Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रकाशाभिधविवृतौ अध्या० १, सू० ६।
२७
विर्भावः सा सहजा प्रतिभा, मात्रग्रहणं मन्त्रादिकारणनिषेधार्थम् । सहजप्रतिभावलाद्धि गणभृतः सद्यो द्वादशाङ्गीमासूत्रयन्ति स्म । द्वितीयामाह
मन्त्रादेरौपाधिकी ॥६॥ मन्त्रदेवतानुग्रहादिप्रभवोपाधिकी प्रतिभा, इयमप्यावरणक्षयो
स्फूर्तिवर्मना काव्यात्मना परिणमन्ति । अत्र ज्ञानावरणीयाद्यावरणमपि द्विविधमुदितमनुदितं च, तत्रोदितस्यावरणस्य क्षये सति, अनुदितस्य तस्योपशमे स्वकार्यविमुखत्वे च सति, पूर्वोक्तः प्रकाशस्याविर्भावो भवति, स एव प्रकाशः सर्वार्थप्रतिभासकः प्रतिभा सहजा नाम । ननु "आवरणक्षयोपशमात् सहजा" एतावदेवोच्यताम् , तावतैवोक्तार्थलाभे मात्रपदं व्यर्थमिति चेत् ? अत्राह-मात्रपदं मन्त्रादिकारणनिषेधार्थमिति-तथा च मन्त्रादिकारणजन्यौपाधिक्याः प्रतिभाया व्यावर्त्तनाथ मात्रपदमिति भावः ।
ननु किमियं सहजा प्रतिभा कचिद् दृष्टपूर्वा श्रुतपूर्वा च, उत शास्त्रमात्रविषय इत्याकाङ्क्षायामाह-सहजप्रतिभाबलाद्धीति- भगवतस्तीर्थङ्करस्य प्रधानशिष्या गणधरा उच्यन्ते, ते च प्रथमं तत्त्वं बुभुत्सवो भगवन्तं त्रिः प्रदक्षणीकृत्य तत्त्वं पप्रच्छुः, भगवता च प्रतिप्रदक्षिणं क्रमेण “उत्पद्यते वा, विगच्छति वा, ध्रुवति वा" इति त्रिपदीमभिहिताः, तावतैव क्षीणानल्पज्ञानावरणीयकर्माणः प्रतिभास्फूर्त्या सद्यो महत आगमराशेराचाराङ्गादीनि द्वादशाङ्गानि रचयामासुरिति हि जैनदर्शने प्रसिद्धमिति सूचयितुं हिः शब्दः प्रयुक्त ॥ ५ ॥ __ क्रमप्राप्तामोपाधिकी प्रतिमां लक्षयितुमवतरणिकामाह-द्वितीयामाहेति । सूत्रस्थमादिपदं देवतानुग्रहादिकारणविशेषपरमित्याह-देवतानुग्रहादीति । मन्त्रादेरित्यत्र पञ्चमी जन्यजनकभाव इत्याह-प्रभवेति । उपाधेर्जाता
औपाधिकी । विशेष्यमाह-प्रतिभेति, तथा च मन्त्रादिजपप्रभवा, देवताऽनुग्रहप्रभवा, गुरुप्रसादजनिता वा प्रतिभा औपाधिकी प्रतिभेति कथ्यत इत्याशयः । मन्त्रादेः प्रतिभोत्पत्तौ कथमुपयोग इत्याशङ्कामपनुदन् आवरणक्षयोपशमयोरेव मन्त्रादेरुपयोग इत्याह-इयमप्यावरणक्षयोपशमनिमित्तेतिद्वितीयाऽपि प्रतिभा आवरणस्योदितस्य मन्त्रादिकृते क्षये, अनुदितस्य च तत्प्रयुक्ते
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020441 |
| Book Title | Kavyanushasanam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sushilvijay Gani |
| Publisher | Vijaylavanyasuri Granthmala |
| Publication Year | 1956 |
| Total Pages | 340 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |