________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुग्गण्हन
239
अनुग्गह आह, जा. अट्ठ. 1.140; - ण्हातु अनु., प्र. पु., ए. व. - उदा. अट्ठ. 192; अनुग्गता तिपि पाळि, अनुट्टिताति अत्थो, एवमेव भगवा एतरहि अनुग्गण्हातु भिक्खुसङ्घ, म. नि. उदा. अट्ठ. 192. 2.130; - ग्गण्ह अनु. म. पु.. ए. व. -- अनुकम्पस्सूति अनुग्गत त्रि., उग्गत का निषे., तत्पु. स. [अनुवगत], शा. अनुग्गण्ह अनुदयं करोहि, पे. व. अट्ठ. 157-58; - ग्गण्हेय्य अ. नहीं ऊपर उठा हुआ, ऊपर की ओर नहीं उठ रहाविधि., प्र. पु., ए. व. - द्वे वस्सानि नेव अनुग्गण्हेय्य न अनुग्गतम्हि आदिच्चे, अप. 1.261; अनुग्गतम्हि आदिच्चेति अनुग्गण्हापेय्य, पाचि. 446; - ग्गण्हेय्यं विधि., उ. पु., ए. सूरिये अनुग्गते अनुट्टिते पच्चूसकालेति अत्थो, अप. अट्ठ. व. - एवमेव एतरहि अनुग्गण्हेय्यं भिक्खुखङ्घन्ति, स. नि. 2.190; उच्चावचन्ति उग्गतञ्च अनुग्गतञ्च, जा. अट्ठ. 2(1).85; - ग्गहि/ग्गहेसि अद्य०, प्र. पु., ए. व. - यं 4.428; ला. अ. दर्परहित, विनम्र, घमण्डरहित, (प्रायः अनुगत पत्थयानो धम्मेसु उपज्झायो अनुग्गहि, थेरगा. 330; इमिना रूप में भी इसी तात्पर्य में प्राप्त) - अनुग्गता सीलवती, असाधारणेन अनुग्गहेन अनुग्गहेसि, दी. नि अट्ठ. 1.4; - छायाव अनपायिनी, जा. अट्ठ. 6.304; अनुग्गताति दहरकालतो ग्गण्हिस्सति भकि, प्र. पु., ए. व. - कथहि नाम अय्या पट्ठाय अनुगता, तदे. - लोम त्रि.. ब. स. [अनुद्गतलोम]. थुल्लनन्दा ... द्वे वस्सानि नेव अनुग्गहिस्सति न वह, जिसके रोएं खड़े न हों- पन्नलोमोति लोमहसुप्पादकस्स अनुग्गण्हापेस्सतीति, पाचि. 446; - ग्गहेस्सामि भवि., उ. छम्भितत्तस्स अभावेन अनुग्गतलोमो, उदा. अट्ठ. 131. पु., ए. व. - परिपूरं वा सीलक्खन्धं तत्थ तत्थ पञआय अनुग्गमन नपुं., अनुगमन का अप. [अनुगमन], किसी के अनुग्गहेस्सामि. अ. नि. 1(1).148; - ग्गहेत्वा पू. का. कृ. पीछे पीछे जाना, अनुसरण करना - अट्ठमीचातुद्दसीपन्नरसीनं - अट्ठकथं अनुग्गहेत्वाव .... विसुद्धि. 1.94; - ग्गहेतब्बो पच्चुग्गमनानुग्गमनवसेन चत्तारो दिवसा, जा. अट्ठ.4.287, सं. कृ., पु.. प्र. वि., ए. व. - उपज्झायेन, भिक्खवे, द्रष्ट. अनुगमन के अन्त.. सद्धिविहारिको सङ्गहेतब्बो अनुग्गहेतब्बो, महाव. 56; - अनुग्गह' पु., [अनुग्रह], क. कृपा, उपकार, सहायता ग्गहितो भू. क. कृ., पु.. प्र. वि., ए. व. - सेय्यथापि, भन्ते, संक्षेप, संग्रह, पक्षपात, उदारता - अनुग्गहे तु सङ्केपे गहणे भगवता पुब्बे भिक्खुसको अनुग्गहितो, म. नि. 2.130; - संगहो मतो, अभि. प. 925; सुखा सङ्घस्स सामग्गी, ण्हापेति प्रेर., वर्त.. प्र. पु., ए. व. - द्वे वस्सानि नेव समग्गानञ्चनुग्गहो, इतिवु. 10; समग्गानञ्चनुग्गहोति अनुग्गण्हाति न अनुग्गण्हापेतीति, पाचि. 446; - ण्हापेय्य समग्गानं सामग्गिअनुमोदनेन अनुग्गण्हनं सामग्गिअनुरूपं प्रेर., विधि., प्र. पु., ए. व. - द्वे वस्सानि नेव अनुग्गण्हेय्य इतिवु. अट्ठ, 62; द्वेमे, भिक्खवे, अनुग्गहा आमिसानुग्गहो च न अनुग्गण्हापेय्य, पाचि. 446; - ण्हापेस्सति प्रेर., भवि०, धम्मानुग्गहो च इतिवु. 70; ख. स्वीकृति, अनुमोदन स्वीकरण प्र. पु., ए. व. - द्वे वस्सानि नेव अनुग्गहिस्सति न - एत्थ पन किञ्चाति गरहत्थे च अनुग्गहणत्थे च निपातो, अनुग्गण्हापेस्सति, पाचि. 446.
जा. अट्ठ. 1.140; किञ्चापीति अनुग्गहगरहवचनं. म. नि. अनुग्गण्हन नपुं.. पूर्ववर्ती का भावनाम [अनुग्रहण]. अनुग्रह, अट्ठ. (मू.प.) 1(1).158; द्रष्ट. सद्द. 3.896; - बुद्धि स्त्री., कृपा, पक्षपात, संरक्षण, स्वीकरण, अनुमोदन - ब्रह्मचरियं तत्पु. स. [अनुग्रहबुद्धि], उपकारभावना, करुणा से भरा नाम तिस्सो सिक्खा, सकलं सासनं, तस्स अनुग्गण्हनत्थाय विचार, अनुकम्पामयी बुद्धि - बिम्बिसारो तदा राजा, आहारेति, ध. स. अट्ठ. 423; अज्ञातं आपनत्थाय आतं ममानुग्गहबुद्धिया, अप. 2.215; - सील त्रि., [अनुग्रहशील]. अनुग्गहणत्थाय .... ध. प. अट्ठ. 1.309-10; - क त्रि., दयालु, करुणा से भरी प्रकृति वाला, सहायता करने की [अनुग्रहणक], अनुकम्पक, उपकारक, सहायक, अनुमोदक मनोवृत्ति वाला - तत्थ अनुकम्पिकाति अनुग्गहसीला - अनुकम्पकाति सम्परायिकेन अत्थेन अनुग्गण्हका, पे. व. करुणाधिका, उदा. अट्ठ. 66. अट्ठ. 59; - सील त्रि., [अनुग्रहणशील], उपरिवत् - एवं अनुग्गह' त्रि., उग्गह का निषे., ब. स., स्वयं को अओपि ये अनुकम्पका अनुग्गण्हसीला होन्ति, पे. व. अट्ट. अध्ययनादि में न लगने वाला, किसी कार्य को हाथ में न 36.
लेने वाला - सन्तो असन्तेसु उपेक्खको सो, अनुग्गहो अनुग्गत' त्रि., अनु + उ + गम का पू. का. कृ. [अनूद्गत]. उग्गहणन्ति मजे, सु. नि. 918; तत्थ अनुग्गहोति पीछे उत्पन्न, साथ साथ उत्पन्न, समान काल में उत्पन्न, उग्गहणविरहितो, सोपि नास्स उग्गहोति अनुग्गहो, न वा समान काल में समुदित - अनुग्गतेति दुल्लभवसेन अनुप्पन्ने. उग्गण्हातीति अनुग्गहो, सू. नि. अठ्ठ. 2.253.
For Private and Personal Use Only