________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अब्भक्खाति/अब्भाचिक्खति
451
अब्भञ्जन
उप्पादेत्वा, स. नि. टी. 3.85; - माली त्रि., [अभ्रमाली]. बादलों की माला को धारण कर रहा, बादलों से घिरा हुआ ... मालिं पु.. द्वि. वि., ए. व. - मिगो यथा सेरि सुचित्तकानने, रम्म गिरि पावुस अब्भमालिनि, थेरगा. 1147; - मुत्त त्रि., तत्पु. स. [अभ्रमुक्त], मेघरहित, बिना बादलों वाला, स्वच्छ - त्तं पु., द्वि. वि., ए. व. - सूरियं तपन्तं सरदरिवब्भमुत्तं, आनन्दजातो विपुलमलत्थ पीति, सु. नि. 692; - लाहक पु., केवल ब. व. में प्रयुक्त, अन्तरिक्ष के देवों का वर्ग, जो मेघपटल पर सञ्चरण करते हैं - का प्र. वि., ब. व. - सीतवलाहका देवा, सन्ति उण्हवलाहका देवा, सन्ति अब्भवलाहका देवा, सन्ति वातवलाहका देवा, सन्ति वस्सवलाहका देवा, स. नि. 2(1).251; आगुं मन्दवलाहकाति ..., अभवलाहका, ... एते सब्बेपि वलाहकायिका मन्दवलाहका नाम वुच्चन्ति, दी. नि. अट्ठ. 2.254; तथा केवलं अब्भपटलसञ्चरणहेतवो अब्भवलाहका, लीन. (दी.नि.टी.) 2.224; - कानं ष. वि., ब. व. - अब्भवलाहकानं देवानं. ..., स. नि. 2(1).252; - सम त्रि., तत्पु. स. [अभ्रसम], बादलों या आकाश जितना ऊँचा - मं पु., वि. वि., ए. व. - तत्थद्दसं महन्तं पब्बतं अब्भसमं सब्बे पाणे निप्पोन्तो आगच्छति, स. नि. 1(1).119; अब्भसमन्ति आकाससम, स. नि. अट्ट, 1.147; - सम्पिलाप पु.. तत्पु. स. [अभ्रसंप्लव, बादलों की बाढ़, बादलों का झुण्ड, मेघमण्डप, बादलों की झड़ी - पो प्र. वि., ए. व. - अब्भसम्पिलापो च अस्स, देवो च एकमेकं फुसायेय्या ति, स. नि. 2(2).281. अब्मक्खाति/अब्माचिक्खति अभि + आ + Vख्या का वर्त.. प्र. पु., ए. व. [अभ्याचिक्षति]. चुगली करता है, झूठा । आरोप लगाता है - अब्भक्खाति अभूतेन, अलिकेनाभिसारयं, जा. अट्ठ. 6.206; - न्ति वर्तः, प्र. पु., ब. व. - एवं अञमज अभूतेन अब्भाचिक्खन्ति, अलिकेन सारेन्ति चोदेन्ति, जा. अट्ट, 6.206; -चिक्खि अद्य., प्र. पू. ए. व. - अब्भाचिक्खि
अभूतेन, जनकायस्स अग्गतो, उदा. अट्ठ. 214. अमक्खान नपुं. [अभ्याख्यान, झूठा आरोप, मिथ्या दोषारोपण - राजतो वा उपसग्गं, अब्भक्खानञ्च दारुणं, ध. प. 139; अभखानं मया लद्धं, सुन्दरिकाय कारणा, अप. 1.328; अब्भक्खानन्ति अदिट्ठअसुतअचिन्तितपुबंइदं सन्धिच्छेदादिकम्म, इदं वा राजापराधितकम्म तया कतन्ति एवरूपं दारुणं अब्मक्खानं वा, ध. प. अट्ठ. 2.40. अमघन पु., कर्म. स. [अभ्रघन, त्रि.], घना बादल - नं वि. वि., ए. व. - वातो यथा अभघनं विहानं, सु. नि. 350; -
ना प. वि., ए. व. - चन्दो अभघना मुत्तो, परिसासु विरोचरे'ति, इतिवु. 48; अब्भघनाति अब्भसङ्खाता घना, घनमेघपटला वा .... इतिवु. अट्ठ. 208; चन्दोवभघना मुत्तो, विचरामि अहं सदा, अप. 1.366; - ना प्र. वि., ब. व. - तिदिवोकचराव अच्छरा, विज्जवब्मघना विनिस्सटा,
जा. अट्ठ. 7.161. अब्मङ्ग पु., [अभ्यङ्ग], शरीर पर तेल की मालिश, लेप, उबटन - ङ्गं द्वि. वि., ए. व. - अयं यस्मा वेळुपेसिका विय अब्भङ्ग परस्स गुणं निप्पेसेति निपुञ्छति, विभ. अट्ठ. 457; अब्भङ्गन्ति अब्भञ्जनं विसुद्धि. महाटी. 1.51. अब्मच्चनारह त्रि., [अभ्यर्चनाह], पूजा करने योग्य, सम्मान देने योग्य, पूज्य - हं नपुं., द्वि. वि., ए. व. - महाविहारे तस्सेव निच्च अभच्चनारह, देहनिक्खेपट्टानं च ओलोकेन्तो पुनप्पुन, चू. वं. 88.54. अब्मछादित त्रि., तत्पु. स. [अभ्राच्छादित], मेघों से ढका हुआ, अत्यधिक बादलों वाला - ता पु., प्र. वि., ब. व. - उमापुप्फेन समाना, गगनावमछादिता, थेरगा. 1071; गगनावब्भ छादिताति ततो एव सरदस्स गगनअब्मा विय काळमेघसञ्छादिता, नीलवण्णाति अत्थो, थेरगा. अट्ठ. 2.384. अब्मञ्जति अभि + अञ्ज का वर्त., प्र. पु., ए. व. [अभ्यनक्ति], तेल की मालिश लगाता है, लेप लगाता है, आंखों में काजल लगाता है, उबटन मलता है - जेय्य विधि., प्र. पु.. ए. व., काजल लगा दे - सेय्यथा वा पन अक्खं अब्भजेय्य यावदेव भारस्स नित्थरणत्थाय, स. नि. 2(2).180; - जित अद्य., प्र. पु., ए. व., मालिश कर दी - सिरिमं ओवदित्वा उण्होदकेन न्हापेत्वा सतपाकतेलेन अब्भञ्जि, ध. प. अट्ठ. 2.181; - जिंसु ब. व., मालिश की - तत्थ निसिन्नानं गन्धोदकेन पादे धोवित्वा सतपाकेन तेलेन अब्भजिंसु, जा. अट्ठ. 5.373; - जित्वा पू. का. कृ., मालिश करा के-तेलेन गत्तानि अभजित्वा किलिट्ठवत्थं निवासेत्वा गिलानालयं कत्वा दासियो आणापेसि .... जा.
अट्ट. 1.420. अमञ्जन नपुं., अभि + अञ्ज से व्यु., क्रि. ना. [अभ्यञ्जन]. चिकने पदार्थों को शरीर पर मलना, मालिश करना, आंखों में काजल डालना, उबटन, लेप - नं प्र. वि., ए. व. -- अभञ्जनं मया दिन्नं, द्विपदिन्दस्स तादिनो, अप. 1.250; अनुजानामि, भिक्खवे, अभञ्जनं अधिट्ठातुन्ति, महाव. 281.
For Private and Personal Use Only