________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
446
घोटा
अबन्धु
अबहुलीकत बद्धा, जा. अट्ठ. 1.421; -- के द्वि. वि., ए. व., उपरिवत् - भाकुटिकभाकुटिको विय? पारा. 282; अबलबलो वियाति एवं बाला नाम अबन्धितब्बयुत्तकेपि बन्धापेन्ति, जा. अट्ठ. 1,421. अबलो किर बोन्दो वुच्चति, अतिसयत्थे च इदं आमेण्डितं, अबन्धु त्रि., ब. स. [अबन्धु], बन्धुबान्धवों से रहित, बिना तस्मा अतिबोन्दो वियाति वुत्तं होति, पारा. अट्ठ. 2.186%; साथियों वाला, मित्र-रहित - न्धु' पु., प्र. वि., ए. व. - सोह बोन्दो ति लोलो, मन्दधातुकोति अत्थो, वि. वि. टी. 1265; सहस्सजीनोव, अबन्धु अपरायणो, जा. अट्ठ. 3.413; - न्धु ... अबलबलो विय हुत्वा किञ्चि अजानन्तो विय .... जा. स्त्री, प्र. वि., ए. व. - सा नूनाहं मरिस्सामि, अबन्धु । अट्ट. 2.196. अपरायिनी, जा. अट्ठ. 3.341; - नं ष. वि., ब. व. - पतिढा अबलस्स पु., कर्म. स. [अबलाश्व], कमजोर या बलहीन वुय्हतं ओघे, त्वहि नाथो अबन्धुनं, अप. 1.357.
घोड़ा - स्सं द्वि. वि., ए. व. - अबलस्संव सीघस्सो, हित्वा अबब' नपुं.. व्यु. अनिश्चित, एक बड़ी संख्या, एक-सौ हजार याति सुमेधसो, ध. प. 29; अबलस्संवाति कुण्ठपादं छिन्नजवं निन्नत की एक बड़ी संख्या-बं प्र. वि., ए. व. - अहहं दुब्बलस्सं सीघजवो सिन्धवाजानीयो विय, ध. प. अट्ठ. अबबं चेवाटटं सागेन्धिकुप्पलं, अभि. प. 475.
1.149. अबब. पु., एक नरक का नाम - बो प्र. वि., ए. व. - अबहि अ., क्रि. वि. [अबहिः], अन्दर, भीतर, मन में,
सेय्यथापि, भिक्खु, वीसति निरब्बुदा निरया एवमेको अबबो । आन्तरिक रूप में - अबहीति अब्भन्तरं चित्ते एवाति अत्थो, निरयो, सु. नि. (पृ.) 182; - बा ब. व. - सेय्यथापि भिक्खु नेत्ति. अट्ठ. 162; ... अन्तोगतेहि इन्द्रियहि अबहिगतेन वीसति अबबा निरया एवमेको अहहो निरयो, सु. नि. (प.) 182. मानसेन, अ. नि. 2(2).225; गुत्तिन्द्रियो झानरतो, अबल' पु., मूर्ख, बुद्धिहीन - लो प्र. वि., ए. व. - अबलबलो अबहिग्गतमानसो, वि. व. 840; ततो एव ... निब्बाने च वियाति अबलो किर बोन्दो वुच्चति, पारा. अट्ठ. 2.186. ओगाळ्हचित्तताय अबहिग्गतामानसो, वि. व. अट्ठ. 180. अबल त्रि., ब. स. [अबल], बलहीन, शक्तिहीन, कमजोर, अबहुकत त्रि., बहुकत का निषे॰ [अबहुकृत], बहुत अधिक दुर्बल - लो पु., प्र. वि., ए. व. - जिण्णोहमस्मि अबलो मतलब या प्रयोजन न रखने वाला, अधिक सम्मान न देने वीतवण्णो सु. नि. 1126; तत्थजिण्णोहमस्मि अबलो वीतवण्णोति वाला - तो पु., प्र. वि., ए. व. - पुब्बे अगारिकभूतो समानो सो किर बाह्मणो जराभिभूतो वीसवस्ससतिको जातिया, सु.. अबहुकतो अहोसि धम्मेन अबहकतो सङ्केन, स. नि. नि. अट्ठ. 2.295; - ला' स्त्री., नारी, स्त्री - पमदा सुन्दरी 3(1).110; दसमे अबहुकतोति अकतबहुमानो, स. नि. अट्ठ. कन्ता रमणी दयिताबला, अभि. प. 230; -- ला पु., प्र. वि., 3.186. ब. व. - सब्बे सत्ता ... सब्बे जीवा अवसा अबला अवीरिया अबहुमत/अबहुमान त्रि., तत्पु. स., ब. स. [अबहुमत], .... सुखदुक्खं पटिसंवेदेन्ति, दी. नि. 1.47; अवसा अबला उपेक्षित, बहुत अधिक नहीं चाहा गया - तो पु., प्र. वि., अवीरियाति तेसं अत्तनो वसो वा बलं वा वीरियं वा नत्थि, ए. व. - सो... पुत्तदारेन अबहुमतो पब्बजित्वा कालं ... दी. नि. अट्ठ. 1.134; अबला नं बलीयन्ति, मद्दन्तेनं परिस्सया, याचि, अ. नि. अट्ठ. 1.246. सु. नि. 776; - लानि नपुं.. प्र. वि., ब. व. - एकूनासीतिया अबहुलीकत त्रि., बहुल + कर के भू. क. कृ. बहुलीकत सत्त, सोळसेवाबलानि तु, अभि. अव. 125; - लं' पु., द्वि. का निषे. [अबहुलीकृत], वह, जिसने किसी बात को वि., ए. व. - अबलं तं बलं आहु यस्स बालबलं बलं. स. विकसित नहीं किया है या बढ़ाया नहीं हैं या उसका भरपूर नि. 1(1).256; 258; - लं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - तन्हि अभ्यास नहीं किया है - तो पु.. प्र. वि., ए. व. - कामेसु तस्सा अबलं बन्धन, दुब्बलं ... पुतिकं ..., असारकं । खो मे आदीनवो अदिट्ठो, सो च मे अबहुलीकतो, अ. नि. बन्धन न्ति, म. नि. 2.122; - सयात त्रि, तत्पु. स. 3(1).244; - ता स्त्री.. प्र. वि., ए. व. - यस्स कस्सचि [अबलसंख्यात], निर्बल या बलहीन के रूप में जाना गया कायगतासति अभाविता अबहुलीकता, म. नि. 3.138; - तं - ता पु.. प्र. वि., ब. व. - अबलसङ्घाता किलेसा बलीयन्ति नपुं, प्र. वि., ए. व. - अजं ... अभावितं अबहुलीकतं सहन्ति मद्दन्ति, सु. नि. अट्ठ. 2.208.
महतो अनत्थाय संवत्तति यथयिदं .... चित्तं, अ. नि. अबलबल त्रि., अट्ट के अनुसार अबल + अबल के आमेण्डित 1(1).7-8; -- कम्म नपुं. पूरी तरह से नहीं करना, विकसित न स. से व्युत्पन्न, अत्यधिक मूर्ख, नासमझ - लो पु., प्र. वि., करना, अनभ्यास- म्मप्र वि., ए. क. - ... अभावना, अबहुलीकम्म ए. व. - क्वायं अबलबलो विय मन्दमन्दो विय अनधिद्वानं अननुयोगो पमादो खु. पा. अट्ट, 115.
For Private and Personal Use Only