Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रश्नव्याकरणसूत्रे टीका-' ते य' ते च-पूर्वोक्तप्रकाराजनाः ‘गामागरनगरखेडकन्वडमडंबदोणमुहपट्टणासमणिगमजणवए ' ग्रामाकरनगरखेटकटमडम्बद्रोणमुखपत्तनाश्रमनिगमजनपदान्-तत्र ग्रामः, असति बुद्धयादिगुणानितिग्रामः, आकर:= मुवर्णरजतादि धातूनां खनिस्थानं, नगरं अष्टादशकरवर्जितं, खेटे-धूलिप्राकारमयं, कर्बट-अल्पजननिवासस्थानं, मडम्बः सार्धक्रोशद्वयग्रामान्तरशून्यः, द्रोणमुखं= जलस्थलमार्गो यत्र भवेत् तद्रोणमुखं, पत्तनं सकलवस्तुप्राप्तिस्थानम् , आश्रमः=
परद्रव्य हरण करने वाले तस्करजन फिर क्या करते हैं ? सो इस सूत्र द्वारा सूत्रकार प्रदर्शित करते हैं-'गामागर०' इत्यादि ।
टीकार्थ--(धणसमिद्धे गामागरनगर खेडकब्बडमडंवदोणमुहपट्टणासमणिगमजणवए) धनधान्यादि से समृद्ध हुए ग्राम, आकर, नगर, खेट, कर्बट, मडंब, द्रोणमुख, पत्तन, आश्रम, निगम एवं जनपद, इन सब को (ते य) परद्रव्य हरण करने वाले चोर आदिक ( हणंति ) नष्ट कर देते हैं। जहां बुद्धयादिगुणों का हास होता है वह ग्राम है । सुवर्ण रजत आदि धातुओं की उत्पत्ति का जो स्थान होता है उसका नाम
आकर है । अठारह प्रकार का राजकर जिसमें नहीं लिया जाता है उसका नाम नगर है। धूलिका प्राकार जिसमें होता है उसका नाम खेट है ! जिसमें थोड़ेसे मनुष्य निवास करते है उसका नाम कर्बट है। चारों दिशाओंमें अढाई२ कोसतक जिसके आसपासमें गांव नहीं होते हैं उसका नाम मडंब है। जलमार्ग के एवं स्थलमार्ग दोनों प्रकार के मार्गसे होकर जिसमें जाया जाता हो उसका नाम द्रोणमुख है । सकल वस्तुओं की प्राप्ति का जो
પદ્રવ્યનું હરણ કરનારા ચેરે પછી શું કરે છે? સૂત્રકાર આ સૂત્ર દ્વારા ते प्रगट ४२ छ-" गामागर " त्याह.
साथ-“धणसमिद्धे गामागारनगरखेडकब्बडमडंबदोणमुहपट्टणासमणिगमअणवए" धनधान्यकी समृद्ध बने। गाभ, मा४२, नगर, मेट, , भ'भ, द्रोणस, पत्तन, माश्रम, निगम भने ५६ से धान “तेय" પરધન હરી લેનાર ચેર આદિ લેકે નાશ કરે છે. જ્યાં બુદ્ધિ આદિ ગુણોને હાસ થાય છે તે ગામ છે. સેનું, ચાંદી આદિ ધાતુઓનાં ઉત્પત્તિ સ્થાનને આકાર–ખાણ કહે છે. અઢાર પ્રકારને રાજકર જ્યાં લેવાતું નથી તેને નગર કહે છે. ધૂળને કિલ્લે જ્યાં હોય છે તે સ્થાનને ભેટ કહે છે. જેમાં ડા જ માણસે વસતા હોય તે સ્થાનને કઈટ કહે છે. જેની આસપાસમાં અઢી ગાઉમાં ગામ હતાં નથી તેને મર્ડબ કહે છે. જ્યાં જળમાર્ગે તથા સ્થળમાર્ગે જઈ શકાય છે તે સ્થાનને દ્રોણમુખ કહે છે. જ્યાં બધી વસ્તુઓ મળી શકે છે તે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020574 |
| Book Title | Prashnavyakaran Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalalji Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1962 |
| Total Pages | 1002 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 19 MB |