________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
अप्पहोन्त
"
अड. 386 भाव पु. न्यूनता कमी अपर्याप्तता वेन तृ. वि., ए. व. अप्पहोनकभावेन सासनद्वितिमानसो, चू. वं. 60.4. अप्पहोन्त त्रिप√हु के वर्त. कृ. पहोन्त का निषे [ अप्रभवत् ] क. असमर्थ या अक्षम रहता हुआ - न्तं पु०, द्वि. वि., ए. व. सो एकदिवस सिङ्गालं पलायितुं अप्पहोन्तं उरेन निपन्न दिस्वा किं जा. अट्ठ. 3.282; .. अप्पहोन्तातीतकमापाथमागतं आरम्भणं महन्तं नाम, अभि० ध. स. 26; अप्पहोन्तातीतकन्ति अप्पहोन्तं हुत्वा अतीतं, अभि. ध० स० टी० 133 - न्ते पु०, द्वि० वि०, ब० व. - ब्राह्मणी नतुमत्तेपि अप्पहोन्ते चत्तारो कुमारके गहेत्वा आगतोसी ति घ. प. अ. 2.385; ख. अपर्याप्त, किसी (गुण आदि) से विहीन न्ते पु. सप्त वि. ए. व. तस्मिं च समये - अनुवाते अप्पहोते सङ्घरित्वा ठपेतुं आरद्धो, अ. नि. अ. 1.134 न्तेसु उपरिवत् ब.व.- सब्बेसु अप्पहोतेसु देय्यमन्वाधिकम्पि वा, विन. वि. 561. अप्पाटिक्कुल्यता स्त्री. भाव [अप्रातिकूल्यत्व, नपुं.]. अनुकूलता, अविपरीतता ता प्र. वि. ए. व. दस्सनेने मनापता व सण्ठहेग्य, अप्पाटिकुल्यता च सण्ठहेथ्य म. नि. 1.38; भिक्खुनो आहारे ... विहरतो रसतण्हाय चित्तं अनुसन्दहति अप्पाटिकुल्यता सण्ठाति, अ. नि. 2 (2).197. अप्पाटिहारिय त्रि. ब. स. [ अप्रातिहार्य] चमत्कार-रहित, प्रभाव से रहित, तार्किक हेतुओं से रहित यं पु., द्वि. वि., ए. व. सप्पाटिहारियं समणो गोतमो धम्मं देसेति नो अप्पटिहारियन्ति, म. नि. 2.211; सप्पाटिहारियन्ति पुरिमस्सेवेतं वेवचनं, सकारणन्ति अत्थो, म. नि. अ. (म.प.) 2.171. अप्पाटिहीरकत त्रि., [ अप्रतिहारीकृत], प्रभाव या चमत्कार से रहित कर दिया गया निर्मूल निरर्थक तं नपुं. प्र. वि., ए. व. ननु... समणब्राह्मणानं अप्पाटिहीरकतं सम्पज्जतीति दी. नि. 1.170 अप्पाटिहीरकतं पटिहरणविरहितं, अनिय्यानिकन्ति वृत्तं होति. दी. नि. अ.
=
तस्स सह
...
-
-
....
www.kobatirth.org
-
1.282.
"
अप्पाणक त्रि. ब. स. [ अप्राणक], कीड़े-मकोड़े से रहित, क्षुद्र जन्तुओं से रहित के नपुं सप्त वि. ए. व. - अप्पाणके वा उदके ओपिलापेही ति सु. नि. (पू.) 97. अप्पाणकेति निष्पाणके सु. नि. अट्ट. 1.121. अप्पतङ्क / अप्पातङ्क 1. पु. कर्म, स. [अल्पातङ्क], आतङ्क की अल्पता, रोग या व्याधि का अभाव ङ्कं द्वि. वि., ए. व.
438
अप्पाबाध
सुभो अप्पाबाधं अप्पात लहुद्वानं बलं फारविहार पुच्छतीति, दी. नि. 1.180; अप्पातङ्कोति किच्छजीवितकरो रोगो युच्चति तस्सापि अभाव पुच्छाति वदति दी. नि. अनु. 1.287 2 कि. ब. स. रोग से लगभग मुक्त, व्याधिमुक्त ङ्को पु॰ प्र॰ वि॰, ए॰ व॰ अप्पाबाधो अहोसि अप्पातङ्को दी. नि. 2.133; ता स्त्री भाव [अल्पातङ्कता]. नीरोग होना, व्याधिमुक्त होना, दुखमुक्त होना - तं द्वि
""
"
वि. ए. व. भुञ्जमानो अप्पाबाधतन्य सज्जानामि अप्पातङ्कतञ्च फासविहारञ्च म. नि. 1.176; अप्पातङ्गतन्ति निदुक्खतं म. नि. अट्ठ, (मू०प.) 1 ( 2 ) . 3. अप्पातुम त्रि. ब. स. [ अल्पात्मन् ] क्षुद्र या गुणरहित व्यक्तित्व वाला - मो पु. प्र. कि. ए. व..... परितो अप्पातुमो अप्पदुक्खविहारी. अ. नि. 282 अप्पातुमोति आतुमा दुच्चति अत्तभावो, तस्मिं महन्तेपि गुणपरितताय अप्पातुमोयेव, अ. नि. अड. 2.218. अप्पाधिकरण त्रि. ब. स. [ अल्पाधिकरण], सीमित कार्यक्षेत्र वाला, हल्के-फुल्के कार्यक्षेत्र वाला, अल्प अधिकार वालाणं नपुं. प्र. वि. ए. व. कम्मट्टानं अपटुं अपकिव्वं अप्पाधिकरणं... होति. म. नि. 2.422 णो पु. प्र. वि. - ए. व. - पब्बजितो अप्पट्टो अप्यकिच्यो अप्पाधिकरणो अप्पसमारम्भो, म. नि. 2.428.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.
-
अप्पानक / अप्पाणक त्रि. ब. स. प्राचीन योगसाधना या ध्यानप्रक्रिया के सन्दर्भ में ही प्रयुक्त [अल्पानक / अप्राणक, बौ. सं. आरफानक], प्राणवायु या श्वसन प्रक्रिया से रहित, मुख एवं नासिका से आश्वास तथा प्रश्वास के निरोध की प्रक्रिया को करने वाला कं नपुं. प्र. वि., ए. व. - यंनूनाहं अप्पाणकंयेव झानं झायेय्यन्ति, म. नि. 1.311; 2.441; अप्पाणकन्ति निस्सासक, म. नि. अट्ठ० (मू०प०) 1 ( 2 ). 186. अप्पानुभाव त्रि०, ब० स० [ अल्पानुभाव], कम प्रभाव वाला, अल्प शक्ति वाला, दुर्बल वा पु०, प्र० वि०, ब० व. अप्पानुभावा तं महानुभाव, तेजस्सिनं हन्ति अतेजवन्तो जा. अ. 5.165; अप्पानुभावाति भोजपुत्ते सन्धायाह जा. अड.
For Private and Personal Use Only
5.167.
अप्पाबाध 1. पु. कर्म. स. [ अल्पाबाध]. छोटी या हलकी विपत्ति, नीरोगता धं द्वि. वि. ए. व. सुभो अप्पाबाध अप्पातङ्कं लहुट्ठानं बलं फासविहारं पुच्छतीति, दी. नि. 1. 180 अप्पाबाधन्तिआदीसु आबाधोति विसभागवेदना बुच्चति,
गण्हति दी. नि. अ. 1.287 2 त्रि. ब. स. विपत्तियों या रोगों से लगभग मुक्त घो पु. प्र. वि. ए. व.