SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 109
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir आदिविपरीत 82 आदिसर आण्यं इच्चेवमादि, क. व्या. 406; तत्थ उत्तरआगमो वेदल्लं इच्चादि आदिविकारो आरिस्यं आसभं इच्चादि, सद्द. 3.810. आदिविपरीत पु., तत्पु. स., व्याकरण का पारिभाषिक शब्द, आदि-स्वर का रूपान्तरण या परिवर्तन - तो प्र. वि., ए. व. - आदिविपरीतो ताव - उग्गते सरिये, उग्गच्छति इच्चेवमादि, क. व्या. 406; यानि तानि इच्चादि, आदिविपरीतो उञातं 'दहरो तिन उञातब्बो ऊहतो: रजो' इच्चादि, सद्द. 3.810. आदिविसोधनट्ठ पु., तत्पु. स., आदिभूत धर्म के विशोधन का तात्पर्य, सर्वप्रथम आए हुए धर्म की विशुद्धि का अर्थद्वेन तृ. वि., ए. व. - .... आधिपतेय्यद्वेन आदिविसोधनढेन अधिमत्तद्वेन, अधिवानढेन, परियादानढेन, पतिद्वापकढेन, पटि. म. 209; आदिविसोधनद्वेनाति कुसलानं धम्मानं आदिभूतस्स सीलस्स विसोधनद्वेन, पटि. म. अट्ठ. 2.129. आदिवुड्डि/आदिवुद्ध स्त्री., केवल व्याकरण के सन्दर्भ में प्रयुक्त [आदिवृद्धि], किसी भी शब्द के आदिस्वर की वृद्धि -द्धि प्र. वि., ए. व. - आदिवुद्धि ताव - आभिधम्मिको, वेनतेय्यो इच्चेवमादि, क. व्या. 406; तत्थ आदिवुद्धि ताव आभिधम्मिको इच्चादि, सद्द. 3.809. आदिव्यञ्जन नपुं., व्याकरण में ही प्रयुक्त [आदिव्यञ्जन]. विसंयुक्त व्यञ्जनों में आदिभूत व्यञ्जन ध्वनि - स्स ष. वि., ए. व. - आदिसरस्स वा असंयोगन्तस्स आदिब्यञ्जनस्स वा सरस्स वृद्धि होति, क. व्या. 402. आदिसति आ +दिस का वर्त.. प्र. पु., ए. व. [आदिशति/आदिशते]. 1. संकेत करता है, प्रदर्शित करता है, कहता है, वर्णन करता है, उद्घोषित करता है, सूचित करता है, भविष्यवाणी करता है, भविष्य की ओर संकेत करता है - यो अतीतं आदिसति, (इच्चायस्मा पोसालो) अनेजो छिन्नसंसयो, सु. नि. 1118; चूळनि. 148; यो भगवा अत्तनो च परेसञ्च एकम्पि जाति न्तिआदिभेदं अतीतं आदिसति, सु. नि. अट्ठ. 2.293; चूळनि. अट्ठ. 44; - न्ति ब. व. - लक्खणपाठका लक्खणं आदिसन्ति, महानि. 281; - न्तं पु., वर्त. कृ., द्वि. वि., ए. व. - समणं ब्राह्मणं वा कं, आदिसन्तं पभडन, थेरगा. 751; आदिसन्तन्ति देसेन्तं, थेरगा. अट्ठ. 2.241; - सि अद्य., प्र. पु., ए. व. - ... ञत्वा हत्थेन आदिसि, म. वं. 5.52; - सित्वा पू. का. कृ.- एवं तं तं आदिसित्वा निमित्तमनुयुत्ता विहरन्ति, दी. नि. अट्ठ. 1.82; 2. अनुमान करता है, दूसरे के मन की बात को भांपता है - ति वर्तः, प्र. पु., ए. व. - इध, केवट्ट भिक्खु परसत्तानं परपुग्गलानं चित्तम्पि आदिसति, दी. नि. 1.197; आदिसतीति कथेति, दी. नि. अट्ठ. 1.291; - न्तं वर्त. कृ., वि. वि., ए. व. - चेतसिकम्पि आदिसन्तं.... दी. नि. 1.197; 3. दान अथवा उपहार को संकेतित करता है, दान अथवा उपहार प्रदान करता है- सन्ति वर्त, प्र. पू.. ब. व. - इमे दायका दानं दत्वा पुब्बपेतानं आदिसन्ति, मि. प. 271; - स अनु., म. पु., ए. व. - एतं अच्छादयित्वान, मम दक्षिणमादिस, पे. व. 62; ... ममदक्खिणमादिसाति एतं उपासकं ... तं दक्खिणं मह आदिस पत्तिदानं देहि, पे. व. अट्ठ. 42; - सेय्य विधि., प्र. पु., ए. व. - ... दारुणं कम्म कत्वा पुब्बपेतानं आदिसेय्य 'इमस्स मे कम्मरस विपाको पुब्बपेतानं पापुणातूति, मि. प. 272; - सेय्यासि म. पु., ए. व. - तञ्च भिक्खुसङ्घ परिविसित्वा मम दक्खिणं आदिसेय्यासि. अ. नि. 2(2).207; - सी अद्य.. प्र. पु.. ए. व. - कुटियो अन्नपानञ्च, मातु दक्षिणमादिसी पे. व. 123; - सिंस/सुं ब. व. - ... भिक्खुसङ्घस्स महादानं दत्वा तस्सा दक्षिणमादिसिंस, पे. व. अट्ठ. 46; - सिस्सामि भवि., उ. पु., ए. व. - पदक्खिणञ्च कत्वान, आदिसिस्सामि दक्खिणं, थेरीगा. 309; - सित्वान पू. का. कृ. - चापाय आदिसित्वान, पब्बजिं अनगारिय, थेरीगा. 312. आदिसद्द पु., कर्म. स. [आदिशब्द], 'आदि' शब्द -द्दो प्र. वि., ए. व. - आदिसहोयं पकारे वत्तते, रू. सि. 147(रो.); - इन तृ. वि., ए. व. - आदिसद्देन सब्बेपेते दुक्खवेदनाय सहगता, अ. नि. अट्ठ. 1.343; एतस्स पुरिमेन आदिसद्देन अनन्तरेन च सस्सतसद्देन सम्बन्धो होति, स. नि. अट्ठ. 2.32; - लोप पु., तत्पु. स. [आदिशब्दलोप], आदिशब्द का लोप - पो प्र. वि., ए. व. - एत्थ आदिसहलोपो कतोति वेदितब्बो, पटि. म. अट्ठ. 2.74. आदिसन नपुं.. आ +दिस से व्यु.. क्रि. ना., संकेत, अनुमान, निर्वचन, व्याख्यान - नं प्र. वि., ए. व. - अथ वा इति एवं आदिसनं आदेसनापाटिहारियन्ति आदेसनसद्दो पाठसेसं कत्वा पयुज्जितब्बो, पटि. म. अट्ठ. 2.286. आदिसर पु., तत्पु. स. [आदिस्वर], किसी भी शब्द में आया हुआ प्रथम स्वर - स्स ष. वि., ए. व. - आदिसस्स वा असंयोगन्तस्स आदिब्यञ्जनस्स वा सरस्स वुद्धि होति सणकारे पच्चये परे क. व्या. 402: आदि-मज्झ-उत्तरसरानं क्वचि दीघ-रस्सत्तं, सद्द. 3.807. For Private and Personal Use Only
SR No.020529
Book TitlePali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRavindra Panth and Others
PublisherNav Nalanda Mahavihar
Publication Year2009
Total Pages402
LanguageHindi
ClassificationDictionary
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy