________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आदिस्स
83
आदिस्स'/आदिय त्रि., आ +दिस से व्यु., सं. कृ. [आदेश्य], शा. अ., संकेतित किए जाने योग्य, ला. अ., निन्दनीय - अहम्पि तेन न आदियो भवेय्य, म. नि. 1.17: पाठा. आदिस्सो; - या/स्सा पु.. प्र. वि., ब. व. - तुम्हेपि तेन आदिया भवेय्याथ, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).99. आदिस्स आ +vदिस का पू. का. कृ. [आदिश्य], 1. संकेत करके, निर्देश करके, 2. द्वि. वि. में अन्त होने वाले नाम के उपरान्त प्रयुक्त होने पर, के विषय में, के सन्दर्भ में, दृष्टि में रखकर – तासं इत्थीनं वचमग्गं पस्सावमग्गं आदिस्स वण्णम्पि भणति अवण्णम्पि भणति, पारा. 188, 191; कल्याणमित्तता मुनिना, लोक आदिस्स वण्णिता, थेरीगा. 213; लोकं आदिस्स वण्णिताति कल्याणमित्ते अनुगन्तब्बन्ति सत्तलोकं उद्दिस्स ..., थेरीगा. अट्ठ. 199; 3. क्रि. वि. के रूप में प्रयुक्त होने पर तथा दुहरा कर प्रयुक्त होने पर, पुनः पुनः व्यवस्थापित करके, यह है अथवा वह है, इस तरह से सूचित करके, विशिष्ट स्वरूप को संकेतित करके अथवा अभिव्यक्त 'करके - आदिस्स जम्मनं ब्रूहि, गोत्तं ब्रूहि सलक्खणं, सु. नि. 1024; तत्थ आदिस्साति कतिवस्सो ति एवं उद्दिस्स, सु. नि. अट्ठ. 2.274; विनय परियत्तिया वण्णं भासति, आदिस्स आदिस्स आयस्मतो उपालिस्स वण्णं भासति, चूळव. 298; आदिस्स आदिस्साति पुनप्पुनं ववत्थपेत्वा विसु विसु कत्वा, पाचि. अट्ठ. 133. आदीन न. [आदेण्य], अत्यधिक दीनता, संकटमयी अवस्था, दुःख – नं, द्वि. वि., ए. व. - आदीनवो ति आदीनं दुक्खं वाति अधिगच्छति एतेना ति आदीन-वो दोसो, सद्द. 2.480%; अथ वा आदीनं वाति गच्छति पवत्ततीति आदीनवो, विसुद्धि. 2.247; पटि. म. अट्ठ. 2.292. आदीनव पु./नपुं., [आदीनव], विपत्ति, दुष्परिणाम, भय, खतरा, अनित्य, दुख एवं अनात्म इन के रूप में विद्यमान दोष - भावोधित्ति छन्दोथ, दोसो आदीनवो भवे, अभि. प. 766; - वो प्र. वि., ए. व. - दिस्वानस्स आदीनवो पातुरहोसि, महाव. 19; आदीनवो पातुरहु थेरगा. 269; .... तत्थ मे अनेकाकारआदीनवो दोसो पातुरहोसि, थेरगा. अट्ठ 2.3; ... आदितो ताव दोसे आदीनवो, विसुद्धि. 1.283; आदीनवो दट्टब्बो पाणघातादिवसेन दिट्ठधम्मिकसम्परायिकादिअनत्थमूलभावतो, विसुद्धि. महाटी. 1.330; - वं द्वि. वि., ए. व. - आदीनवं सम्मसिता भवेसु. सु. नि. 69; आदीनवं सम्मसिता भवेसूति ताय अनुधम्मचरितासङ्घाताय
आदीनव विपस्सनाय अनिच्चाकारादिदोसं तीसु भवेस समनुपस्सन्तो, सु. नि. अट्ठ 1.98; - वे सप्त. वि., ए. व. - कथं भयतुपट्टाने पञ्जा आदीनवे आणं? पटि. म. 52; -- तो प. वि., ए. व. - सुञतो अनत्ततो आदीनवतो विपरिणामधम्मतो असारकतो ..., पटि. म. 406; पवत्तिदुक्खताय दुक्खस्स च आदीनवताय आदीनवतो, पटि. म. अट्ठ. 2.292; -- वा प्र. वि., ब. व. - संविज्जन्तस्स इधेकच्चे आदीनवाति, म. नि. 1.400; ताव एकच्चे मानातिमानादयो आदीनवा न संविज्जन्ति ..., म. नि. अठ्ठ. (मू.प.) 1(2).279; - वेहि तृ. वि., ब. व. - इमेहि आदीनवेहि अयं झानपरिहानि, पेटको. 267; स. उ. प. के रूप में; अदिट्ठा.- पु., नहीं देखी गयी व्यथा, विपत्ति अथवा दोष - वं द्वि. वि., ए. व. - न च सक्का किञ्चि अदिद्वादीनवं पहातुं, विसुद्धि. 1.283; अनेका.- पु., अनेक प्रकार की विपत्तियां, संकट अथवा दुःख - ... तापसपब्बज्जूपगमनेन अनेकादीनवाकुला गहट्ठभावा अभिनिक्खमित्वा गतोति, चरिया. अट्ठ. 125; अविज्जापटिच्छादिता.- पु.. अज्ञान के द्वारा प्रतिच्छादित होने के कारण उत्पन्न दोष, दुःख अथवा विपत्ति - वे सप्त. वि., ए. व. - तदेवं पवत्तमानं तण्हाअविज्जानं अप्पहीनत्ता अविज्जापटिच्छादितादीनवे, विभ, अट्ठ. 154; कामा.- पु., कामनाओं के कारण उत्पन्न दुःख, विपत्ति या दोष, कामभोगों में अन्तर्निहित दुःख या विपत्ति - वेनतृ. वि., ए. व. - एवं कामादीनवेन तज्जेत्वा नेक्खम्मे आनिसंसं पकासेसि, उदा. अट्ट. 231; दिट्ठा.- पु., दिखलायी दे रही विपत्ति, दुःख अथवा दोष – तो प. वि., ए. व. - अथेवं दिट्ठादीनवतो दोसतो चित्तं विवेचनत्थाय... मेत्ताभावना आरभितब्बा, विसुद्धि. 1.283-284; आरुप्पानेव जायन्ते, दिद्वादीनवतो किर, अभि. अव. 262; निरा.- त्रि., दीनता, दुःख या संकट से मुक्त – वो पु., प्र. वि., ए. व. - भिक्खुसको निरादीनवो अपगतकाळको सद्धो सारे पतिद्वितो. पारा. 10; पटिच्छन्ना.- त्रि., वह, जिसका दोष ढका हुआ हो, प्रतिच्छन्न, दुःख, दोष एवं विपत्ति वाला - वे पु., सप्त. वि., ए. व. - अविज्जाय पटिछन्ना-दीनवे विसये पन, अभि. अव. 596; बहु.-त्रि., अत्यधिक दोषों, संकटों एवं विपत्तियों से परिपूर्ण -- वो पु., प्र. वि., ए. व. - बहुदुक्खो खो अयं कायो बहुआदीनवो?, अ. नि. 3(2).91; सा.- त्रि., दुःख, संकट या विपत्ति ये युक्त – वो पु., प्र. वि., ए. व. - न तं विदुति न तं जानन्ति, “एवं सादीनवो अयन्ति, महाव.
For Private and Personal Use Only