________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आजवनट्ठ
50
आजानिय
पटिसन्धिदानतण्हायेतं अधिवचनं महानि. अट्ठ. 353; किञ्च भिय्यो- अवहननटेन 'ओघोति च आजवनद्वेन "आजवन्ति
च, सु. नि. अट्ठ. 2.259. आजवनट्ठ पु., तत्पु. स. [आजवनार्थ], वेग के साथ दौड़ने
का अर्थ-द्वेन त. वि., ए. व. - ओघोति च आजवनद्वेन 'आजवन्ति , सु. नि. अट्ठ. 2.259. आजानन नपुं., आ +vञा से व्यु., क्रि. ना. [आज्ञान]. सुस्पष्ट ज्ञान, अच्छी समझ - तो प. वि., ए. व. - दुतियं आजाननतो इन्द्रियट्ठसम्भवतो च अञिन्द्रियं विसुद्धि. 2.118; आजाननतोति पठममग्गेन दिट्ठमरियाद अनतिक्कमित्वाव जाननतो, विसुद्धि. महाटी. 2.173; - ने सप्त. वि., ए. व. - आतानं एव धम्मानं पुन आजानने अज्ञाताविभावे इन्द8 कारेतीति अाताविन्द्रियं तदे. - क त्रि., ठीक से जानने वाला/वाली - कं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - अञिन्द्रियन्ति आजाननक इन्द्रियं ध. स. अट्ठ. 280; तेन मग्गेन जातानं चतुसच्चधम्मानमेव जाननतो इन्द्रियट्ठसम्भवतो च आजाननक इन्द्रियं अअिन्द्रियं, पटि. म. अट्ठ. 1.75-76; - नत्थिक त्रि., [आज्ञानार्थिक]. सुस्पष्ट ज्ञान पाने की इच्छा रखने वाला - को पु., प्र. वि., ए. व. - अञत्थिको ति आजाननत्थिको, पे. व. अट्ठ 195. आजानाति आ +vञा का वर्त, प्र. पु., ए. व. [आजानाति], ठीक से जानता है, अच्छी तरह से समझता है, सीखता है, अनुभव करता है - वेदो ति विदति सखमम्पि कारण आजानातीति वेदो, सद्द. 2.390; - न्ति ब. व. - उपमायपिधेकच्चे विजू पुरिसा भासितस्स अत्थं आजानन्ति, म. नि. 3.190; - सि म. पु., ए. व. - न त्वं इम म्मिविनयं आजानासि, अहं इमं धम्मविनयं आजानामि, किं त्वं इमं धम्मविनयं आजानिस्ससि, दी. नि. 1.59; म. नि. 2205-206; एवं वित्थारेन अत्थं आजानासि, म. नि. 3.101; - मि उ. पु., ए. व. - यथा यथाहं, भन्ते भगवता धम्म देसितं आजानामि, महाव. 253; -- थ म. पु., ब. व. - तुम्हेपि मे, भिक्खवे, एवं धम्म देसितं आजानाथ, म. नि. 1.186; -- म उ. पु.. ब. व. - यथा खो मयं, आवुसो, भगवता धम्म देसितं आजानाम, महाव. 391; - नं/न्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. - को सोत्थिमाजानमि धावजेय्या ति, जा. अट्ठ. 5.27; एवाभिजानं परमन्ति अत्वा, महानि. 60; एवं अभिजानन्तो आजानन्तो विजानन्तो पटिविजानन्तो..... तदे. -- न्तेन त. वि., ए. व. - यथा
तं सुतवता सावकेन सम्मदेव सत्थुसासनं आजानन्तेन, म. नि. 1.207; - मानो वर्त. कृ., आत्मने, पु., प्र. वि., ए. व. - धम्मञ्च सेट्ठ अभिजानमानो, सु. नि. 1070; पाठा. अभिजानमानो; - हि अनु., म. पु.. ए. व. - आजानाहि निग्गहं यदि तत्तं दहति, मि. प. 44; - नेय्य विधि., प्र. पु., ए. व. - विसमे पञ्च नीवरणे विसमाति जानेय्य आजानेय्य .... महानि. 29; - नेय्यु ब. व. - मया संखित्तेन भासितस्स एवं वित्थारेन अत्थं आजानेय्यु.... म. नि. 3.107; - नेय्याथ म. पु., ब. व. - अपि नु तुम्हे परेसं सुभासितं दुब्भासितं आजानेय्याथाति ? दी. नि. 1.3; - नेय्याम उ. पु., ए. व. - यथा मयं... वित्थारेन अत्थं आजानेय्यामा ति. म. नि. 1.359; - आसि अद्य., प्र. पु., ए. व. - यदा भगवा अासि यसं कुलपुत्तं कल्लचित्तं ..., महाव. 20; -- जासिं अद्य., उ. पु., ए. व. - अजासिं खो अहं, आनन्द, म. नि. 3.257; - निंसु अद्य., प्र. पु., ब. व. - सासनं आजानिसूति अनुसिद्धिं जानिंसु, अ. नि. अट्ठ. 3.181; - निस्सति भवि०, प्र. पु.. ए. व. – “को इमं धम्म खिप्पमेव आजानिरसती ति, महाव. 10; -- निस्सामि उ. पु., ए. व. – “भगवतो सन्तिके एतस्स भासितस्स अत्थं आजानिस्सामीति.म.नि. 2.225; -- निस्ससि म. पु.. ए. व. - किं त्वं इमं धम्मविनयं आजानिस्ससि, दी. नि. 1.7; - निस्सन्ति प्र. पु.. ब. व. - "इमे नो सुभासितदुभासितं आजानिस्सन्तीति, स. नि. 1(1).257; - निस्सथ म. पु., ब. व. - आजानिस्सथ मे तान्ति ? म. नि. 2.156; - निस्साम उ. पु., ब. व. - भगवतो सन्तिके एतस्स भासितस्स अत्थं आजानिस्सामाति, म. नि. 1.118; - ञातुं/नितुं निमि. कृ. - दूरतोपि
खो मयं आतुसो, आगच्छाम... एतस्स भासितस्स अस्थमञातुं म. नि. 1.18; विपटिबला सुभासितदुभासित... अजानितुं पारा. 189; - माय/नित्वा पू. का. कृ. - कस्स त्वं धम्ममआय, गिरं भाससि एदिसिं थेरीगा. 317; - जेय्य/नितब्ब त्रि., सं. कृ. - अजेय्योति आजानितब्बो, अ. नि. अट्ठ. 3.116; - जात त्रि.. भू. क. कृ. - अज्ञातमेतं अविसय्हसाहि, जा. अट्ठ. 5.8. आजानिय/आजानीय/आजानेय्य पु./त्रि.. [बौ. सं. आजनिय/आजानीय/आजानेय/ आजानेय्य], ऊंची नस्ल का घोड़ा, बहुत अच्छा घोड़ा, आज्ञा को समझने वाला घोड़ा, क. उत्तम अश्व, अच्छी नस्ल का सधा हुआ घोड़ा - भेदो अस्सतरो तस्साजानीयो तु कुलीनको, अभि. प.
For Private and Personal Use Only