________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आननीय
95
आनन्तरिक
आननीय त्रि०, आ + Vनी का अनियमित सं. कृ., बांधे जाने योग्य, पकड़कर लाए जाने योग्य - यो पु., प्र. वि., ए. व. - न रागपासेन हि आननीयो, समन्त. 428(रो.). आनन्तरिक/आनन्तरिय/अनन्तरित त्रि, अनन्तर से व्यु., 1. सद्यः-पूर्ववर्ती अथवा सद्यः-परवर्ती, तुरन्त पहले आया हुआ, तुरन्त बाद में आया हुआ, अव्यवहित, आनुक्रमिक -स्स पु., ष. वि., ए. व. - पकतत्तस्स समानसंवासकस्स। समानसीमाय ठितस्स अन्तमसो आनन्तरिकस्सापि भिक्खुनो विज्ञापेन्तस्स सङ्घमज्झे पटिक्कोसना रुहति, महाव. 419; आनन्तरिकस्साति अत्तनो अनन्तरं निसिन्नस्स, महाव. अट्ट, 403; - तानि नपुं, प्र. वि., ब. व. - तत्थ अब्बोकिण्णानीति खत्तियादिजातिअन्तरेहि अवोमिस्सानि अनन्तरितानि, उदा. अट्ठ. 156 2. तुरन्त, सद्यः या तत्काल (समाधि एवं मग्ग के विशेषण के रूप में प्रयुक्त) फलदायक - कं पु., द्वि. वि., ए. व. - यं बुद्धसेट्ठो परिवण्णयी सुचिं. समाधिमानन्तरिकञमाहु, खु. पा. 6.5; यञ्च अत्तनो पवत्ति समनन्तरं नियमेनेव फलपदानतो "आनन्तरिकसमाधीति आहु, न हि मग्गसमाधिम्हि उप्पन्ने तस्स फलुप्पत्ति निसेधको कोचि अन्तरायो अत्थि, खु. पा. अट्ठ. 1443; समाधिमानन्तरिकञमाहूति यं अत्तनो पवत्तिसमनन्तरं नियमेनेव फलप्पदानतो आनन्तरिकसमाधीति आहूति अत्थो, विसुद्धि. महाटी. 2.457; 3.क. पु.. ('पुग्गल' शब्द के साथ। अथवा उसके विना भी प्रयुक्त) पांच प्रकार के जधन्य पापकर्मों का तुरन्त फल प्राप्त करने वाला व्यक्ति - को प्र. वि., ए. व. - असञ्चिच्च मातरं जीविता वोरोपेत्वा आनन्तरिको होति, कथा. 477; - स्स च./ष. वि., ए. व. - आनन्तरियस्स पुग्गलस्स अत्थि अन्तरा भवोति?, कथा. 302; - का प्र. वि., ब, व. - पञ्च पुग्गला आनन्तरिका, पु. प. 119; 3.ख. नपुं., ('कम्म' शब्द के साथ अथवा इसके विना प्रयुक्त) तुरन्त फल देने वाले पांच प्रकार के। गम्भीर पापकर्म - यं प्र. वि., ए. व. - अथ नं यस्मा आनन्तरियकम्म नाम कम्मपथप्पत्तं. प. प. अट्ठ. 270; ... जीविता वोरोपेन्तस्स कम्म आनन्तरियं होति, अ. नि. अट्ठ. 1.340; - यं द्वि. वि., ए. व. - ... मनुस्सभूत मातरं वा पितरं वा मारेन्तो आनन्तरिय फुसति, तदे.; येन तृ. वि., ए. व. अयं आनन्तरियेन मातुघातककम्मेन मातुघातको, महाव. अट्ठ. 289; - यानं ष. वि., ब. व. - पञ्चन्नम्पि आनन्तरियानं कत्ता एकेन कम्मेन निरये निब्बत्तति, अ. नि.
अट्ठ. 2.105; 4. नपुं., भाव. [आनन्तर्य], शा. अ., निरन्तरता, लगातारपन, सातत्य, अत्यधिक सामीप्य, अव्यवहित पूर्ववर्तिता, ला. अ., तुरन्त विपाक देने वाली मार्गसमाधि - अथ इति कत्थचि पञ्हानन्तरियाविच्छिन्नाधिकारन्तरेस पि, सद्द. 3.891; - यं द्वि. वि., ए. व. - सो इमेसं पञ्चन्नं इन्द्रियानं मुदुत्ता दन्धं आनन्तरियं पापुणाति आसवानं खयाय, अ. नि. 1(2).172; आनन्तरियन्ति अनन्तरविपाकदायकं मग्गसमाधि, अ. नि. अट्ठ.2.340; स. पू. प. के रूप में, - कम्म - नपुं, इसी जन्म में सद्यः फल देने वाले पांच प्रकार के जघन्य पाप कर्म, पांच प्रकार के गम्भीर पापकर्म - म्म प्र. वि., ए. व. - देवदत्तेन पठम आनन्तरिय कम्म उपचितं. चूळव. 332; - म्मेन तृ. वि., ए. व. - कम्मावरणे नाति पञ्चविधेन आनन्तरियकम्मेन, पटि. म. अट्ठ. 2.10; - स्स ष. वि., ए. व. - नियतमिच्छादिट्ठिया सद्धि आनन्तरियकम्मस्सेतं नाम, दी. नि. अट्ठ. 3.158; - दीपन नपुं, निरन्तरता का प्रकाशन - कम्मरसकतादीपनत्थं, पच्चत्तपुरिसकारदीपनत्थं, आनन्तरियदीपनत्थं, ब्रह्मविहार दीपनत्थ ... लोकसम्मुतिया अप्पहानत्थञ्चाति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).148; तस्मा भगवा आनन्तरियदीपनत्थं पुग्गलकथं कथेति, अ. नि. अट्ट, 1.79; - धम्म पु., गुरुगम्भीर पाप-कर्म - म्मा प्र. वि., ए. व. - तत्थ पञ्चानन्तरियधम्मा कम्मन्तरायिका नाम, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).9; - वत्थु नपुं., पांच अत्यन्त गम्भीर पापकर्म - त्थूनि प्र. वि., ब. व. - तत्थ आनन्तरियवत्थूनि नाम गरूनि भारियानि, प. प. अट्ठ. 270; - स्मिं सप्त. वि., ए. व. - आनन्तरियवत्थुस्मिं आनन्तरियकं वदे, विन. वि. 286; - सदिस त्रि., पांच प्रकार के आनन्तरिय कर्मों जैसा (गम्भीर पापकर्म)- सो पु.. प्र. वि., ए. व. - महासावज्जो हि अरियूपवादो आनन्तरियसदिसो, पारा. अट्ठ. 1.124; -- सं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - कम्म पन भारिय, आनन्तरियसदिसमेव, अ. नि. अट्ठ. 1.341; - सदिसत्त नपुं., भाव., आनन्तरिय कर्मों के साथ समानता - त्ता प. वि., ए. व. - महासावज्जो हि अरियू पवादो, आनन्तरियसदिसत्ता, विसुद्धि. 2.54; - समाधि पु., मार्गसमाधि - यथा मग्गसमाधि आनन्तरिकसमाधीति वुच्चति, थेरीगा. अट्ठ. 110; - म्हि सप्त. वि., ए. व. - अविक्खेपपरिसुद्धता आसवसमुच्छेदे पञ्जा आनन्तरिकसमाधिम्हि जाणं, पटि. म. 2.
For Private and Personal Use Only