________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आवट्टन
227
आवट्टभय
जाता है, मुड़ कर समीप जाता है, पीछे की ओर मुड़कर पुनः आ जाता है, इधर उधर चक्कर काटता है या भटकता है, ला. अ., चित्त को आलम्बन अथवा विषय की ओर प्रवृत्त करता है - गेधं आपज्जति आवत्तति बाहुल्लाय. म. नि. 3.158; द्वीहि सस्सतुच्छेददिट्ठीहि आवट्टतीति द्विरावट्टा, स. नि. अट्ठ. 1.76; वेदनाहि फुट्ठो आवट्टति परिवति, उदा. 84; एकस्मियेव ठाने अनिपज्जित्वा अत्तनो सरीरं इतो चित्तो आकडन्तो आवट्टति, उदा. अट्ठ. 93; - न्ति ब. व. - छिन्नपातं पपतन्ति, आवट्टन्ति, विवट्टन्ति, दी. नि. 2.105; 117; 118; 120; उरानि पटिपिसन्ति आवट्टन्ति
ष. वि., ए. व. - ननु आवट्टेन्तस्स होति... पणिदहन्तस्स होतीति, कथा. 286-287; निषे., अना.- चित्त को विषय की ओर नहीं मोड़ने वाला – स्स पु., ष. वि., ए. व. - अनावन्तरस होति ... अनाभोगस्स होति, कथा. 286%; अनावट्टेन्तरस अपरिवट्टेन्तस्स, प. प. अट्ठ. 194; - त्तन्ता पु.. प्र. वि., ब. व. - छिन्नपादा विय पतिता आवत्तन्ता परिवत्तन्ता सयन्ति, जा. अट्ठ. 7.197; - मानं वर्त. कृ., आत्मने, पु., द्वि. वि, ए. व. - अहसा खो भगवा तं परिब्बाजकं... वेदनाहि फुट्ट आवट्टमानं परिवट्टमानं उदा. 84; -ट्टेय्य विधि., प्र. पु., ए. व. - मानुसकेहि वा कामेहि आवट्टेय्या ति, म. नि. 2.183; - ट्टेय्यु ब. व. - इमाय आवट्टनिया आवट्टेय्यु. म. नि. 2.52; अ. नि. 1(2).223; - दे॒त्वा पू. का. कृ. - ततो भवङ्ग आवदे॒त्वा उप्पन्नस्स, विसुद्धि.2.306. आवट्टन नपुं., आ + Vवट्ट से व्य., क्रि. ना. [आवर्तन]. शा.
अ., चक्कर काटना, फेरा लगाना, मोड़, ला. अ., 1. कामभोगों में दृढ़ लगाव, कामभोगों द्वारा अभिभूत होना अथवा ग्रस्त होना, 2. आवर्जन, चित्त का विषयों की ओर मुड़ जाना - तो प. वि., ए. व. - इत्थियो नामेता कामावठून आवट्टनतो आवट्टनी, जा. अट्ठ. 2.274; (आवट्टना) भवङ्गरस आवट्टनतो आवट्टना, विभ. अट्ठ. 382; स. उ. प. के रूप में, अना., भवङ्गा, मारा., सा. के अप्त. द्रष्ट.. आवट्टनमन्त/आवज्जनमन्त पु., [आवर्जनमन्त्र], एक विशेष प्रकार का मन्त्र, दूसरे को अपनी ओर खींचकर लाने वाला सम्मोहन मन्त्र, पृथ्वीजय मन्त्र - न्तो प्र. वि., ए. व. - पथवीजयमन्तोति आवट्टनमन्तो वुच्चति, जा. अट्ठ. 2.204.
आवट्टनमानस त्रि., ब. स., मुड़े हुए मन वाला, किसी के प्रति प्रवृत्त मन वाला - सो पु., प्र. वि., ए. व. - विवेकेनिब्बाने
आवट्टमानसो हुत्वा ..., म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2276. आवट्टना स्त्री., आ + Vवट्ट से व्यु., क्रि. ना., आवट्टन का
स्थाना. [आवर्तन], आलम्बन की ओर चित्त की प्रवृत्ति या मुड़ाव, विषय पर चित्त द्वारा ध्यान देना, प्र. वि., ए. व. -
आवट्टना वातिआदीनि चत्तारिपि आवज्जनस्सेव नामानि, विभ. अट्ठ. 382; आवट्टना वा आभोगो वा समन्नाहारो वा, विभ. 363; आवट्टना आभोगो समन्नाहारो मनसिकारो ..., कथा. 313, 316; 396. आवट्टनी स्त्री.. आवर्तनी]. सम्मोहक मन्त्र. दसरे को मोहित कर देने वाला या बहका देने वाला मन्त्र, प्रलोभन में फंसा देने वाला मन्त्र, प्र. वि., ए. व. - आवट्टनी महामाया, ब्रह्मचरियविकोपना, जा. अट्ठ. 2.273; 330; जा. अट्ठ. 4.428; जा. अट्ठ. 5.449; आवट्टनीति यथा आवट्टनी महाजनस्स हदयं मोहेत्वा अत्तनो वसे वत्तेति, एवमेतापीति अत्थो, जा. अट्ठ. 5.449; - निं द्वि. वि., ए. व. - "मायावी समणो गोतमो आवट्टनिं मायं जानाति याय अतित्थियानं सावके आवट्टेती ति, अ. नि. 1(2).223; "गोतमो मायावी आवट्टनिं मायं जानाति याय अञ तिथियानं सावके आवटेती ति, म. नि. 2.43; 50; आवट्टनिमायन्ति आवदृत्वा गहणमायं, आवद्देतीति आवदे॒त्वा. म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.40; - निया तृ. वि., ए. व. - “समणेन गोतमेन आवट्टनिया मायायाति, म. नि. 2.52; - निमाया स्त्री., कर्म. स., मोह जाल में फंसा देने वाली माया - यं द्वि. वि., ए. व. - आवट्टनिमायन्ति आवदे॒त्वा गहणमायं म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.40. आवट्टपरिवट्ट पु., [आवर्तपरिवर्त]. इधर उधर चक्कर मारना, इधर से उधर भटकते रहना - टुं द्वि. वि., ए. व. - भवयोनिगतिविज्ञाणद्विति सत्तावासेसुआवट्टपरिवर्ट करोति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).71. आवट्टमय नपुं, तत्पु. स. [आवर्तभय], शा. अ., पानी में भंवर से भय, तैरने वाली 4 भंवरों में से एक, ला. अ., सांसारिक कामसुखों में लिप्त हो जाने का भय - यं प्र. वि., ए. व. - चत्तारिमानि, भयानि .... ऊमिभयं, कम्भीलभयं आवट्टभयं सुसुकाभयं, म. नि. 2.132; अ. नि. 1(2).141; अपरानिपि चत्तारि भयानि - ... आवट्टभयं ... भयानि, विभ. 440; उदकावट्टतो भयं आवट्टभयं, महानि. अट्ठ. 320.
For Private and Personal Use Only