Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 300

অখন
282
अष्टन
m
अश्वन्त . See अश्मन्त. 1 Unlucky, imauspicious. -2 Unbounded, unlimited. --21: 1 Denth. -2 A field. -3 Fireplace. -4 Termination, limit.
अश्वस्तन, स्तनिक 1.1 Not of tomorrow, of totliny. -2 One who makes no provision for the morrow; - हिको वापि भवेदश्वस्तनिक एव वा Ms. 1.7.
अषु 1U. [अपति-ते, अषितम्] 1 To shine. -2 To go, movo. -3 To receive, take (trans.).
अषडक्ष.अषडक्षीण. The ending ईन is स्वार्थे; ... both अषडक्ष and अपदक्षीण mean the same thing.
अपडक्षीण ॥. Not seen by six eyes, known or determined by two persons only, to the exclusion of a third); [°णो मंत्रः द्वाभ्यामेव कृत इत्यर्थः P. V.1.75k.] । -णम् A secret.
अषतर् a. Ved. More accessible or ucceptable; वा कर्माषतरास्मै प्रन्योत्नानि देवयन्तो भरन्ते Rv. 1. 173. +.
अषाढ .. Vel. 1 Not to be overcome, invincible; अषाळहाय सहमानाय वेधसे Bv.2.21.2. -2 Born urler the constellistion Astha [P. IV. 3.34]. अथाजिनाषाढधरः प्रमाथी. -ढः 1 The month Asidha commencing with the Sun's entranee into Gemini (usually written आषाढ).
-2 A staff made of the wood of Palasa, carried by a religious student or ascetic. -3 N. of the Malaya inountain. - 1 N. of a constellation, the twentieth (पूर्वाषाढा) and twenty-first (उत्तराषाढा), lunar mansions: Av. 19.7. .
अषाढक: The month of Asalhs.
अपन num. a. [अश-व्याप्तौ कनिन् तुटू 7 Un, 1.154.] (nom., ace. अष्ट-ष्टौ) Eight. It often occurs in comp. as 3121 with numerals and some other nouns; as 31917TT, अष्टाविंशतिः, अष्टापद . [ef. L. octo; fr. ok to; Zend ustani Pers. hasht.]. -Comp. -अक्षर .. consisting of eight letters or parts: अष्टाक्षरं ह वा एकं गायत्र्ये पदम् Pri. Up. 5. 1. 1. (-रः) N. of a motre. -अङ्ग ।।. consisting of eight parts or members. (-इम्) 1 the ciglt parts of the body with which a very low obeisance is performerl; पानः, -ग्रणामः, साष्टाइनमस्कार: i respectful obeisitnice made by the prostration of the right liubs of the body; साष्टाप्रपात प्रणनाम fell prostrate on the ground in reverence; (जानुभ्यां
च तथा पद्भ्यां पाणिभ्यामुरसा धिया । शिरसा वचसा दृष्टया प्रणामोऽटाईरितः). ef. उरसा शिरसा दृष्टपा वचसा मनसा नथा। पद्भ्यां कराभ्यां जानुभ्यां प्रणामोऽयाज उच्यते ।। The right liunbs of the body in नमस्कार. -2 thes parts of yoga or concemtration; यमो नियमथासनं च प्राणायामस्ततः परम् । प्रत्याहारो धारणा च ध्यान साध समाधिना । अष्टाङ्गान्याहुरेतानि योगिनां योगसिद्धये ।। -3 materials of worslip taken collectively, namely, water, milk, ghee, curds, 2. l'lon, barley, mustard sued. - 4 the vight parts of every medical science; (they re:- शल्यम्, शालाक्यम्, कायचिकित्सा, भूतविद्या, ___
कौमारभृत्यम् , अगदतन्त्रम् , रसायनतन्त्रम् , and बाजीकरणतन्त्रम्.) -5 the eight parts of a court; I the law, 2 the judge, 3 assessors, scribe, 5 astrologer, 6 gold, 7 fire, and 8 water. -6 any whole consisting of eight parts. -7 a dio, dice. -8 The eight functions of intellect (बुद्धि) are शुश्रूषा, श्रवण, ग्रहण, धारणा, चिन्तन, ऊहापोह, अर्थविज्ञान and तत्त्वज्ञान; बुद्धधा यागया युक्तं त्वमेवाहेसि भाषितम् Ram. 6. 118.24. "अयम् an offering of eight articles. "धूपः a sort of merlical incense removing fever. "मैथुनम् sexual emjoyment of s kinds'; the eight stages in the progress of a love suit; स्मरणं कीर्तन केलिः प्रेक्षणं गुह्यभाषणम् । संकल्पोऽध्यवसायश्च क्रियानिष्पत्तिरेव च ।।
वैद्यकम् It is constituted of द्रव्याभिधान, गदनिश्चय, कायसौख्य, शल्यादि, भूतनिग्रह, विषनिग्रह, बालवैद्यक, nd रसायन. °हृदयम् N. of medical work. -अधिकाराः जलाधिकारः, स्थलाधिकारः, ग्रामाधिकारः, कुललेखनम् , ब्रह्मासनम् , दण्डविनियोगः, पोरोहित्यम . -अध्यायी N. of Paini's gramimatical work consisting of 8 Adhyāyas or chapters. -अन्नानि The cight types of food भोज्य, पेय, चोष्य, लेह्य, खाद्य, चळ, निःपेय, भक्ष्य. -अर . having a wheel with s spoken. -अम्रम् 1 octagon. -अनः A kind of single-storeyel building octangular in plan. --अस्त्रिय a. octangular. -अह (न्) . lasting for 8 days. -आदिशाब्दिकाः the first eight expounders of the science of words (grammar); इन्द्रश्चन्दः काशकृत्स्नापिशली शाकटायनः । पाणिन्यमरजेनेन्द्रा जयन्यष्टादिशाब्दिकाः॥ -आपाद्य Multiplied by eight. अष्टापाद्यं नु शूद्रस्य स्तेये भवति किल्बिषम् । Ms. 8.337. -उपद्वीपानि स्वर्ण प्रस्थ, चन्द्राशुक्र, आवर्तन, रमणक, मन्दरहरिण, पाञ्चजन्य, सिंहल, and लङ्का. -कपाल.. ("टा) prepared or offered in 'eight' pans. (-लः) a sacrifice in which whee is offered in eight pans. -कर्ण .. one who has the muinber oight aar mark burnt in his cars (P. VI. 3. 115). (-:) eighteared, an epithet of lirthma. (-कर्मन् ४.), -गतिकः a king who has s duties to perform: (they are:आदाने च विसर्गे च तथा प्रेषनिषेधयोः । पञ्चमे चार्थवचने व्यवहारस्य चेक्षणे ॥ दण्डशुद्धयोः सदा रक्तस्तेनाष्टगतिको नृपः । -कुलम् (Probably) Village jury. (Bh. List No. 1207). -कुलाचलाः Eight principal mountains; नील, निषध, विन्ध्याचल, माल्यवान , मलय, गंधमादन, हेमकुट, and हिमालय. (-मर्यादागिरयः) हिमालय, हेमकूट, निषध, गन्धमादन, नील, श्वेत, शुजवार, and माल्यवान . -कृत्वस् ind. right times. चतुनमो अष्टकृत्वो भवाय Av. 11. 2.9. -कोणः 1 an octagon. -2 a kind of machine. -खण्ड : a title of a collection of several sections of the Rigveda. -गन्धाः Eight fraurant substances (Mar. चन्दन, अगरू, देवदार, कोळिंजन, कुसुम, शैलज, जटामांसी, सुर-गोरोचन). -गवम् [अष्टानां गवां समाहारः] a flock of 8 cows. -TIC, . 1 a fabulous animal supposed to have right legs. -20 spidler. -गुण ।. eightfold; अन्नादष्टगुणं चूर्णम् ; दायोऽयगुणमत्ययम Ms. 8. 400. (-OTH) the eight qualities which a Brahmana should PUNHere: दया सर्वभूतेष, क्षान्तिः , अनसूया, शौचम, अनायासः, मालम् , अकापण्यम, अम्पृहा ननि।। inutanstitra. आश्रय .. endowed with these eight qualities. -2 (2)