________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अपगत
356
अपगत
अभिवादेतुं पुच्छितुं. मि. प. 161; अपगता च ते, भिक्खवे, भिक्खू इमस्मा धम्मविनया, इतिवु. 80; स. उ. प. के रूप में अत्था., अनुसया., अहङ्कारममकारमाना०, दूरा., सब्बनिमित्ता.. सामञआ. के अन्त. द्रष्ट.; - तकाळक त्रि., ब. स. [अपगतकालक], शा. अ. काले धब्बों या काले दागों से रहित, ला. अ. चित्त के मलिन तत्त्वों या अकुशल धर्मों से मुक्त, परिशुद्ध - सेय्यथापि नाम सुद्धं वत्थं अगगतकाळकं सम्मदेव रजनं पटिग्गण्हेय्य, महाव. 20; 22; एवं तिवस्सं परिवुत्थस्स सगन्धरत्तसालिनो अपगतकाळके सुपरिसुद्धे तण्डुले गहेत्वा ... पटिमादियिंस, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.201; भिक्खुसङ्घो निरादीनवो अपगतकालको सुद्धो सारे पतिट्टितो, पारा. 10; अपगतकालळकोति काळका वच्चन्ति दुस्सीलायेव, ... तेसं अभावा अपगतकाळ को, अपहतकाळकोतिपि पाठो, पारा. अट्ठ. 1.149; - त्त नपुं... अपगतकालक का भाव. [अपगतकालकत्व], काले धब्बों या अकुशल धर्मों से रहित होने की अवस्था - सुद्धोति अपगतकाळकत्तायेव सुद्धो परियोदातो पभस्सरो, पारा. अट्ठ. 1.149; - केस त्रि., ब. स. [अपगतकेश], केशों से रहित, बिना केशों वाला - निवृत्तकेसोति अपनीतकेसो,
ओहरितकेसमस्सूति वुत्तं होति, सु. नि. अट्ट, 2.118; पाठा. अपनीतके सो; - कोतूहलमङ्गलिक त्रि., ब. स. [अपगतकौतूहलमाङ्गलिक], शा. अ. कौतूहल भरे माङ्गलिक अनुष्ठानों में विश्वास न रखने वाला, ला. अ. अन्धविश्वासों या मिथ्यादृष्टि से मुक्त, सम्यक् दृष्टि वाला - सम्मादिट्टिको होति, अपगतकोतूहलमङ्गलिको जीवितहेतुपि न अझं सत्थारं उद्दिसति, मि. प. 106; - खील त्रि., ब. स. [अपगतकील] शा. अ. खूटे से रहित, ला. अ. क्लेशों से रहित - विगतखिलोति अपगतखिलो, सु. नि. अट्ठ. 1.26; - गब्मा स्त्री., ब. स. [अपगतगर्भा], गर्भ धारण न करने वाली नारी, बन्ध्या नारी - ... अञ्जतरा इत्थी अपगतगभा भिक्खू निमन्तेत्वा दुस्सं पञपेत्वा एतदवोच, चूळव. 248; मङ्गलत्थाय याचियमानेनाति अपगतगब्मा वा होतु गरुगभा वा, चूळव. अट्ठ. 53; - जिम्ह त्रि., ब. स. [अपगतजिह्म], टेढ़ेपन से रहित, वक्रता से रहित - एवायं नेमि अपगतवङ्का अपगतजिम्हा अपगतदोसा सुद्धा अस्स सारे पतिहिताति, म. नि. 1.39; - जीवित त्रि., ब. स. [अपगतजीवित]. प्राण-रहित, जीवनरहित, मृत - तत्थ मजे ओक्कन्तसत्तं मन्ति एवं सन्ते अहं में अपगतजीवितं सल्लक्खेमि, जा. अट्ठ. 6.253; - तचपपटिक त्रि., ब. स. [अपगतत्वक्पर्पटीक], भीतरी एवं
बाहरी त्वचा से रहित, ऊपरी आवरणों से मुक्त, परिशुद्ध, सहज - एवमेव भोतो गोतमस्स पावचनं अपगतसाखापलासं अपगतचपपटिकं अपगतफेगुकं सुद्धं, सारे पतिहितं, म. नि. 2.166; - दोस त्रि., ब. स. [अपगतदोष], दोषरहित - एवायं नेमि अपगतवङ्का अपगतजिम्हा अपगतदोसा सुद्धा अस्स सारे पतिहिताति, म. नि. 1.39; - पटलपिळक त्रि., ब. स. [अपगतपटलपिड़क], जाला एवं गूमड़ा से रहितमंसचक्खुम्पि हिस्स परिसुद्ध वट्टति अपगतपटलपिळक, पआचक्खुम्पि असारभावदस्सन-समत्थं, स. नि. अट्ठ. 2.284; - फेग्गुक त्रि., ब. स. [अपगतफल्गुक], खोखली या साररहित लकड़ी से रहित, निस्सारता से रहित, सारवान् - एवमेव ... अपगतसाखापलासं अपगततचपपटिक अपगतफेग्गुकं सुद्धं, सारे पतिट्टितं, म. नि. 2.166; - मंसलोहित त्रि., ब. स. [अपगतमांसलोहित], मांस एवं रक्त से रहित - ... अट्टिकसङ्घलिकं अपगतमंसलोहित न्हारुसम्बन्धं .... दी. नि. 2.219; अपगतमंसलोहितं न्हारुसम्बन्धन्ति एका, दी. नि. अट्ठ. 2.326; - मेघ त्रि., ब. स. अपगतमेघ, मेघों से रहित, बिना बादलों वाला - विगतवलाहकन्ति अपगतमेघ, उदा. अट्ठ. 80; महाव. अट्ठ. 231; - रज त्रि., ब. स. [अपगतरज], धूलरहित, स्वच्छ, मलिनता-रहित - अरजविरजहेमजालछन्नन्ति सयं अपगतरज विरजेन निहोसेन कञ्चनजालेन छादितं, वि. व. अट्ठ. 198; - लज्ज त्रि., ब. स. [अपगतलज्ज], निर्लज्ज, लज्जारहित - अथ सा ... पदेसे वासं कप्पेन्ती कतिपाहच्चयेन अपगतलज्जा ... जीविकं कप्पेसि, पे. व. अट्ठ. 40; - वङ्क त्रि., ब. स. [अपगतवक्र], वक्रता या टेढ़ेपन से रहित - एवायं नेमि अपगतवङ्का अपगतजिम्हा अपगतदोसा सुद्धा अस्स सारे पतिद्विाति, म. नि. 1.39; - वत्थ त्रि., ब. स. [अपगतवस्त्र], वस्त्रों से रहित, नग्न - ... एकच्चा अपगतवत्था, पाकटबीभच्छसम्बाधट्ठाना, जा. अट्ठ. 1.71; - विज्ञाण त्रि., ब. स. [अपगतविज्ञान], चेतना से रहित, मृत - अचिरं कायो अपेतविणोति अयं कायो अचिरेनेव अपगतविआणो सुसानं निब्बुय्हति उपनीयति, थेरीगा. अट्ठ. 308; न ओग्गतत्तस्स भवन्ति मित्ताति अपगतविआणस्स मतस्स मित्ता नाम न होन्ति मित्तेहि कातब्बकिच्चस्स अतिक्कन्तत्ता, पे. व. अट्ठ. 191; यथा हि जीवितिन्द्रियुपच्छेदेन मता दारुक्खन्धसदिसा अपगतविआणा, ध. प. अट्ठ. 1.130-31; - सम्बन्ध त्रि., ब. स. [अपगतसम्बन्ध], जोड़ने वाले सम्बन्धों से विहीन, जोड़ों से रहित, संयोजक तत्त्वों से
For Private and Personal Use Only