________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अजनपद
61
अजानन
अजटाकासं पक्खन्दिसु, ध. स. अट्ठ. 16; विलो. कण्णच्छिद्दाकास. अजनपद पु., जनपद का निषे०, उजाड़ या निर्जन प्रदेश - दा
प्र. वि., ब. व. -- जनपदापि अजनपदा कता, म. नि. 2.308. अजनयमान त्रि., Vजन, प्रेर., वर्त. कृ. का निषे., अनुप्पादक, अनुर्वर -- नो पु.. प्र. वि., ए. व. - छन्दं पेमं रागं खन्तिं अकुब्बमानो अजनयमानो असञ्जनयमानो, महानि. 36%; अजनयमानोति पोनोभविकतण्हावसेन अजनयमानो, महानि. अट्ठ. 128. अजप त्रि., जप का निषे., मंत्र न जपने वाला, मंत्र पाठ न करने वाला - पा पु., प्र. वि., ब. व. - न जपन्तीति अजपा, मन्तानं अनज्झायकाति अत्थो, उदा. अट्ठ. 42. अजमोद पु., [सिंहली में अजमोजक = अजमोदक], अजमोदा, एक पौधा, वनस्पति, एक औषधीय पादप - तिकटुकअजमोदहिङ्गुजीरकलसुणादीहि कटुकभण्डेहि, वि.
व. अट्ठ. 155. अजर त्रि., ब. स. [अजर], जरा-रहित, निर्जर, वह, जिसे कभी बुढ़ापा न आये, जीर्णता-रहित, अविनश्वर - रो पु... प्र. वि., ए. व. - सब्बेन तेन कुसलेन, अजरो अमरो भवाति, जा. अट्ट. 7.375; - रं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - अजरं अनुत्तरं योगक्खेमं निब्बानं, अ. नि. 1(2).284. अजरामर त्रि., [अजरामर], जरा-जीर्णता-रहित, अमर्त्य, मरणरहित, कभी न मरने वाला - रो पु., प्र. वि., ए. व. - अस्स इन्दसमो राज, अच्चन्तं अजरामरो, जा. अट्ठ. 3. 454. अजळ त्रि., जळ का निषे. [अजड़], वह, जो मूर्ख नहीं है, प्रज्ञावान, ज्ञानवान् - ळो पु., प्र. वि., ए. व. - पञवा अजळो अनेळमूगो, दी. नि. 3.211; - ळा ब. व. - पञ्जवन्तो अजळा अनेळमूगा, अ. नि. 1(1).48; - ता स्त्री., भाव., जळता का निषे॰ [अजड़ता], जड़ता का सर्वथा अभाव, सुविज्ञता - अजळता अनेळमूगता दुल्लभा लोकस्मि अ. नि. 2(2).141. अजहित त्रि., Vहा का भू. क. कृ. का निषे., अपरित्यक्त, न छोड़ा हुआ, वह, जिसका त्याग न किया गया हो- तो पृ., प्र. वि., ए. व. - सिरिया अजहितो होति, यो मित्तानं न दुब्भति, जा. अट्ठ. 6.16. अजा स्त्री॰ [अजा], बकरी, छागी - तत्थ अजा ठपेत्वा .... जा. अट्ठ. 3.355; आगच्छन्ती वजन्ती वा, तस्स ता विनसुं अजा, तदे. अजा च विभवं गता, तदे..
अजात त्रि., [अजात], शा. अ. जो कारणों द्वारा उत्पन्न न किया गया हो, पैदा न किया गया हो, अनुत्पन्न, अभूत, ला. अ. निर्वाण - तं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - अजातं अभूतं अकतं असङ्घतं, उदा. 165; - ते सप्त. वि., ए. व. - अजाते साधु पस्सति, जा. अट्ठ. 4.24; कारणसामग्गिया न जातं न निब्बत्तन्ति अजातं, उदा. अट्ठ. 320; - पक्ख त्रि., ब. स. [अजातपक्ष], पक्षियों के वे शिशु, जिनके पंख अभी तक उत्पन्न नहीं हुए हैं - क्खा पु., प्र. वि., ब. व. - अजातपक्खा तरुणा, पुत्तका मय्ह कोसिय, जा. अट्ठ. 4.249; - बुद्धि त्रि., ब. स., वह, जो अपने विवेक या स्वनिर्णय तक नहीं पहुंच पाया है, अविकसित बुद्धि वाला - अजातबुद्धिदारको, कहापणानं चित्तविचित्तदीघचतुरस्सपरि मण्डलभावमत्तमेव जानाति, विसुद्धि. 2.64. अजातसत्तु पु., [अजातशत्रु]. मगध का सम्राट, बिम्बिसार का पुत्र, बुद्ध का समकालीन - राजा मागधो अजातसत्तु वेदेहिपुत्तो, दी. नि. 1.42; - ना तृ. वि., ए. व. - पसेनदि राजा अजातसत्तुना पितरि मारिते तं गाम अच्छिन्दि, जा. अट्ठ. 4.304; - तुं द्वि. वि., ए. व. - केन नु खो उपायेन अजातसत्तुं गण्हेय्यामा ति, तदे.. अजाति त्रि., ब. स. [अजाति], शा. अ. जन्मरहित स्थिति या अवस्था, ला. अ. निर्वाण - एवमेव जाति विज्जन्ते, अजातिपिच्छितब्बकं, बु. वं. 294; अजातिपीति जातिखेपनं
अजातिनिब्बानम्पि इच्छितब्ब, बु. वं. अट्ठ. 82. अजातिमन्तु त्रि., [अजातिमत्], नीच कुल में उत्पन्न, अधमकुलोत्पन्न, जारज, दोगला - मस्स पु., ष. वि., ए. व.- सुजातिमन्तोपि अजातिमस्स, यसस्सिनो पेसकरा भवन्ति,
जा. अट्ठ. 6.184, विलो. सुजातिमन्तु. अजानक द्रष्ट., अयानक. अजानं/अजानन्त जानाति के वर्त. कृ. का निषे०, न
जानते हुए, द्रष्ट. जानाति. के अन्त.. अजानन नपुं.. [अजानन], अनभिज्ञता, अज्ञान - नेन तृ. वि., ए. व. - ते द्वीहि कारणेहि आपज्जन्ति अनादरियेन वा अजाननेन वा ति. मि. प. 248; - क त्रि., नहीं जानने वाला - का पु., प्र. वि., ब. व. - तदाहि सुपण्णा नागं गहेतुं अजाननकायेव, जा. अट्ठ. 7.20-21; - ता स्त्री॰, भाव., जानकारी का अभाव - य तृ. वि., ए. व. - अजाननताय अचेतनं, जा. अट्ठ. 3.79; - भाव पु., भाव., उपरिवत् -- वेन तृ. वि., ए. व. - मेथुनधम्मस्स च अजाननभावेन, जा. अट्ठ. 5.190.
For Private and Personal Use Only