Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 301

अष्टन्
288
अष्टन्
चत्वारिंशत् ॥ forty-night. -तय . cight-fold. I प्रलय (1) कम्प, रोमाञ्च, स्फुरण, प्रेमाश्र, स्वेद, हास्य. लास्य, -तारिणी the eight forms of the goddess नारिणी; तारा- and गायन, -भैरवाः (शिवगणाः) असिताज, संहार, रुरु, काल, चोग्रा महोग्रा च वज्रा काली सरखती । कावेश्वरी च चामुण्डा इत्यष्टौ क्रोध, ताम्रचड, चन्द्रचड, and महाभैरव, (इतरे-कपाल, रुद्र. भीषण तारिण्यो मताः ॥. -तालम् A kind of sculptural measure
उन्मत्त, कुपित इत्यादयः). -भोगाः अन्न, उदक, ताम्बूल, पुष्प, ment in which the whole height of an idol is चन्दन, बसन, शम्या, and अलंकार. -मगल: a horse with a gemerally eight times that of the face. -त्रिंशत् -("") white face, tail, mane, breast and hoofs. (-लम्) [अष्टa. thirty-eight. -त्रिकम् [अष्टावृत्तम् त्रिकम् ] the number गुणित मजलं शा. क. न.] a collection of eight lucky things : 24. -दलम् 1a lotus having eight petals. -2 an! according to some they are:-- मृगराजो वृषो नागः कलशो octagon. -दशन् (" ") see a bove after अष्टातय. व्यञ्जनं नथा। वैजयन्ती तथा भेरी दीप इत्यष्टमङ्गलम् | according -दिश्/ [कर्म. स. संज्ञात्वान्न द्विगुः दिक सख्ये संज्ञायाम to others लोकेऽस्मिन्मालान्यष्टौ ब्राह्मणो गोहताशनः । हिरण्यं सर्पिP. II. 1.5).] the eight cardinal points ; पूर्वाग्नेयी दक्षिणा रादित्य आपो राजा तथाष्टमः॥ -मङ्गलघृत Ghee mixed with च नती पधिमा तथा। वायवी चोत्तरैशानी दिशा अष्टाविमाः Orris-root (Mar. वेखंड), Costus Arabicus (कोष्ट), ब्राही स्मृताः ॥. करिथ्यः the cight female elephants living in Siphonanthus Indica, mustarrel, सन्धव, पिप्पली, and the eight. points: कारण्योऽभ्रमुकपिलापिलानुपमाः कमात्। (Mar. उपळसरी). -मधु Eight Kinds of honey माक्षिक, ताम्रकणी शुभ्रदन्ती लाशना चालनावती || Ak. "पालाः the eight
भ्रामर, क्षौद्र, पोतिका, छात्रक, अर्ध्य, औदाल, दाल, -महारसाः regents of the cardinal points; इन्द्रो वह्निः पितृपतिः ( यमः) Eight रसs in Ayurveda, namely वेकान्तमणि, हिंगूळ, पारा, नैर्ऋतो वरुणो मन्त् ( वायुः) । कुबेर ईशः पतयः पूर्वादीनां दिशा हलाहल, कान्तलोह, अभ्रक, स्वर्णमाक्षी, रौप्यमाक्षी. -महारागाः क्रमान् | Ak. गजाः the cight elephants guarding the
वातव्याधि, अश्मरी, कष्ट, मेह, उदक, भगन्दर, अर्श, and संग्रहणी. 8quarters%3 ऐरावत: पुण्डरीको वामनः कुमुदोऽजनः । पुष्पदन्तः -महासिद्धयः (n.) अणिमा, महिमा, लघिमा, प्राप्ति, प्राकाश्य, सार्वभौमः सुप्रतीकच दिग्गजाः || Ak. -देहाः (पिण्डब्रह्माण्डात्मकाः) ईशिता, वशिता, and प्राकाम्य. (1) अणिमा, महिमा, लघिमा, Gross and subile bodies ; स्थूल, सूक्ष्म, कारण, महाकारण, गरिमा, प्राप्ति, प्राकाम्य, ईशिता and वशिता. -मातृकाः ब्राह्मी, विराट् , हिरण्य, अव्याकृत, मूलप्रकृति, -द्रव्यम् the right माहेश्वरी, कौमारी, वैष्णवी, वाराही, इन्द्राणी, कौबेरी, and चामुण्डा.
materials of asacrifice; अश्वत्थोदुम्वुरप्लान्यग्रोधसमिधस्तिलाः । -मुद्राः मुरभी, चक्र, ध्यान, योनि, कूर्म, पङ्कज, लिग and निर्माण, सिद्धार्थपायसा ज्यानि द्रव्याण्यष्टौ विदुर्बुधाः॥ -धातुः the eight -मानम् ome kulava. -मासिक a. occurring once ins metals taken collectively; स्वर्ण हायं च तानं च र यशदमेव months. -मुष्टिः ।।. measure called कुञ्चि अष्टमुष्टिर्भवेत् च। शीसं लौहं रसचेति धातवोऽष्टी प्रकार्किताः ॥ -नागाः कुचिः कुञ्चयोऽष्टौ च पुष्कलः । हेमाद्रिः -मूत्राणि Urines of a (Serpents) अनन्त, वासुकि, तक्षक, कर्कोटक, शन्ख, कुलिक, पद्म, cow, sheep, a goat, buffallo, horse, an and महापद्म. -नायिकाः (of श्रीकृष्ण) रुक्मिणी, सत्यभामा, elephant, a camel, an ass. -मूर्तिः the right-formed', जाम्बवती, कालिन्दी, मित्रवृन्दा, याज्ञजिती, भद्रा, and लक्ष्मणा. an epithet of Siva; the 8 forms being, the 5 elements (of इन्द्र) उर्वशी, मेनका, रम्भा, पूर्वचिनी, खयंप्रभा, भिनकेशी (oarth, water, tire, air and ether), the Sun and जनवादमा and घृताची (निलोत्तमा). (In Erotics) वासकसज्जा, the Moon and the sacrificing priest; cf. S. 1. 1- विरहोत्कण्ठिता, स्वाधीनभर्तृका, कलहान्तरिता, खण्डिता, विप्रलब्धा, सृष्टिः स्रष्टुराद्या वहति विधिहुत या हविर्या च होत्री। ये द्वे काल प्रोषितभर्तृका, And अभिसारिका. -पक्ष . Laving eight side
विधत्तः श्रुतिविषयगुणा या स्थिता व्याप्य विश्वम् । यामाहुः सर्वभूतpillary: अपपलां दशपक्षां शालाम् Av. 9.3.21. -पद, -द्
प्रकृतिरिति यया प्राणिनः प्राणवन्तः । प्रत्यक्षाभिः प्रपन्नम्तनुभिरवतु (°° or gro«. 1 cight-footed. -2 a term for a prognant
वस्ताभिरष्टाभिरीशः।।3; or briefly expressed, the names in animal. -पदः (या) 1 spidler. -2n fabulous animal
Sanskrit ( in the above order) are: जलं वहिस्तथा यष्टा ealled Sarabha. -30 worm. -4 wild sort of
सूर्याचन्द्रमसौं तथा । आकाशं वायुरवनी मूर्तयोऽष्टी पिनाकिनः ।।. धरः jasmin -50 pin or bolt. -6 the mountain Kailasa h avings forms', Siva. -मूतयः Eight kinds of idols (the abode of Kubera). (-दः, -दम्) [अष्टस धात्पु
शेली, दारुमयी, लौही, लेप्या, लेख्या, सैकती, मनोमयी, and मणिमयी पदं प्रतिष्टा यस्य Malli.] 1 gohl; आवर्जिनाष्टापदकुम्भतोयैः ।
-योगिन्यः (Friends of पार्वती) (1) मङ्गला, पिङ्गला, धन्या, Ku. 7. 10%; Si.3.28. -2n kind of chequered cloth
भ्रामरी, भाद्रका, उल्का, सिद्धा, and सङ्कटा. (1) मार्जनी, कर्पूरor a board for draftsh dice-board (Mar. पट); तिलका, मलयगन्धिनी, कौमुदिका, भेरुण्डा, मातालि, नायकी and जया "परिचयपतुराभिः K. 196. पत्रम् n sheet of gold. -प
(शुभाचारा)(sometimes मुलक्षणा and मुनन्दा). -रत्नम् the (पा)दिका N. of a plant. -पदी (°g-टा") 1 wild
eight jewels taken collectively; the title of a collection sort of jasmin (Mar. वेलमोगरी); श्यामान्धारणपुष्पांश्च तथाऽ
of & Slokas on morality. -TET: the 8 sentiments in एपदिका लता: Mb. 13.5+.G. -2 a variety of metre,
dramas &c.; शृङ्गारहास्यकरुणरौद्रवीरभयानकाः । बीभत्साद्भुतसंही often used in Jayadeva's Gīta govinda. -474 a kind
चेत्यष्टी नाटपे रसाः स्मृताः॥ K.P. (to which is sometimes of melicinal preparation ofghee. -पाद्य . ('टा)
added a 9th Rana called शान्त; निवेदस्थायिभावोऽस्ति eight-fold. -पुत्र .. Having eight soms; अष्टयोनिरदितिरष्ट
शान्तोऽपि नवमो रसः ibd.); °आश्रय 1. enholying or पुत्रा Av. 8.9.21. -(देह )-प्रकृतयः पञ्चमहाभूतानि, मनः, बुद्धिः representing the eight sentiments; V. 2. 18. qua and अहहार:.-प्रधानाः, वैद्य, उपाध्याय, सचिव, मन्त्री, प्रतिनिधि, । अजमादा, आम्लवतस, एलचा (cardamom), Bluck salt (Mar. राजाध्यक्ष, प्रधान And अमात्य. (of शिवाजी) प्रधान, अमात्य,
पादेलोण), Garcinia Mangostona (Mar.आमसोल),Cimemoसचिव, मन्त्री, उबीर, न्यायाधीश, न्यायशास्त्री and सेनापति,-भावाः
mum aromaticum (Mar. दालचिनी), Blick peppar () स्तम्भ, स्वेद, रोमान, वेस्वर्य, कम्प, वैवर्ण्य, अथुपात, and : (Mar. मिरी ). -लोहकम् a class of s metals: सुवर्ण रजतं