________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૭૪ ]
ધ્યાનદીપિકા
तो देशकालचिहा, नियमो इझाणस्स नथ्थि समयमि । जोगाण समाहाणं, जह होइ तहा पयत्तव्वं ॥ ३ ॥
હરકેાઈ એસવા, ઊભા રહેવા આદિ, દેહની અવસ્થા, ચાલતા અનુષ્ટાનમાં-ધર્મધ્યાનમાં પીડાકારી ન થાય તે અવસ્થાએ (આસને) બેસીને, કાચેત્સગ મુદ્રાએ ઊભા રહીને નીચા બેસીને, કે દંડાસને કે શવાસને સૂતાં સૂતાં પણ ધ્યાન કરવું.
આસનને! કાંઇ નિયમ નથી તેનુ` કારણુ ખતાવે છે. સર્વ દેશ, કાલ, અને આસનાદિ અવસ્થામાં વતતાં-રહેતાં, મુનિએ ઉત્તમ કેવળજ્ઞાન આદિ, આદિ શબ્દથી અવધ, મનઃ વાદિ લાભાને પાપ રહિત થઈને-પાપને શમાવીને (કેવળજ્ઞાનને મૂકીને બાકીના ભાવેા) અનેક વાર પામ્યા છે.
આ જ કારણથી અમુક દેશમાં ધ્યાન કરવું. અમુક કાલમાં ધ્યાન કરવું, કે અમુક આસને બેસીને ધ્યાન કરવું ઈત્યાદિના નિયમ આગમમાં જૈન સિદ્ધાંતમાં—નથી જે નિયમ છે તે એટલેા છે કે મન, વચન, કાયાના ચેાગેાનું સમાધાન– વક્ષેપ રહિતપણું-જેમ જે પ્રકારે રહી શકે તે પ્રમાણે
પ્રયત્ન કરવા.
ધ્યાનમાં દિશાના નિયમ બતાવે છે.
पूर्वाभिमुखो ध्यानी चोत्तराभिमुखोऽथवा । प्रसन्नवदनो धीरो ध्यानकाले प्रशस्यते ॥ ११७ ॥ ધૈય રાખી પ્રસન્ન મુખે ધ્યાન કરવાવાળાએ પૂર્વની
For Private And Personal Use Only
