Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 82

अधिमांसः
अधिज्य
अधिज्य . [ अध्यारूढा ज्या यत्र, अधिगतं ज्यां वा ] Having अधिपत्नी Ved. A fonale ruler, mistres (स्वामिनी) the bow-string stretched, well strung (as a bow). नक्षत्राणामधिपत्नी विशाखे T. Br..1.1.11. -Comp. -धन्वन्, कामुक . having the boy strung: अधिपाः [अधिपाति-पा किम् ] A king, tuler, lord. अधिज्यधन्वा बिचचार दावम् R. 2.8.त्वयि चाधिज्यकार्मुके S. 1.6.
अधिपांशुल u. pusty from above. अधिज्यता 1 The state of being struly; तां नी to
अधिए (पू) रुषः [अधिकः पु-पू-रुषः] The Supreme Being string: लीलयैव धनुषी अधिज्यनाम् R. 11. 14.
तस्माद् विराळजायत विराजो अधिपूरुषः . 10.90.5). अधित्यका [ अधि-खकन् 1P.V.2.34: पर्वतस्य आरूढस्थल- अधिपपलिका A hotel-muttract मधिल्यका Sk.] A table-land, highland; स्थाणुं तपस्यन्तमधित्यकायां Ku.B. 17; अधित्यकायामिव धातुमच्याम् R. 2.2).
अधिपेषणम् [पिष्-ल्युट ] Pounding or grinding upon,
serving to pound or grind upon. अधित्वत् id. In you; अधिकमधित्वदनेन निपाति Si.7,41. ।
• 1, +1. I अधिप्रज..[अधिका प्रजा यस्य ] THeaving many children (sce अधि.)
(28 monwomen ..) -जम् nde. [प्रजामधिकृत्य] अधिदण्डनेतृ . N. of Yama Bhig.
Regarding creation of the world) 8 a means of अधिदन्तः [ अध्यारूढो दन्तः] A redundant tooth preserving the world. growing over another. P. VI. 2. 188. also Suér.
अधिप्रष्टियगम् [ प्रष्टो निहितं युगम] Ayoke laid on the अधिदार्व". Wooden.
ufe ur foremost of the three horses, used on certain straatfefa a. Of superior or transcendental lustre ;
sacrificial occasions. -T: The fourth horse thus atta
ched (?) निदाघधामानमिवाधिदीधिनिम् Si. 121. अधिदेवः-वता [अधिष्ठाता-त्री देवः देवता वा] 1 A presidling
अधिवलम् An interlocution of high word in mutual or tuutelary deity: ययाचे पाके पश्चात्कर्तु राज्याधिदेवते 11.12.
detiance : S.10.20. 17; 13.69; 16.): (सा) नवापयाति हृदयाधिदेवतेव ]v.8.3 अधिभूः | अधिभवति स्वामीभवति भकिप्] A master, सा रामणीयकनिधेराधिदेवता वा Mal. 1. 2]. (The eleven organs superior : foremost ; राक्षसानामधिभुवि Iv.1.17 : रघूणामधिof sunse are suid to have each a presiding deity: 173 दिक्, त्वचो वातः, नेत्रस्य अर्कः, रसना या वरुणः, ब्राणस्य अश्विनो, वागि
। अधिभूतम् [ अधिष्ठायिभूतं or भूतं प्राणिमात्रमधिकृत्य वर्तमानम ] न्द्रियस्य बहिः, हस्तस्य इन्द्रः, पादस्य उपेन्द्रः, पायोः मित्रः, उपस्थस्य
The highest being; the Supreme Spirit or its all-porvaप्रजापतिः, मनसः चन्द्रश्च, -2 [अधिकृतो देवो येन गुणातिशयात् ] The
_ding influence; the whole inanimate creation; अधिभूतं supreme or highest god, Almighty.
च किं प्रोक्तं Bx.8.1; अधिभूतं क्षरो भावः 8.1 'अधिभूत is all अधिदेवनम् Gambling table, board for gambling perishable things.' (अधि उपरि दीव्यते यत्र.)
अधिभोजनम् [अधिक भोजनम् ] 1 Excess in eating. अधिदैवम्-दैवतम् [अधिष्टातृ दैवम्-दैवतम् वा ] 1 'The pre- -2[ अधिक भोजनं धनं मूल्यं वा यस्य] Very costly or valuvidling god or deity; अधिदेवं किमुच्यते Bg. 8.1. पुरुषथा- Hale: दश बत्राधिभोजना Rv.i.17.23; supplementary or धिदैवतम् Bg. 8. 1; 7.30; शिवाधिदैवतं ध्यायेत् वहिप्रत्यधिदैवतम् | dditional gift (?). तमभिनन्दन्ति...यः अधिदेवतमिव स्तौति K.100. -2 The supreme
STTHET: The presiding deity of a sacritice: 7 deity or the divine agent operating in material objects.
नमो भगवतेऽभिमखाय तुभ्यम् ( Bhig. 3. 9. 18). अधिनाथः [अधिको नाथः] The Supreme loril: in chief
अधिमन्थः [अधिकं मथ्यते अनेन ; मन्थ करण घञ्] 1Sovere ton or lord: N. of the author of कालयोगशास्त्र.
ophthalmia; उत्पाट्यत इवात्यर्थ नेत्रं निर्मथ्यते तथा । शिरसोऽध तु अधिनी 1 P. To lead away from, to enhance, विद्यादधिमन्थं खलक्षणैः. -2 = अधिमन्थनम्. increase.
अधिमन्थनम् [मन्थ्-भावे करणे वा ल्युट्] Rubbing together अधिनायः[नी-घन,-अधिनीयते वायुना ] Fragrance, orlour.
for producing tire; suitable for such friction (as wood). अधिनिर्णिज् a. Veiled; यः श्वेताअधिनिर्णिजश्चके कृष्णा अनु
अस्तीदमधिमन्थनम् Rv. 3. 20. 1. बता Rv. 8.41. 10.
अधिमन्थित [अधिमन्थोऽस्य संजातः इतच् ] Suffering अधिपः [अधिपाति, अधि-पा-क] A lord, ruler, king,
from eye-disea.se. sovereigns head; अथ प्रजानामधिपः प्रभात :.2.1; mostly in comp.; नराधिपः lord of mel, king: गजlordly अधिमर्म int. In the vital parts. (See अधि) अथ clephant &c.
तीक्ष्णायसैर्वाणैरधिमर्म रघूत्तमौ Bk. 5. 3. अधिपतिः [अधिकः पतिः ] 1= अधिपः, -2 A part of the अधिमांसः [अधिकं मांसं यत्र ] A sort of disease in the head where the wound proves immediately fatal: white of the eye, 1 sort of cancer or protuberance of (मस्तकाभ्यन्तगेपरिष्टात् शिरासन्धिसन्निपातो रोमावर्तोऽधिपतिः, तत्रापि flesh: विस्तीण मृदु बहुलं यकृत्प्रकाशं श्यावं वा तदधिमांसजार्म सद्यो मरणम् Susr.)
विद्यात् Susr.