________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अवत्थापीयति
611
अवदेहक
अवत्थापीयति अव + vठा के प्रेर. का वर्त., प्र. पु., ए. व., कर्म. वा. [अवस्थाप्यते]. स्थापित कराया जाता है, बैठाया जाता है, निर्धारित कराया जाता है - तेन सोतेन हेतुभूतेन, करणभूतेन वा अवधीयति अवत्थापीयति अप्पीयतीति सोतावधानं पटि. म. अट्ठ. 1.11. अवत्थारक पु. केवल स. उ. प. के रूप में प्राप्त [अवस्तारक], आच्छादन, चादर - को प्र. वि., ए. व. - पटिआय कारेतब्ब, येभुय्यसिका, तस्सपापियसिका, तिणवत्थारकोति, पाचि. 283; इदं कम्मं तिणवत्थारकसदिसत्ता तिणवत्थारको ति वुत्तं, चूळव, अट्ठ. 39; - केन तृ. वि., ए. व. - एवरूपं
अधिकरणं तिणवत्थारकेन खूपसमेतुं, चूळव. 192. अवत्थु नपुं.. वत्थु का निषे., तत्पु. स. [अवस्तु]. आधार का अभाव, उपयुक्त कारण का अभाव, अयथार्थता - स्मिं सप्त. वि., ए. क. - अनापत्तिकानं अवत्थुस्मिं अकारणे पातिमोक्खं ठपेतब्बं, चूळव. 398; येन कारणेन हेतुसमुग्घाते अहेतुस्मिं अवत्थुस्मिं दिब्बचक्खु उप्पज्जति, मि. प. 126; - क त्रि.. [अवस्तुक], निर्मूल, कारण-रहित, आधार-रहित वास्तविक आधार से रहित - कं नपुं.. द्वि. वि., ए. व. - कायवत्थुकम्पि इतरवत्थुकम्पि अवत्थुकम्पीति कायिकचेतसिक विपाकसुखं अनुगच्छति, ध. प. अट्ठ. 1.25; उद्दिस्सकं अवत्थुकं ममायनमत्तमेव होति. जा. अट्ठ. 4.204; - पक्क त्रि., कर्म. स. [अवस्तुकपक्व]. उचित रूप में नहीं पकाया हआ - क्का स्त्री, प्र. वि., ए. व. - उच्छुरसं उपादाय अपक्का वा अवत्थुकपक्का वा सब्बापि अवत्थुका उच्छुविकति फाणितन्ति वेदितब्बा, पारा. अट्ठ. 1.267. अवदञ्जू त्रि., वदञ्जू का निषे. [अवदान्य], अशिष्ट, विनम्रता से रहित, घमण्डी, कृपण, कङ्ग्स - असद्धो कदरियो अवदञ्जू मच्छरि पेसुणियं अनुयुत्तो, सु. नि. 668; - अता स्त्री., भाव. [अवदान्यता], शा. अ. दान जैसे कुशल कर्मों से सम्बद्ध वचनों से अनजान होना, ला. अ. कृपणता, अहंभाव, अशिष्टता - पञ्च मच्छरियानि- आवासमच्छरियं ... कदरियं कटुकञ्चुकता अग्गहितत्तं चित्तस्स - अयं वुच्चति अवद ता, विभ. 432; अवदताति थद्धमच्छरियवसेन देहि, करोहीति वचनस्स अजानता, विभ. अट्ठ. 471; - य तृ. वि., ए. व. - मच्छरियेन अवद ताय समन्नागता जना पमत्ता, महानि. 26; अवद तायाति सब बुद्धानम्पि कथितं अजाननभावेन, महानि. अट्ठ. 88. अवदन्त त्रि., विद के वर्त. कृ., वदन्त का निषे. [अवदत्]. नहीं बोल रहा, नहीं कह रहा - न्तं पु., द्वि. वि., ए. व.
- एवं मं अवदन्तं यो एवं पच्छेय्य - किस्स न खो, भन्ते, विआणहारो ति, एस कल्लो पञ्हो, स. नि. 1(2).14. अवदमान त्रि., Vवद के वर्त. कृ., वदमान का निषे. [अवदमान], उपरिवत् - मानो पु., प्र. वि., ए. व. - तेसु एक लेडु अभिरुहित्वा अट्टासि अवदमानो, स. नि. अट्ट. 3.231. अवदातक/ओदातक त्रि., [अवदातक], उजला, सफेद, धवल - कं पु., द्वि. वि., ए. व. - तित्थियानं धज केचि, धारिस्सन्त्यवदातकं थेरगा. 965; - तनुत्तच त्रि., ब. स., उज्ज्व ल, धवल एवं कोमल त्वचा वाला - चं पु., द्वि. वि., ए. व. - हेमयोपचितङ्ग, अवदाततनुत्तचं, अप. 2.125. अवदानिय त्रि., [अवदान्य]. अनुदार, कङ्ग्स, कृपण, उदारतापूर्वक दान न देने वाला - या पु.. प्र. वि., ब. व. - कामेसु गिद्धा पसुता पमूळहा, अवदानिया ते विसमे निविट्ठा, सु. नि. 780; महानि. 25; अवदानियाति अवगच्छन्तीतिपि अवदानिया, मच्छरिनोपि वच्चन्ति अवदानिया, महानि. 26. अवदारण नपुं.. 1. अव + /दर के प्रेर. से व्यु., क्रि. ना. [अवदारण], नीचे तक खोदना, विदारण या तोड़फोड़ - णे सप्त. वि., ए. व. - खणु अवदारणे, सद्द. 2.397; 2. क. ना., खोदने वाला यन्त्र, खन्ती, फावड़ा, कुदाल - णं प्र. वि., ए. व. - लेडुत्तो मत्तिकाखण्डो, खणित्तीत्थ्यवदारण,
अभि. प. 447. अवदिसितब्ब/अपदिसितब्ब त्रि., अव/अप + दिस का सं.क., सङ्केतित या व्यवस्थापित किए जाने योग्य, ठीक से विनिश्चित कराया जाना चाहिए - ब्बा पु.. प्र. वि., ब. व. - अपदिसितब्बा विसुं कातब्बा ववत्थपेतब्बा, विपेंहि गारव्हा भवेय्याथाति वुत्तं होति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).99; पाठा.
अवदिहति अव + दिह का वर्त., प्र. पु.. ए. व., परिपूर्ण करता है, भर देता है - उदरं अवदिहति उपचिनोति परिपूरेतीति उदरावदेहकं लीन. (दी. नि. टी.) 3.222. अवदेहकं अ., क्रि. वि., केवल 'उदरावदेहक के रूप में प्राप्त, केवल उदर को अत्यधिक भर देने हेतु - उदरावदेहक भुत्वा, सयन्तुत्तानसेय्यका, थेरगा. 935; उदरं अवदिहति उपचिनोति परिपूरेतीति उदरावदेहकं लीन. (दी.नि.टी.) 3.222; ब्राह्मणा यावदत्थं उदरावदेहकं भुजित्वा अवसेसं. ..., अ. नि. 2(1).208.
For Private and Personal Use Only