Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 275

निवन्धनी
902
निमस्
ते त्वदाशानिबन्धनाः M.4.143; परस्परनिबन्धनः Pt. 1.79 "interdependent'. -7 Cause, origin, ground, motive, basis, foundation; वाक्प्रतिष्टानिबन्धनानि देहिनां व्यवहारतन्त्राणि Mal.4 'based on, &c.; प्रत्याशा 3; अनिबन्धन causeless, accidental; U.5,7. -8 Abode, Beat, receptacle; सहजविलासनिबन्धन शरीरम् Mal. 2.6. -9 Composing, arrangement (रचना); संस्कारपूतेन वरं वरेण्यं वधूं सुखग्राह्यनिबन्धनेन Ku.7.90. -10A literary composition or work, a treatise%3; Si. 2. 112. -11 A grant (of land), an assignment; सबृत्तिः सन्निबन्धना Si.2.112 (where निबन्धन means 'a treatise' also).-12 The peg of a lute. -13 ( In gram.) Syntax. -14 A commentary.
faarezat A bond, fetter, tie.
fara a. 1 Binding, fastening, confining.-2 Connected with. -3 Causing, being the origin of, producing,
निब (व) हेण a. Destroying, destroyer, enemy ( in comp.); अनपायि निबर्हणं द्विषां न तितिक्षासममस्ति साधनम् Ki. 2.43; Mv. 3. 37. -नम् Killing, destruction, annihilation, slaughter; निबर्हणं धर्मधनैविगर्हितं विशिष्य विश्वासजुषां द्विषामपि N. 1. 1313; इहैव तु त्वया स्थेयं ताम्रानननिबर्हणे Siva. B. 29.61.
निबर्हित a. Destroyed, removed (अपहृत); कृतः कृतार्थोऽस्मि निबर्हिताहसा Si. 1.29.
निबिड a. Dense, thick; कालिकेव निबिडा बलाकिनी R. 11. 15. -2 Hard, difficult; R.9.58%3 पर्यटकबन्धं निबिडं बिभेद Ku.3.59. See निविड.
निबिडित. 1 Become thick, heavy; जलनिबिडितवस्त्रव्यक्तनिम्नोन्नताभिः Mal. 4.10.-2 Pressed close to; (देहि मे) लकाभर्तुनिबिडितकुचामादरादकपालीम् B. R. 5. 19.
निबिरीस a. See निबिड; 'निबिडं निबिरीसं च दृढं गाढं प्रचक्षते', इति वैजयन्ती; उरुनिबिरीसनितम्बभारखेदि Si. 7.20%; निबिरीसगुणस्तोमः Vis. Guna. 488.
Page 1 P. 1 To know, understand, learn; fatet साधो तव चेत् कुतूहलम् Ku.5.52; 3. 14; Ms. 1. 68; Y.1.2. -2 To regard or consider as, deem. -3 To listen or attend to. -Caus. To explain, inform, acquaint.
निबोधः, -धनम् 1 Understanding, learning. -2 Acquainting, informing.
निभ [नि-भा-क] (At the end of comp. only) Like, similar, resembling; उद्बुद्धमुग्धकनकाब्जनिभं वहन्ती Mal. 1.403 Mo.833; 80 चन्द्रनिभानना &c. -भः, -भम् 1 appearance, light, manifestation. --2 Pretence, disguise, pretext. -3 A trick, fraud.
निभल 10 U. To see, behold, perceive, look at; निभाल्य भूयो निजगौरिमाणं मा नाम मानं सहसैव यासीः Bv.2. 176; or यन्मां न भामिनि निभालयसि प्रभातनीलारविन्दमदभगिपदैः कटाक्षः 3.4.
निभालनम् Seeing, sight, perception. निभालित a. Seen; कति नो विषया निभालिताः Sukti. 5. 10. निभूत a. 1Quite frightened (अत्यन्तभीत). -2 Gone, pa.st.
farga a. 1 Placed down, deposited, lowered.-2 Filled with, full of ; ferae fama: Bhāg. 10.32.20. -3 Concealed, hidden, out of sight, un perceived, unobserved; निभृतो भूत्वा Pt. 1; नभसा निभृतेन्दुना R.8. 15' with the moon become invisible, about to set or go down'; Ve. 6. 2; Si.6.20. - Secret, covert; अणुदीर्णवर्णनिभृतार्थमाह्वयत् Si. 13.42. -8(a) Still, silent ; निभृतद्विरेफम् (काननम् ) Ku.3.12; 6.2. () Steady, fixed, immovable, motionless%3; निष्कम्पचामरशिखा निभृतो कर्णाः 5.1.8. -8 Mild, gentle; agar 9149: Ki. 13. 66' not gentle, violent or strong': Mal. 2.123 Mv.3. 14; स्वजननिभृतः सर्वोऽप्येवं मृदुः परिभूयते Pratima 1. 18. -7 Modest, humble; अनिभृतकरेषु प्रियेषु Me. 70; प्रणामनिभृता कुलवधरिव Mu.1B वधनिभृतसिंहाश्च गिरयः Paiich. 1.33; अद्यप्रभृति निभृता भवन्ति 2; युक्तं चतुर्भिनिभृतैस्तुरझैः (रथम् ) Bu. Ch. 3.8.-8 Firm, resolute. -9 Lonely, solitary; (निभृतनिकुञ्जगृहं गतया Git.2. -10 Shut, closed (as a door). -11 True, faithful, firmly attached. -12 Inactive (निष्क्रिय, त्यक्तोद्योग); निभृता नरेन्द्राः Ram. 4. 28. 43. -ता A kind of riddle; Kav. -तम् Modesty, humility. -तम् ind. 1 Secretly, covertly, privately, unperceived; S.33 Si.3.74; Ms.9.263. -2 Silently, quietly; K. 134.-3 Out of sight, in a corner. -Comp.-आचार a. of resolute conduct, firm.-आत्मन् a. firm, resolute. -स्थित a. standing unperceived.
निमः A (wooden) pin, stake. निमदः A distinct but slow pronunciation.
निमन्त्र 10 A. To invite, call, summon ; दिग्भ्यो निमन्त्रिताश्चैनभभिजग्मुर्महर्षयः R. 15.59; 11. 32; Y. 1. 225.
निमन्त्रणम् 1 Invitation. -2 Summoning, calling: निमन्त्रणार्थ दूतांश्च प्रेषयामास शीघ्रगान् Mb. 3. 266.6. -2 A summons. -Comp. -पत्रम् 1 an invitation card or note. -2 a summons.
निमयः Barter, exchange; पक्केनामस्य निमयं न प्रशंसन्ति साधवः Mb. 12.78.7.
TAFST 6 P. 1 To sink, sink down or under, sink into (fig. also); यथा प्लवेनौपलेन निमजत्युदके तरन । तथा निमजतोऽधस्तादशी दातृप्रतीच्छको Ms. 4. 19135.73%3 शोक मुहुवाविरतं न्यमाक्षीत् Bk. 3. 30; 15.31; Si.9.74; Git. 1. -2 To be
merged into, merge, disappear, escape observation; एको हि दोषो गुणसंनिपाते निमज्जतीन्दोः किरणेष्विवाङ्क: Ku. 1.3. -8 To immerse in water, cause to sink down. -Caus. 1 To cause to dive under water; अप्सु चैनं निमज्जयेत् Ms.8.114. -2 To cause to penetrate; ततो मर्मसु मर्मज्ञो मज्जयनिशिताशरान् Ram.6.45. 15.