________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आहतक
275
आहरक
ते पु., सप्त. वि., ए. व. - आहते अमतभेरिम्हि वस्सन्ते धम्मवुट्ठिया, बु. वं. अट्ठ. 221; - तं पु., द्वि. वि., ए. व. - नागलोकं व गरुळाहतं, चू, वं. 75.38; स. उ. प. के रूप में, अक्खा., इच्छा., कसा., तक्का., तिलका., दब्बा., लक्खणा., वाटा., वितक्का., सत्तिसता. के अन्त. द्रष्ट; -- समब्माहत त्रि., पुनः पुनः अथवा अत्यधिक प्रहार किया गया - तो पु., प्र. वि., ए. व. - पासाणादीसु आहतसमभाहतो भिज्जित्वा, स. नि. अट्ठ. 3.83; - ताहतवान नपुं., कर्म. स. [आहताहतस्थान], बार बार चोट पुहंचाया गया स्थान, पुनः पुनः प्रहार किया गया स्थान – ने सप्त. वि., ए. व. - खीररुक्खस्स कुठारिया आहताहतवाने खीरं न निक्खमिस्सति, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.178. आहतक त्रि., आ + Vहर से व्यु., क. ना. [आहृतक], शा.
अ. कहीं से पकड़कर लाया हुआ, ला. अ., एक प्रकार का भृत्य, कर्मचारी, सेवक - को पु., प्र. वि., ए. व. - कम्मकारो नाम भटको आहतको, पाचि. 301;
आहतकोति आनीतो, नियतकोति अधिप्पायो, वजिर. टी. 325. आहतचित्त त्रि., ब. स. [आहतचित्त], व्यथित अथवा पीड़ित चित्त वाला, विपत्तिग्रस्त, विपन्न - त्तो पु., प्र. वि., ए. व. - कुपितो अनत्तमनो अनभिरद्धो आहतचित्तो खिलजातो, पारा. 255; पटिघेन आहतं चित्तमस्ससाति आहतचित्तो, पारा. अट्ठ. 2.154; - त्ता ब. व. - दुट्ठमना आहतचित्ता, महानि. 44; पाठा. आहतमना; - त्ते पु., द्वि. वि., ब. व.. - जरादीहि ब्यारुद्ध आहतचित्ते सत्ते दिस्वा. स. नि. अट्ट. 2.258; - ता स्त्री॰, भाव., चित्त का पीड़ित होना अथवा राग आदि से ग्रस्त रहना, प्र. वि., ए. व. -- तं हेतु तप्पच्चया तं निदानं मुनिनो आहतचित्तता खिलजाततापि नत्थि, महानि. 45; - तं द्वि. वि., ए. व. - सब्रह्मचारीसु आहतचित्ततं खिलजाततं पभिन्देय्य, महानि. 381; स. उ. प. के रूप में अना के अन्त. द्रष्ट... आहत्तु त्रि., आ + Vहर से व्यु., क. ना. [आहर्तृ], आहर्ता, लाने वाला - त्ता पु., प्र. वि., ए. व. - अहं नेसं
जीविकाय दाता, यसस्स आहत्ता, म. नि. 2.333. आहनति/आहन्ति आ + Vहन का वर्त., प्र. पु., ए. व. [आहन्ति], 1. पीटता है, प्रहार करता है, तोड़ता-फोड़ता है, हत्या करता है, प्राण लेता है, 2. टपकाता है, गिराता है - भित्तिं आहनति, पाचि. अट्ठ. 43; तत्थ आहनति चित्तन्ति "आघाता, दी. नि. अट्ठ. 1.49; - नेय्यु विधि., प्र.
पु., ब. व. - यथा सचे खीररुक्खे कुठारिया आहनेय्यू. म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.178; - नन्तं वर्त. कृ., पु., द्वि. वि., ए. व. - आहनन्तं धम्मभेरि, अप. 2.43; -नि अद्य.. प्र. पु., ए. व. - अमतभेरिमाहनि, अप. 1.46; वारिमादाय वारिपिद्वियमाहनि, म. वं. 30.12; - निं उ. पु., ए. व. - विसिट्ठमधुनादेन अमतभेरिमाहनि, अप. 1.6; - ञ्चं/छं भवि., उ. पु., ए. व. - अहम्हि अरहा लोके ... आहञ्छ अमतदुन्दुभि, महाव. 11; म. नि. 1.230; आहञ्छ अमतदुन्दुभिन्ति धम्मचक्कपटिलाभाय अमतभेरि पहरिस्सामीति गच्छामि, महाव. अट्ठ. 236; वजिर. टी. 366; आहञ्छन्ति आहनिस्सामि, सारत्थ. टी. 3.149; - नित्वा/त्वान पू. का. कृ. - धम्मभेरिं आहनित्वा धम्मनगरं मापेत्वा, बु. वं. अट्ठ. 178; वासिय आहिनित्वान, म. वं. 28.33. आहनन नपुं, क्रि. ना., आ + रहन से व्यु. [आहनन]. प्रहार करना, पीटना, हत्या कर देना - नं प्र. वि., ए. व. - आदितो अभिमुखं वा हननं आहननं, सारत्थ. टी. 1.314; विसुद्धि. महाटी. 1.156; - नेन तृ. वि., ए. व. -- तेन
आहननेन भित्ति कम्पति, पाचि. अट्ठ. 43; कसा. अट्ठ. 199; - परियाहननरस त्रि., ब. स., घात-प्रतिघात को अपने सार-तत्त्व के रूप में रखने वाला, घात-प्रतिघात का काम करने वाला - सो पु., प्र. वि., ए. व. - स्वायं आरम्मणे चित्तस्स अभिनिरोपनलक्खणो, आहननपरियाहननरसो, पारा. अट्ठ. 1.106; आहननपरियाहननरसो, अभि. अव. 20; स्वायं आहननपरियाहननरसो, ध. स. अट्ठ. 160; - सेन त. वि., ए. व. - अभिनिरोपन लक्खणेन पन आहननपरियाहननरसेन वितक्केन आकोटेन्तेन विय, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2). 257; - सील त्रि., ब. स., आघात करने के स्वभाव से यु क्त - लो पु., प्र. वि., ए. व. - आहननसीलो आघातुको,
करणसीलो कारुको, क. व्या. 538. आहर त्रि., आ + हर से व्यु., केवल स. उ. प. में ही प्राप्त [आहर], वापस लाने वाला, छीन कर ले जाने वाला, अभतीता., धना., धातुका., वरा., सब्बकामरसा. के अन्त. द्रष्ट.. आहरक त्रि., आ + Vहर से व्यु.. [आहरक], लाने वाला, पास में ले आने वाला, छीन कर ले आने वाला - को पु., प्र. वि., ए. व. - अलद्धस्स वा रज्जस्स आहरको, जा. अट्ठ. 5.113; - का ब. क. - सब्बेसं कामरसानं आहरका, जा. अट्ठ 5.449; स. उ. प. के रूप में, भण्डा. के अन्त. द्रष्ट..
For Private and Personal Use Only