________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૧૪૦ ]
ધ્યાનદીપિકા
નિમિત્ત માત્ર છે. નિમિત્તે ઉપર દ્વેષ ન કરે, તેમના ઉપર ઈર્ષા ન કરે. આવા અનિષ્ટ સંબંધે શા માટે મળે છે તેનું ખરું કારણ શોધી કાઢો અને તે મૂળને જ સુધારે. તેવાં કર્તવ્ય કરતાં અટકે, સુખી કરે, તે સુખ મળશે; ઈષ્ટ આપ તે ઈષ્ટ મળશે; શાંતિ આપે, તે શાંતિ પામશે; અભય આપે તે નિર્ભય થશે. આ ઉપાય લાગુ પાડ્યા વિના કેવળ મનોરથ કરવા તે મૂર્ખતા છે.
ધ્યાનશતકમાં કહ્યું છે કે, अमणुन्नाणं सदाइविसयवथ्थुण दोसमालिणस्स । धणियं विओगचिंतणमसंपयोगाणुसरणं च ॥१॥
મનને નહિ ગમે તેવા શબ્દાદિ વિષયો તથા વસ્તુઓને, શ્રેષથી મલિન મન વડે અત્યંત વિયોગ ચિંતવે અને ફરીને તેને મેળાપ ન થાય તેવું ઈચ્છવું-ચિંતવવું, તે અનિષ્ટ સંગ આર્તધ્યાન છે.
ભાવાર્થ :–શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પર્શ આ પાંચ ઈન્દ્રિના વિષયે છે અને તે જેમાં રહે છે તે વસ્તુ છે. આવા અનિષ્ટ શબ્દાદિ વિષયે અને તેના આધારભૂત સજીવ-નિર્જીવ વસ્તુઓ, જેવાં કે કૂતરાં ગધેડાપ્રમુખના શબ્દ કુરૂપ-કદરૂપા મનુષ્ય તથા પ્રાણીઓ અને કાળીકાબરી વસ્તુઓ, ખરાબ દુર્ગધ અને દુધવાળા મળ, વિષ્ટાદિ પદાર્થો, કડવા કષાયેલા રસ, અને તેવી કોહલી વસ્તુઓ, કાંટાકાંકરા વગેરેના કઠોર સ્પર્શવાળા અને તેવા કઠેર સ્પર્શવાળા મનુષ્ય, જનાવર, જમીન, આદિ, પદાર્થો
For Private And Personal Use Only
