Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सुदर्शिनी टीका अ० ३ सू० १९ संसारसागरस्वरूपनिरूपणम्
३७५
"
न्तस्तलमित्यर्थः तमेवंभूतं संसारसागर' 'सरीरमणोमयाणि दुक्खाणि उप्पियंता' शरीरमनोमयानि दुःखानि उत्पिवन्तः = कायिकानि मानसिकानि च विविधानि दुःखानि आस्वादयन्तः अनुभवन्त इत्यर्थः, 'सायासायपरितावणमयं उड्डनिन्इयं करेंता ' साताऽसातपरितापनमयमुडननिडनकं कुर्वन्तः = सुखदुःखतापात्मकमुन्मज्जन निमज्जनमनुभवन्तः सातं = सुखं तदात्मकमुन्मज्जनमसातपरितापनं दुःखसन्तापस्तदात्मकं निमज्जनमनुभवन्तः ' चउरंतमहंत ' चतुरन्तमहान्तं = चतुरन्तं = नरकादि चतुर्विभागयुक्तं महान्तम् अनन्तं जन्ममरणादिदुःखयुक्तत्वात् । तथा 'अणवयगं ' अनवदयं अनन्तम्- अन्तरहितमित्यर्थः, 'रुदं रुद्रं सफल हैं और नाना प्रकार के दुःखोंको भोगा करते हैं. अतः यह दुःख समूह ही इस संसार समुद्र में अवाह जल भरा हुआ है । उसमें ही ये जीव बहुत अधिक रूप में बकियां लेते रहते हैं, उन्मग्न, निमग्न होते रहते हैं । फिर वे इसके अन्तस्तल को कैसे प्राप्त कर सकते हैं ? नहीं कर सकते । इसलिये सूत्रकार ने ऐसे जीवों के लिये इसका पार पाना थाह प्राप्त करना - दुःशक्य- असंभव कहा है । ( सरीरमणोमयाणी ) इस संसार सागर में पडे हुऐ जीव शारीरिक एवं मानसिक ( दुक्खाणि ) दुःखों का ही (उपयंता) अनुभव करते हैं। तथा (सायासायपरितावणमयं) सातासात परितापन रूप (उच्युडनिव्वुडयं) उन्मज्जन निमज्जन अर्थात् सातात्मक उन्मज्जन तथा असातात्मक एवं परितापात्मक निमज्जन (करेता) करने में तल्लीन हुए ये जीव ( चाउरंतमहंत ) नरकादि गति रूपचार विभागों से युक्त तथा जन्म मरणादि के अनन्त दुःखों से महान्, (अणवयग) अन्तरहिन (रु) समस्त प्राणियोंको भयजनक,
દુઃખ ભોગવ્યા કરે છે. તેથી આ સંસારસાગરમાં દુઃખ સમૂહુરૂપ અપાર જળ ભરેલું છે. તેમાં જ તે જીવા વરવાર ડૂબકીઓ ખાધાં કરે છે. તે પછી તેએ તેના કિનારે તેા પહોંચી કેવી રીતે શકે? તે કારણે સૂત્રકારે એવા भवाने भाटे तेने पार पासवानुं अर्थ सशस्य मतान्युं छे. " सरीरमणोमया. णि " मा संसार सागरमा पडेला लवो शारीरि मानसिङ “ दुक्खाणि " दुःगोनो ४ " उभियंता " अनुभव पुरे छे. तथा " साया सायपरितावणमयं " સાતાસાત પિરતાપન રૂપ ' उब्बुडनिब्बुडये " ઉન્મજન નિમજ્જન એટલે
66
સાતાત્મક ઉન્મજન ( પાણીની ઉપર આવવું તે) તથા અસાતાત્મક અને પરિતાપાત્મક નિમજ્જન ( રૂમવું તે) " करेता " वामां तीन थयेस ते
वे “ चाउरंतमहंत - નરકાદિ ગતિરૂપ ચાર વિભાગાવાળા તથા જન્મ भरणाहि दु:मोथी भड्डान, " अणवयग्गं " अन्तरहित, " रुद्द " गधां आशीमोने
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020574 |
| Book Title | Prashnavyakaran Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalalji Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1962 |
| Total Pages | 1002 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 19 MB |