________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आचिक्खन
आचिण्ण
पस्सति, स. नि. 2(1).126; - मानं नपुं., द्वि. वि., ए. व. ओदिस्सआचिक्खना, पाचि. अट्ठ. 171; दुक्खस्स - तन्ति आचिक्खियमानं तमेव कम्म, तं वा मम वचनं, अरियसच्चस्स आचिक्खना देसना पञआपना पठ्ठपना विवरणा थेरीगा. अट्ट, 293; - क्खापेत्वा प्रेर., पू. का. कृ. - "ते विभजना उत्तानीकम्म, म. नि. 3.297; आचिक्खनाति पञ्च महानिधियो आचिक्खाही ति आचिक्खापेत्वा सद्दहापेसि. देसेतब्बानं सच्चादीनं इमानि नामानीति नामवसेन कथना, ध. प. अट्ठ. 1.265; - चिक्खित त्रि., भू. क. कृ. .... अथ वा आचिक्खनाति देसनादीनं छन्नं पदानं मूलपद, [आचष्ट/आख्यात], उद्घोषित, कथित, बतलाया गया पटि. म. अट्ठ. 2.169. -- तं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - पवेदितन्ति वेदितं पवेदितं आचिक्खितु पु., आ +चिक्ख से व्यु., क. ना. आचिक्खितं देसितं पापितं पट्टपितं विवट विभत्तं [आचष्ट्र/आख्यात]. कहने वाला, प्रतिपादित करने वाला, उत्तानीकतं पकासितन्ति, महानि. 137; मय्हं ताव तया सङ्केतक, प्रकाशक - तारं द्वि. वि., ए. व. - 'इमं गहेत्वा आचिक्खितं.ध. स. अट्ठ. 317;- ते सप्त. वि., ए. व. - सुखेन जीवा ति आचिक्खितारं विय, ध, प. अट्ठ. 1.309. सचे आचिक्खिते पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्कटस्स, पाचि. आचिण्ण त्रि., आ + चर का भू. क. कृ. [आचीर्ण], 1. बार 111; - मग्ग पु., कर्म. स. [आख्यातमार्ग], उपदिष्ट बार किया गया - ण्णं नपुं. प्र. वि., ए. व. - आचिण्णन्ति मार्ग, कथित मार्ग - ग्गेन तृ. वि, ए. व. - तेन अभिण्हसो कतं, एकवारं कत्वापि वा अभिण्हसो समासेवितं. आचिक्खितमग्गेन गच्छन्तो पुन पन्नरसयोजनप्पमाणे ठाने अभि. ध., वि. टी. 154; 2. सामान्य स्वभाव के रूप में अजंतापसं दिस्वा.... पे. व. अट्ट, 133; - सज्ञा स्त्री., व्यवहार में उतारा हुआ, सामान्य या सुपरिचित आचरण - कर्म. स. [आख्यातसंज्ञा], बतलाया हुआ ज्ञान - य तृ. ण्णं उपरिवत् - अनाचिण्णं तथागतेन आचिण्णं तथागतेनाति वि., ए. व. - द्वे हंसपोतका पितरा आचिक्खितसाय • दीपेति, आचिण्णं तथागतेन अनाचिण्णं तथागतेनाति दीपेति. तत्थ गन्त्वा ..., जा. अट्ठ. 2.31.
महाव. 476; चूळव. 195; 344; अरियाचरितन्ति अरियेहि आचिक्खन/आचिक्खण न., आ + चक्ख/चिक्ख से बुद्धादीहि आचिण्णं, जा. अट्ठ. 3.366; - ण्णो पु., प्र. वि., व्यु., क्रि. ना. [आचक्षण/आख्यान], कथन, उद्घोषणा, ए. व. - अपि च ... सब्ब बोधिसत्तानं एस आचिण्णो प्रतिपादन, कुछ पूछे जाने पर उत्तर के रूप में कथन - समाचिण्णो पोराणकमग्गो, जा. अट्ठ.4.364; - ण्णा स्त्री., नं प्र. वि., ए. व. - आचिक्खनं नाम पट्ठस्स “एवं देहि एवं प्र. वि., ए. व. - “महाराज, याचना हि नामेसा कामभोगीनं देन्ता सामिकरस पिया भविस्ससि, मनापा चाति भणनं. गिहीनं आचिण्णा, जा. अट्ठ. 3.312; - ण्णानि नपुं.. प्र. कडा. अभि. टी. 214; स. प. के रूप में - ओभासेय्याति वि., ब. व. - इमानेव हि वे भोजनानि वट्टे सत्तानं अवभासेय्य वण्णावण्ण याचनआयाचनपुच्छनपटिपुच्छन आचिण्णानि, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).4; 3. नपुं. आचिक्खणा-नुसासनअक्कोसनवसेन नानप्पकार निर्धारित परिपाटी या रीति, व्यवहार में लाई गई परम्परा असद्धम्मवचनं वदेय्य, कसा अट्ठ. 131; अपिचेतं बुद्धानं - ण्णं नपुं., प्र. वि., ए. व. - मातापितुपोसकं नाम अनाचिण्णं, यं अनागतस्स ईदिसस्स वत्थुस्स आचिक्खनं. पोराणकपण्डितानं आचिण्णमेवाति, स. नि. अट्ठ. 1.232; उदा. अट्ठ. 212; - णे सप्त. वि., ए. व. - बोधिसत्तस्स इदमेव हि पोराणानं आचिण्णं स. नि. अट्ठ. 1.241; 4. त्रि. पन सीलरक्खणआचिक्खणे सज अकत्वा, जा. अट्ठ. 3. आचरण या अनुसरण करने वाला - ण्णो पु., प्र. वि., ए. 393; आचरियसमो सत्तानं कुसलसिक्खापने, सदेसकसमो व. - कुक्कुरादिवताचिण्णो कुक्कुरादि सहव्यतं. सद्धम्मो. सत्तानं खेमपथमाचिक्खणे, मि. प. 188.
90; 5. नपुं.. तौर-तरीका, अभ्यास, आदत, स्वभाव - ण्णं आचिक्खणा/आचिक्खना स्त्री., उपरिवत्, शा. अ., प्र. वि., ए. व. - आचिण्णं खो पनेतं बुद्धानं भगवन्तानं विस्तृत व्याख्या, स्पष्ट रूप से निर्वचन, सूचना, विशेष आगन्तुकेहि भिक्खूहि सद्धि पटिसम्मोदितुं, महाव. 66; अर्थ, भगवान बुद्ध द्वारा उपदिष्ट आर्यसत्य, अष्टांगिक आचिण्णं खो पनेतं वस्संवुढानं भिक्खूनं भगवन्तं दस्सनाय मार्ग आदि का विभाजन करके तथा एक एक अंगों का नाम उपसङ्कमितुं, पारा. 108; आचिण्णं निगण्ठस्स नाटपुत्तस्स लेकर कहा गया कथन - आचिक्खना नाम पुट्ठो भणति पञपेतु न्ति, म. नि. 2.39; 6. स. प. के अन्त. प्राप्त, पूर्व - एवं मरस्सु, ... ताय आचिक्खनाय मरिस्सामीति दुक्खं में किया गया आचरण, पूर्वोदाहरण - वेदनं उप्पादेति ..., पारा. 93; तत्थ अतीतं आरब्भ अस्थि आवासानुमताचिण्णममथितं जलोगि च, म. वं. 4.10;
For Private and Personal Use Only