Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 189

दिष्टिः
दिष्टिः [दिश भावे फिल् संज्ञायां कर्तरि चिवा] Amrign .ment, allotment. -2 Direction, command, instruction, rule, precept. -3 Fate, fortune, destiny. -4 Good fortune, happiness, any auspicious event ( such as the birth of a son ); दिष्टिवृद्धिमिव शुश्राव K 55; दिष्टिवृद्धिसंभ्रमो महानभूत् K. 70. -5 A sort of measure of length. -Comp. - वृद्धिः f. congratulation ; see दृष्टिः ( 4 ).
दिष्टा ind. (Strictly the instr. sing. of दिष्टि ) Fortunately, luckily, thank God, how glad I am, how fortunate, bravo (an exclamation of joy or gratulation); दिष्टपा प्रतिहतं दुर्जातम् Mal. 4; दिष्टपा सोयं महाबाहुर अनानन्दवर्धनः U. 1. 32; Ve 2. 12. ( दिष्टपा वृधू means 'to be congratulated upon'; as in दिष्टपा धर्मपत्नीसमागमेन पुत्रमुखदर्शनेन चायुमान् वर्धते S. 7).
देशना / Direction, injunction, laying down; सर्वास्येय नैकतां देशना प्राकृतं धर्ममय वाक्यपत्येन ŚB. on MS. 10. 1. 1.
दिष्णुः A giver donor.
दिह ए. (देग्धि, दिग्वे, दिग्ध desid. दिधिति) 1 To anoint, smear, plaster, spread over; स चन्दनोशीरमृणालदिग्धः Bk. 3. 21, अहिंश्चन्दनैः शुभैः 17.54. -2 To soil, defile, pollute; अस्रदिग्धं पदम् R. 16. 15. -3 To increase, augment.
दिह / 1 Anointing memesring. - Pollution, soiling.
दिग्ध P. P. [ दिह्-त ] 1 Smeared, anointed, daubed; हस्तादिग्ध Ms. 3. 132; R. 16. 15. दिग्धोऽमृतेन च विषेण च पक्ष्मलाक्ष्या गाढं निखात इव मे हृदये कटाक्षः Māl. 1.29. -2 Soiled, defiled, polluted. -3 Poisoned, envenomed; अथ तैः परिदेविताक्षर हृदये दिग्धशरैरिवाहतः Ku. 4. 25. -ग्धः 1 Oil, ointment. -2 Any oily substance or unguent. -3 Fire. - 4 A poisoned arrow; 'दिग्धो विषाक्तबाणे स्यात् ' Medini. करेणुमिव दिग्धेन विद्धां मृगयुना वने Rām. 2. 10.26; Mb. 12. 69. 57. 5 A story (true or fictitious. )
2
दी 14 A. (द दीन) 1 To perish, die. -2 To waste, decay, diminish II. 4. P. ( दीयति ) Ved. soar, fiy. -III. 3 P. Ved. 1 To shine. -2 To please, be admired, appear good. -3 To bestow upon by shining; संददस्वान् रयिमस्मासु दीदिहि Rv. 2. 2.6.
दी f. Deoay, ruin.
दीतिः दीदितिः/ Splendour, lustre.
U
दीन [दी- तस्य न] 1 Poor, indigent. -2 Distressed, ruined, afflicted, miserable, wretched. -8 Sorry, dejected, melancholy, sad; सा विरहे तव दीना Git. 4. 4 Timid, frightened. -6 Mean, piteous ; यं यं पश्यसि तस्य तस्य पुरतो मा ब्रूहि दीनं वचः Bh. 2. 51. -नः A poor person, one in distress or misery; दीनानां कल्पवृक्षः Mk. 1. 48; दिनानि दीनोद्धरणोचितस्य R. 2. 25. -नम् Distress, wretchedness. -ना The female of a mouse or shrew. Comp. -दयालु, -वत्सल a. kind to the poor. -बन्धुः a friend of the -लोचनः poor. a cat.
816.
दीधितिः
दीनक. Distressed, wretched.
दीनता Scarcity, weakness; ऋत्वः समह दीनता प्रतीपं जगमा शुचे Rv. 7. 89.3.
दीक्षू 1 A. ( दीक्षते, दीक्षित) 1 To consecrate or prepare oneself for the performance of a sacred rite; दीक्षयस्व त्वमात्मानम् Mb. 14. 71. 21; see दीक्षित below. -2 To dedicate oneself to. -3 To initiate or introduce a pupil. -4 To invest with the sacred thread. -6 To sacrifice. -6 To practise self-restraint. -7 To shave one's head, to be shaved. –8 caus. impel; induce तत्क्लमस्तमदिदक्षित क्षणं तालवृन्तचलनाय नायकम् N. 18. 120.
दीक्षक: A spiritual guide, priest.
दीक्षणम् [ दीक्षभावे ल्युट् ] Initiation, consecration. दीक्षणीया, दीक्षणीयेष्टि / A sacrificial yāgs before initiation; the sacrifice of consecration.
दीक्षा [ दीक्ष-भावे अ ] 1 (a) Consecration for a religious ceremony, initiation in general; अजस्रदीक्षाप्रयतस्य मद्गुरोः कियाविघाताय कथं प्रवर्तसे B. 3. 44.60. (1) Reosiving the initiatory mantra. -2 A ceremony preliminary to a sacrifice; Bhag. 3. 13. 37. -8 A ceremony or religious rite in general; विवाहदीक्षाम्, R. 3. 33, Ku. 7.1, 8, 24. -4 Investiture with the sacred thread. -8 Dedica - ting oneself to a particular object, self-devotion; faप्राचकदीक्षाः विष्णुपादादिकेशान्तवर्गनस्तोत्रम् 33. -Comp. -अन्तः a supplementary sacrifice made to atone for the defects in a preceding one. -आश्रमः (अवभृथ ) ( वैखानसः ) the third stage of life ( वानप्रस्थाश्रम ); Mb. 12. 66. 8. - पतिः the Soma. -यूप: A sacrificial post
दीक्षित P. P. [ दीक्षू कर्तरि क्त, दीक्षा जाताऽस्य तार० इतच् वा ] 1 Consecrated, initiated (as for a religious cere mony ); एते विवाहदीक्षिता यूयम् . 1; Pt. 1. 167; आपन्नाभयसत्रेषु दीक्षिताः खलु पौरवाः S. 2. 17; R. 8.75; 11. 24, Ve 1. 25. -2 Prepared for a sacrifice. -3 Prepared for having_taken a vow of ; तं पितुर्वधभवेन मन्युना राजवंशनिधनाय दीक्षितम् R. 11. 67. -4 Crowned; पद्मा पद्मातपत्रेण भेजे साम्राज्यदीक्षित R. 4. 5. 8 Performed (as the दीक्षा ceremony). -तः 1 A priest engaged in a Diksa ; नालं ते विप्रियं कर्तुं दीक्षितस्येव साधवः Rām. 3. 65.12. -2 A pupil. -8 A person who or whose ancestors may have per
formed a grand sacrificial ceremony, such as ज्योतिष्टोम
दीक्षितृ m. A consecrator, spiritual father; P. III.
2. 153.
दीदिवि . 1 shining; राजन्तमध्वराणां गोपामृतस्य दीदिविम् Rv. 1. 1. 8. -2 Risen (as a star ). -वि: 1 Boiled rice. -2 Heaven. -3 An epithet of ( 1 ) Agni ; ( 2 ) Brihas - pati. -4 Final emancipation.
दीधितिः f. 1 A ray of light; तैरेव प्रतियुक्तेरकारि दूरात् कालुष्यं शशधरदीधितिच्छटाच्छैः Śi. 8. 38; R. 3. 22; 17.48; N. 2.69; U. 6.18. -2 Splendour, brightness. --8 Bodily