Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
१४६
www.kobatirth.org
मेधातिथिभाष्यसमलंकृता ।
यथा षण्ढोऽफलः स्त्रीषु यथा गौर्गवि चाफला ॥
यथा चाज्ञेऽफलं दानं तथा विमोऽनृचोऽफलः ॥ १५८ ॥ षण्ढो नपुंसक उभयव्यञ्जनोऽशक्तः खीगमने यथा स्त्रीष्वफलः । यथा गौर्गवि स्त्रीगौः स्त्रीगव्या एवं तथा विमोऽनृचोऽनधीयानोऽफलः ॥ १९८ ॥ सप्ताष्टश्लोकाः अध्येतृवोदित्रोः प्रशंसार्था अतिक्रान्ताः । इदानीमश्रद्धस्य शिष्यस्याधीयानस्येतस्ततश्चित्तं व्याक्षिप्यते ।
२०
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अहिंसयैव भूतानां कार्य श्रेयोऽनुशासनम् ॥
वाक् चैव मधुरा श्लक्ष्णा प्रयोज्या धर्ममिच्छता ।। १५९ ॥
अध्यापयितुः क्रोधोत्पत्तौ ताडनपरुषभाषणाद्यमत्यर्थं प्राप्तं निषिध्यते । अहिंसया अ१० ताडनेन भूतानां भार्यापुत्रदासशिष्यसोदर्याणा श्रेयोर्थमनुशासनं कार्यम् । भूतग्रहणान्मा शिष्यस्यैव विज्ञायि। दृष्टादृष्टफलावाप्तिः श्रेयः तदर्थमनुशासनम् । अग्रन्थको वोपदेशः, शास्त्राध्यापनव्याख्याने वा । यथासंभवमतिताडनं क्रोशनं चात्र प्रतिषिध्यते । ईपत्ताडनं त्वभ्यनुज्ञातमेव 'रज्ज्वा वेणुदलेन वेति । कथं तर्हि मार्गे स्थाप्याः । वाक् चैव मधुरा सान्त्वपूर्विका प्रियया वाचा श्लक्ष्णया नोचैरुद्धतेन काकरूक्षेण स्वरेण प्रियेणाऽपि १५ ' अधीष्व पुत्रक मा चित्तमन्यत्राबद्धाः श्रद्धया समापय शीघ्रं प्रपाठकं तत्क्षणं विहरिष्यसि शिशुभिः सवयोभिः ' । यस्तु न तथा श्रद्धामुपैति तस्योक्तो विधि: ' वेणुदलेनेति ' । प्रयोज्या वक्तव्या धर्ममिच्छता । एवं सातिशयोऽध्यापनधर्मो भवति ॥ १९९ ॥
यस्य वान से शुद्धे सम्यग्गुप्ते च सर्वदा ॥
सवै सर्वमवाप्नोति वेदान्तोपगतं फलम् ॥ १६० ॥
[ द्वितीयः
यस्याध्यापयितुरन्यस्य वा सङ्घोभहतौ सति वाङ्मनसी शुद्धे न कालुप्यं गच्छतः सम्यग्गुप्ते चोत्पन्नेऽपि कालुष्ये न परद्रोहव्यवसायो न च तत्पीडार्थः कर्मारम्भ एतत्सम्यग्गोपनं वाङ्गनसयोः । सर्वदा ग्रहणं पुरुषात्रधर्मार्थ, नाध्यापयितुरेव अध्यापनकाले । सवै सर्वमवाप्नोति । वेदान्ता वेदसिद्धान्ताः । सिद्धशब्दस्यात्यन्तं सिद्ध इति 'सिद्धे शब्दार्थसंबन्धे' इत्यत्रात्यन्तशब्दल्येव लोपः । वैदिकेषु वाक्येषु यः सिद्धान्तो २५ व्यवस्थितार्थोऽस्य कर्मण इदं फलमित्युपगत अभ्युपगतो वेदविद्भिः तत्फलं सर्व प्राप्नोति । एवं च वदता वामनससंयमस्वामेन वाक्येन ऋतुषु पुरुषोभयधर्मतोक्ता भवति । केवलपुरुषधर्मातिक्रमे ह्यसति ऋतुवैगुण्येऽसंयतोऽपि वामनसाम्यां किमिति कृत्स्नं फलं न प्राप्नोति येनोच्यते ' संयमी सर्वमाप्नोति' इति ।
१ गौतमीये अ. ३ सू. ४९. २ क ड क्ष-वाकमनसी ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020474 |
| Book Title | Manusmruti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J R Gharpure |
| Publisher | J R Gharpure |
| Publication Year | 1920 |
| Total Pages | 1103 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 20 MB |