Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सालङ्कारचूडामणौ काव्यानुशासने पारम्पर्येण निःश्रेयसप्रयोजनत्वात् । तथा सर्वेषां सुर-नर-तिरश्चां विचित्रासु भाषासु परिणतां-तन्मयतां गतां सर्वभाषापरिणताम् , एकरूपाऽपि हि भगवतोऽर्धमागधी भाषा, वारिदविमुक्तवारिवदा. श्रयानुरूपतया परिणमते, यदाह
चरणकरणनिरूपणाञ्चरणकरणानुयोगमयीति चतुरनुयोगमयजिनवाण्याः कथं मोक्षाभिधायित्वमित्याकाङ्क्षायामाह-द्रव्याद्यनुयोगानामपीति-आदिपदाद् गणितानुयोग-धर्मकथानुयोग चरणकरणानुयोगानामुपग्रहः । निःश्रेयसप्रयोजनत्वात् मोक्षफलकत्वात् । भगवानाचार्यः स्वयमेव तद्भावनां विवेके प्राह"इहानुयोगश्चतुर्धा-चरणकरण-धर्मकथा-गणित-द्रव्यभेदात् , तत्राऽऽद्यस्य सम्यग्ज्ञानदर्शनपवित्रिते नवकर्मानुपादानाऽतीतकर्मनिर्जरारूपे संयमतपसी प्रतिपाद्ये इति सर्वकर्मविमोक्षलक्षणमोक्षपरत्वात् परमार्थाभिधायित्वं प्रतीतमेव, शेषाणां तु पारम्पर्येण, गव्यस्य चोपायत्वेन प्रधानतया विवक्षितत्वात् पश्चानुपूाऽऽदावुपदेशः, तथाहि-नय-प्रमाणबलेन दुर्नयतिरस्कारात् स्याद्वादाधीनं सकलभावानामर्थक्रियाकारित्वलक्षणं सत्त्वं प्ररूप्यते चेतनाचेतनरूपसकलद्रव्याणां योनयश्चेति वस्तुतत्त्वनिरूपणेन द्रव्यस्य, गणितबलेन सुरादीनां सर्वदेहिनामायूंषि चन्द्राद्युपरागादयश्च निश्चीयन्त इत्यायुरादिज्ञानेन गणितस्य, वैराग्योपजननमितिवृत्तं प्रस्तूयत इत्यवदातकथनेन वैराग्योत्पत्तिहेतुत्वाद् धर्मकथायाः परमपुरुषार्थाभिधायकत्वं परम्परयाऽस्ति" इति । जिनवाचो विशेषणान्तरमाह-सर्वभाषापरिणतामिति कारिकायाम् । तद् विवृणोतिसर्वेषामिति । सर्वशब्दस्य प्रस्तुतसकलवाचकत्वेऽपि वाणीश्रवणमननार्हाणामेव प्राणिनां ग्रहणौचित्यादाह-सुर-नर-तिरश्चामिति-सुराः-भुवनपति-व्यन्तरज्योतिष्क-वैमानिका देवाः, नराः-मानवाः, तिर्यञ्चः-पशवः शकुन यश्च, तेषां तथा, नारकाणां दूरस्थत्वाद् एकेन्द्रिय-विकलेन्द्रिया-ऽसंज्ञिपञ्चेन्द्रियाणां श्रवणेन्द्रियमनोविकलत्वात् परिहारः । विचित्रासु नानाविधध्वनि-स्वरपाताऽर्थबोधनप्रकारशालितयाऽनेकभेदभिन्नासु । नन्वेकदैकप्रयत्नोच्चारिता जिनवाणी कथं नानाभाषामयी स्यादित्यारेकामपनेतुं निदर्शनमुखेन परिणतिप्रकारमाह-एकरूपाऽपीति । एकरूपत्वमर्धमागधभाषात्वधर्मेण बोध्यमित्यावेदनायाह-अर्धमागधीति-यथा देवा अर्धमागधभाषया भाषन्ते तथा जिना अप्यर्धमागधभाषया धर्ममुपदिशन्ति, यदागमः-"सव्वभासाणुगामीए सरस्सईए जोयण--
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020441 |
| Book Title | Kavyanushasanam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sushilvijay Gani |
| Publisher | Vijaylavanyasuri Granthmala |
| Publication Year | 1956 |
| Total Pages | 340 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |