Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
nanAmar
४८
सालङ्कारचूडामणौ काव्यानुशासने तस्य तच्छास्त्रपाण्डित्यं प्रकटयति । अत्र बिन्दु मणिमाला-शशप्लुतकशब्दाः कामशास्त्रे इत्थं परिभाषिताः
"मध्येऽधरं रदद्वन्द्वसंदंशेनाल्पखण्डनात् । जातं दशनविच्छेद्यं बिन्दु वात्स्यायनोऽब्रवीत् ॥ रदनद्वयदंशेन मालाकाराश्च बिन्दवः । ऊोर्ललादे च कृता विन्दुमालेति तां विदुः ॥ सिताङ्ग्रर्दशनैः सर्वैर्युगपद् दंशना कृता ।
बिन्दुमालेव मुनिभिर्मणिमालेति सोदिता ॥" [रतिरत्नदीपिका] शशप्लुतकं यथा"लेखाः स्तनास्ये चिरला मयूरपदं नखाः सकलैर्निषक्ताः । शशप्लुतं पञ्च नखव्रणानि, सान्द्राणि तचुकचिह्नमाहुः ॥"
[हरविजयमहाकाव्यटीकायां २७, ७० कस्यचित् ] इत्थं च, अधरमवष्टभ्य तन्मध्ये राजदन्ताभ्यां-मध्यस्थिताभ्यां प्रधानदन्ताभ्यां निष्पादितः क्षत:-बिन्दुः, दन्तावलिभ्यां निष्पादिता दशनाङ्कावलिःमणिमाला, चूचुकाग्रे सान्द्राणि-धनानि पञ्च नखवणानि-शशप्लुतकम् , इत्यव. सेयम् । प्रकृते स्वरतिकलाचातुर्यज्ञापनाय कामिना बिन्दु-मणिमाले सर्वदृग्गोचरे अधरे गले च कृते, शशप्लुतं तु दीर्घकालास्थायि परोक्षेऽपि कामुकक्रीडास्मारकमिति कृतम् । तथा च तस्य कामशास्त्रनैपुण्यं स्पष्टमेव । तथा च
"क्वचित् ताम्बूलाक्तः क्वचिदगुरुपकाङ्कमलिनः, क्वचिचूर्णोद्गारी क्वचिदपि च सालक्तकपदः । वलीभङ्गाभोगैरलकपतितैः शीर्णकुसुमैः,
स्त्रियाः सर्वावस्थं कथयति रतं प्रच्छदपटः ॥" [अमरुशतके १०८] क्वचिद्-एकत्र, ताम्बूलाक्तः-ताम्बूलरसेन रञ्जितः, क्वचित् , अगुरुपकाङ्कमलिन:-अगुरोः पङ्कस्य अङ्केन-चिह्नेन मलिनः, कचित् चूर्णस्य-कर्पूरादिशोदस्य उद्गारो-गलनं यत्र तथाभूतः, क्वचिदपि सालक्तकपदः-अलक्तकेन-लाक्षया सहितम् , पद-पादमुद्रा यत्र तथाभूतः, वल्यः-प्रच्छदपटस्य संकोचाः, तासां भङ्गास्तरङ्गाः, ता एव वा भङ्गास्तेषामाभोगैः-विस्तारैः, अलकेभ्यः पतितैः, शीर्णानि-इतस्ततो विकीर्णानि, कुसुमानि, तैः, उपलक्षितः, प्रच्छदपटः-आस्तरणवस्त्रम् , स्त्रियाः सर्वावस्थं रतं कथयति-प्रकटयति । ताम्बूलाक्त इत्यनेन न्युजरतं यच्च
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020441 |
| Book Title | Kavyanushasanam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sushilvijay Gani |
| Publisher | Vijaylavanyasuri Granthmala |
| Publication Year | 1956 |
| Total Pages | 340 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |