पत्रिन a. (-णी/.) [पत्रम् अस्त्यर्थे इनि] 1 Winged, fea. thered; मयूर' R. 3.56. -2 Having leaves or pages.-m. 1An arrow: तां विलोक्य वनितावधे घृणां पत्रिणा सह मुमोच राघवः R. 11. 173 3.53, 57; 9.61. -2 A bird; तं क्षुरप्रशकलीकृतं कृती पत्रिणां व्यभजदाश्रमाद्वहिः R. 11.29. -3 A faleon; नभसि महसां ध्वान्तभ्वाक्षप्रमापणपत्रिणामिह विहरणैः श्येनं पाता रवेरवधारयन् N. 19.12. - A mountain. -8 A chariot. -8 A tree (wine-palm). -Comp. -वाह: a bird.
पत्रिणी A sprout, shoot. पत्री Writing.
पत्नी See under पति. पत्सलः A way, road.
पथ् I. 1P. (पथनि) To go, move. -II. 10 U. (पाथयति-ते) To throw, east.
पथ: A way, road; reach, course (at the end ot comp.); पाणिस्पर्शाक्षमाभ्यां मृजितपथरुजो यो हरीन्द्रानुजाभ्याम् Bhag.9.10.4. -Comp. -आतिथि: a traveller. -कल्पना juggling tricks. -दर्शक a guide; also पथोपदेशकः; Ratn.
पथक: A guide, one knowing the way. -कः, -कम् A district, canton.
पथत् m. A road.
पथिक: 1A traveller, way-farer; पथिकवनिताः Me.83 तामाशां पथिकस्तथापि किमपि ध्यायन् पुनर्वीक्षते Amaru.99.-2 A guide. -Comp. -371974: an asylum for travellers, inn. -जन: a traveller or travellers3 छायाश्वासितपथिकसमूहो न्यग्रोधपादपः Pt. 2.1. -संततिः, -संहतिःf., -सार्थः ॥ company of travellers, a caravan.
पथिका A kind of vine with red grapes.
पथिन् m. [ पथ्-आधारे इनि] (Nom. पन्थाः , पन्थानौ, पन्थानः; acc. pl. पथः; instr. pl. पथिभिः &c.; the word is changed to पथ at the end of comp. ; तोयाधारपथः, दृष्टिपथः, नष्टपथः, सत्पथः, प्रतिपथम् &c.) 1 A road, way, path; श्रेयसामष पन्थाः Bh. 2. 263 वक्रः पन्थाः Me. 27. -2 Journey, way-faring, as in शिवास्ते सन्तु पन्थानः '(I wish) a happy journey to you! God speed you on your journey!' -3 Range, reach as in कर्णपथ, श्रुति, दर्शन', -4Manner of action, line of conduct, course of behaviour; पथः शुचेर्दयितार ईश्वरा मलीमसामाददते न पद्धतिम् R. 3. 46; न्याग्यात् पथः प्रविचलन्ति पदं न धीराः Bh. 2. 83. -5 A sect, doctrine. -8 A division of hell; Ms. 4.90. -Comp. -अशनम्, -311a: Provender for a jonrney; viaticum. - m. Ved. 1aguide.-2 N. of Agni. -देयम् a toll levied on public roads. -द्रुमः the Khadira tree. -प्रज्ञ a. acquainted with roads. -वाहक a. cruel. (-का)1a hunter, fowler. -2 a burden bearer, porter.
To: A traveller, way-farer ; Uộ. 1. 58. पथ्य . [पथि साधु दिगा यत् इनो लोपः] 1 Salutary, wholesome, beneficial, agreeing with said of a medicine, diet, advice &c.); अप्रियस्य च पथ्यस्य वक्ता श्रोता च दुर्लभः Ram.; पथ्यं चैषां मम चैव ब्रवीहि Mb.3.4.2;Y.3.65%3B पथ्यभन्नम् &c. -2 Fit, proper; Buitable (in general). -थ्या A road, way. -थ्यम् 1 Wholesome diet; as in पथ्याशी स्वामी वर्तते.-2 Welfare, well being; उत्तिष्ठमानस्तु परो नोपेक्ष्यः पथ्यमिच्छता Si. 2. 10%3 Pt. 1. 234; -Comp. -अपथ्यम् the class of things that are considered wholesome or hurtful in disease.
पद् I. 10 A. (पदयते) To go or move. -II. 4 A. पद्यते, पन्न; caus. पादयति-ते: desid. पित्सते)1 To Lo. move.