Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मधातिथिभाष्यसमलंकृता ।
[ एकादशः
१०
पयः । समाप्ते ब्राह्मणांस्तर्पयेत् । तिलधेनुं च दद्यात् । तथान्यत्र अर्द्धमासेन सक्तुयावकाशी. पयोदधि घृतं सकृदिति” । विकल्पानेतान्वक्ष्यामि । येन द्रव्येण यः प्रयोग आरब्धः स तेनैव समापनीयो न तु कस्मिंश्चिदाह्नि सक्तवः कस्मिंश्चिद्यावकादीनीति बीहिभिर्यजेत यवैवेति विकल्पतेऽपि द्रव्यद्वयेन व्रीहिषूपपत्तेः स्वेच्छया चैतेषां वा विनाशे यवा उपादीयन्ते । प्रतिनिधिनैवं प्रयोगसमाप्तिस्तत्रापि गोदानं विहितं तथैतावन्त्येव तपांस्यतो वत्ससहितां गां दद्यादित्यत्रोक्तं । गौतमीये च “ गां वैश्यवदिति " । तत्र श्रोत्रियस्य य विदुषोऽझ्याहितस्य दोग्ध्रीं बहुक्षीरां बालवत्सां निर्धनस्य गां हत्वा गौतमीयं क्षेत्रारामादौ ब्रोह्यादिषु च प्रविश्य तन्निवारणार्थ प्रद्रुते मा मारयाम्येनामिति न मया बुद्धया कथं मृतायामिदमासितव्यं । तथाऽश्रोत्रियस्य जरत्या अक्षीरायाश्च बुद्धिपूर्ववधे त्रैमासिकं सर्वतो निर्गुणाया निर्गुणस्वामिकाया अबुद्धिपूर्ववधे प्रानापत्यं । तस्या एव बुद्धिपूर्वमृतायां त्रैमासिकमिति ॥ ११५ ॥ ११६ ॥ .
एतदेव व्रतं कुर्युरुपपातकिनो द्विजाः ॥ . अवकीर्णिवज्यं शुद्धयर्थ चान्द्रायणमथापि वा ॥ ११ ॥ . ... एतदेवेति गोघातकप्रायश्चित्तं सर्वेषूपपातकेप्वतिदिशति । वैकल्पिकं चान्द्रायण१५ मप्युपपातकित्वे विशेषोपदेशान्न गोघ्नस्य चान्द्रायणमिच्छन्ति । तेषामुपपातकित्ववचने गोन्नस्य प्रयोजनं मृग्यम् ॥ ११७ ॥
अवकीर्णी तु काणेन गर्दभेन चतुष्पथे ॥ पाकयज्ञविधानेन यजेत निऋति निशि ॥ ११८ ॥
अवकारोऽवकीर्णो ब्रह्मचारिणो व्रतनियमः स्त्रीसंप्रयोगलक्षणः सोऽस्यास्तीत्यव२० कीर्णी । वक्ष्यति " कामतो रेतसः सेकमिति " | काणेन गर्दभेनेति सगुणद्रव्य
निर्देशः । चतुष्पथेनेति देशस्य । निशीति कालस्य । नैर्ऋतमिति । देवतायाः। पाकयज्ञविधानेनेतीति । कर्तव्यताविधानं । ननु च पशुयागा अग्निष्टोमीयपशुयागा अग्निषोमीयपशुप्रकृतयः। सत्यं । स एव पाकयज्ञप्रकृतिः सत्यधिकारे हि । उक्तं च " पशुरपि द्रवति
पयोऽपि द्रवतीति " । पाकयज्ञाः पूर्णमासादयः ॥ ११८ ॥ २५ . हुत्वाऽनौ विधिवद्धामानंततश्च समेत्यूचा ॥
वातेन्द्रगुरुवह्नीनां जुहुयात्सर्पिषाऽऽऽहुतीः ॥ ११९ ॥
अग्नौ यदा होममग्निहोमाश्च " हृदयस्याग्र” इति । अतः समाप्तेषु होमेषु मरुद्भय इन्द्राय बृहस्पतयेऽग्नयेऽप्याहुतीर्जुहुयात् । — सम्' इत्यनया ॥ १ण-र-विदुषो । २ ण-र-मिदमासिक्यं । ३ ण-रव्रतानि क्रमत्रोसंप्रयोगः। ४ श्लो० १२०
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020474 |
| Book Title | Manusmruti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J R Gharpure |
| Publisher | J R Gharpure |
| Publication Year | 1920 |
| Total Pages | 1103 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 20 MB |