Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२३४
मेधातिथिभाष्यसमलंकृता ।
[ तृतीय
अग्नावपि होमो नेप्यते । न केवलं बलिहरणम् । यतः सायंप्रातः पाके होमो बलिहरणम् । न चान्तरालिके। तथा च वक्ष्यति (१२१ श्लोके) "सायं त्वन्नस्य'' इति । एवं च यद्यप्यसकृदह्नः पचेत्तथापि न प्रतिपाकं वैश्वदेवमावर्तेत । यथाशक्ति संस्कारविशेषेणेतरथा वा ॥ १०८ ॥
न भोजनार्थ स्वे विप्रः कुलगोत्रे निवेदयेत् ॥ भोजनार्थ हि ते शंसन्वान्ताशीत्युच्यते बुधैः ॥ १०९ ॥
प्रासङ्गिकोऽतिथेरयमुपदेशः । भोजनायेंतत्कुलीनोऽमुष्य पुत्रोऽस्मीति न निवेदयेन्न कथयेत् । स्वे कुलगोत्रे आत्मीयं कुलं पितृपितामहाद्यभिजनो गोत्रं गर्गभार्गवादि नामधेयं वा । गोत्रस्खलितं नामान्तरविवक्षायां यन्नामान्तरमुदाह्रियते तदुच्यते । अध्ययन
मपि स्मृत्यन्तरप्रतिषिद्धं तदपि न निवेद्यम् । अस्यार्थवादः भोजनार्थ भोजनं लिप्से १० प्रख्यातकुलजातित्वादित्यनेनार्थेन हेतुना कुलगोत्रे शंसन्कथयन्वान्ताशी वान्तमुद्गीर्णमश्नाति गिगिरतीत्येवमुच्यते बुधैः ॥ १०९ ॥
न ब्राह्मणस्य त्वतिथिगृहे राजन्य उच्यते ॥ वैश्यशूद्रौ सखा चैव ज्ञातयो गुरुरेव च ॥ ११० ॥
क्षत्रियो ब्राह्मणस्याध्वनीनोऽपि प्रथमभोजनकाल उपस्थितोऽपि नातिथिः । १५ अतो न रास्मै नियमतो देयम् । एवं वैश्यशूद्राभ्यामपि । सखिज्ञाती आत्मसमे नातिथी गुरुः प्रभुवदुपचयः “ निवेद्य वचनक्रिया " इत्युक्तम् ॥ ११० ॥
यदि त्वतिथिधर्मेण क्षत्रियो गृहमाव्रजेत् ॥ भुक्तवत्सु च विप्रेषु कामं तमपि भोजयेत् ॥ १११ ॥
तत्रातिथेधर्मः क्षीणपथ्योदनत्वं परग्रामवासो भोजनकालोपस्थानम् । तादृशेन २० रूपेण यदि क्षत्रियो गृहमागतो भवति तदा तमपि भोजयेत् । भोजनवचनादन्या परिचर्या
निवर्तते । प्रियहितवचनं त्वविशेषेण गृहाभ्यागतस्य विहितम् । अयं च तस्य भोजनस्य कालः । भुक्तवत्सु विप्रेषु ब्राह्मणेष्वनतिथिषु वा गृहसंनिहितेषु प्रथमभोनिषु ततः स भोजयितव्यः । काममिति नियमाभावमाह । काम्योऽयं विधिन नित्य इत्यर्थः । काम
श्वानिर्दिष्टः विशेषफलेषु स्वर्गः । यदि वा " धन्यं यशस्यम् ” इत्याद्यत्र २५ संबन्धनीयम् ॥ १११॥
वैश्यशूद्रावपि प्राप्तौ कुटुम्बेऽतिथिधर्मिणौ ॥ भोजयेत्सह भृत्यैस्तावानृशंस्यं प्रयोजयन् ॥ ११२ ॥ अतिधर्मोऽतिथिधर्मः । स ययोरस्ति तावतिथिधर्मिणौ । अतिथिधर्मश्च प्राग्व्या'ड विशेषेण गृहस्थस्या । २ श्लोके १०६
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020474 |
| Book Title | Manusmruti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J R Gharpure |
| Publisher | J R Gharpure |
| Publication Year | 1920 |
| Total Pages | 1103 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 20 MB |