SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 455
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अप्पभोग 428 अप्पमञा अप्पभिक्खुको होति, उदा. 134; तत्थ अप्पभिक्खुकोति कतिपयभिक्खुको, उदा. अट्ठ. 253; - त्त नपुं॰, भाव, [अल्पभिक्षुकत्व], भिक्षुओं की संख्या कम होना - यावजीवं .. अप्पभिक्खुकत्ता दक्खिणापथे तिण्णं वस्सानं अच्चयेन लखूपसम्पदो सत्थारं सम्मुखा... अभणि, ध. प. अट्ट. 2.340. अप्पभोग त्रि., ब. स. [अल्पभोग]. कम भोगसाधनों वाला, स्वल्प धनसम्पदा वाला, दरिद्र - गो पु., प्र. वि.. ए. व. -- अप्पभोगो महातण्हो, खत्तिये जायते कुले, सु. नि. 114; अप्पभोगो नाम सन्निचितानञ्च भोगानं आयमुखस्स च अभावतो. सु. नि. अट्ठ. 1.137; - गा प्र. वि., ब. व. -- दलिद्दा च होति अप्परसका अप्पभोगा ..., सद्द. 1.96; - गे पु., सप्त. वि., ए. व. - कपणम्हि अप्पभोगे, धनिकपुरिसपातबहुलम्हि, थेरीगा. 445; - गा पु., प्र. वि., ब. व. - ..., अजे अप्पभोगा, अजे महाभोगा, ..., मि. प. 68; - त्त नपुं, भाव. [अल्पभोगत्व], दरिद्रता, धनसम्पदा की कमी - अप्पभोगसंवत्तनिका पटिपदा अप्पभोगत्तं उपनेति, म. नि. 3.255. अप्पभोजन त्रि., ब. स. [अल्पभोजन], ऐसा स्थान या घर, जहां बहुत कम भोजन मिलता हो - नीचे कुलम्हि जातोहं, दलिदो अप्पभोजनो, थेरगा. 620. अप्पमंस त्रि., ब. स. [अल्पमांस], वह, जिसके शरीर में बहुत कम मांस रहे, - तर त्रि., तुल. विशे.. वह, जिसके शरीर में और भी कम मांस हो - अथिमं खुद्दकं पक्खिं , अप्पमंसतरं मया, जा. अट्ठ. 3.352; - लोहित त्रि., ब. स. [अल्पमांसलोहित], कम मांस एवं कम रक्त वाले शरीर वाला, बलहीन, दुर्बल - तत्थ को तुम्हाकन्ति ... इमेसूकरा अप्पमंसलोहिता, जा. अट्ठ. 4.307; - त नपुं., भाव. [अल्पमसलोहितत्व], बलहीनता, बहुत कम मांस और रक्त का होना- पेता हि अप्पमंसलोहितत्ता अद्विसङ्घातजटिता एकेन परसेन सयितन सक्कोन्ति, म. नि. अट्ट (मू.प.) 1(2)212. अप्पमज्जं/अप्पमज्जन्त प + vमद के वर्त. कृ. का निषे. [अप्रमाद्यत्], प्रमाद नहीं कर रहा, सुदृढ़ प्रयास करने वाला, अध्यवसायी - ज्जतो पु.. प्र. वि., ए. व. - अधिचेतसो अप्पमज्जतो, मुनिनो मोनपथेसु सिक्खतो, पाचि. 79; अप्पमज्जतोति नप्पमज्जतो, पाचि. अट्ठ. 60; उट्ठाहतो अप्पमज्जतो, अनुतिट्ठन्ति देवता, जा. अट्ठ, 5.107; - न्तो पु., प्र. वि., ब. व. - एवं दायकोपि ... परिचरियाय च अप्पमज्जन्तो उळारं विपुलञ्च दानफलं पटिलभति, पे. व. अट्ट. 7. अप्पमज्जन नपुं., पमज्जन = पमाद का निषे०, अप्रमाद, स्मृति की जागरुकता - नं प्र. वि., ए. व. - संयमनं संयमो अप्पमज्जनं अप्पमादो, खु. पा. अट्ठ. 114; - नं द्वि. वि., ए. व. - अप्पमादं पसंसन्तीति ... अप्पमादं अप्पमज्जन पण्डिता सप्प बुद्धादयो पसंसन्ति, वण्णेन्ति थोमेन्ति, इतिवु. अट्ठ. 71; - ने सप्त. वि., ए. व. - अप्पमादरताति .... अप्पमज्जने रता अभिरता तत्थ अप्पमादेनेव रत्तिन्दिवं वीतिनामेन्ता, इतिवु. अट्ठ. 148. अप्पमञति अप्प + vमन का वर्त., प्र. वि., ए. व. [अवमन्यते], तिरस्कार करता है, निचली दृष्टि से देखता है, अवज्ञापूर्वक देखता है, - जेथ विधि., प्र. पु., ए. व., आत्मने. -- मावमजेथ पापस्स, न मन्तं आगमिस्सति, ध. प. 121; तत्थ मावम थाति न अवजानेय्य, पापस्साति पापं ध. प. अट्ठ.2.10. अप्पमञा स्त्री., व्यु. संदिग्ध, संभवतः अप्पमाण का भाव., मेत्ता, करुणा आदि की भावना का सङ्केतक होने के कारण संभवतः स्त्री. का निर्धारण [अप्रामाण्य], शा. अ. प्रमाणरहित होना, सीमारहित होना, ला. अ. मेत्ता, करुणा, मुदिता एवं उपेक्खा नाम के चार ब्रह्मविहार, जिनके प्रसार का क्षेत्र असीम तथा जिनके आलम्बनभूत प्राणियों की संख्या भी अप्रमाण रहती है - आ प्र. वि., ए. व. - उपेक्खा अप्पमआ च अरूपा चेव पश्चिमे, अभि. अव. 830; - चं द्वि. वि., ए. व. - रत्तिन्दिवं सततमप्पमत्तो, सब्बा दिसा फरति अप्पमधे सु. नि. 512; - यो द्वि. वि., ब. व. - फुसिस्सं चतस्सो अप्पमआयो, ताहि च सखितो विहरिरसं. थेरगा. 386; - नं ष. वि., ब. व. - भागी वा भगवा चतुन्न झानानं चतुन्नं अप्पमञानं चतुन्न अरूपसमापत्तीनन्ति भगवा, महानि. 104; चतुन्न अप्पमञानन्ति मेत्तादीनं फरणप्पमाणविरहितानं चतुन्नं ब्रह्मविहारानं. महानि. अट्ठ. 212; - सु सप्त. वि., ब. व. - दानस्मि ब्रह्मचरियं अप्पमासु सासने, अभि. प. 782; - गाथा स्त्री., कर्मस., सु. नि. की 73वीं गाथा का सु. नि. अट्ठ. में बतलाया गया शीर्षक - अप्पमञआगाथावण्णना समत्ता, सु. नि. अट्ठ. 1.102; - विभङ्ग पु., विभ, के तेरहवें अध्याय का शीर्षक, जिसमें मेत्ता आदि 4 ब्रह्मविहारों का विवेचन है, विभ. 307-322; विभ. अट्ठ. 356-380; - विरति स्त्री., तीन प्रकार के विरति-चैतसिक तथा ब्रह्मविहार - अप्पमाविरतियो पनेत्थ पञ्चपि पच्चेकमेव योजेतब्बा, अभि. ध. स. 13. For Private and Personal Use Only
SR No.020528
Book TitlePali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 01
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRavindra Panth and Others
PublisherNav Nalanda Mahavihar
Publication Year2007
Total Pages761
LanguageHindi
ClassificationDictionary
File Size29 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy