________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
1148
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
A DESCRIPTIVE CATALOGUE OF
भो धीराः अगाधस्यातिगम्भीरस्य ज्ञानकरुणयोः समुद्रस्य यस्य अनघा निर्मला गुणाः क्षान्त्यादयः सन्ति सोऽक्षयः श्रियै संपत्तये अमृताय मोक्षार्थश्च भवद्भिस्सेव्यतामाराध्यताम् ॥ १ ॥ चिकीर्षितं प्रतिजानीते समाहृत्येति । अन्येषां तत्राणि शास्त्रान्तराणि “ नामलिङ्गानुशासनानि ” समाहृत्य एकत्र कृत्वा संक्षिप्तैः अल्पविस्तरबह्वर्थैः प्रतिसंस्कृतैः प्रतिपदं प्रकृतिप्रत्ययविचारेण कृतसंस्कारैः वर्गेः सजातीयसमूहैः संपूर्ण साङ्गोपाङ नाम्नां स्वरित्यादीनां लिङ्गानाच स्त्रीपुन्नपुंसकाख्यानाम् अनुशासनं व्युत्पादकं शास्त्रमुच्यते । मयेति शेषः ॥
End :
षट्संज्ञकास्त्रिषु समा युष्मदस्मत्तिङव्ययम् । परं विरोधे शेषन्तु ज्ञेयं शिष्टप्रयोगतः ॥ इति लिङ्गादिसङ्ग्रहवर्गः ॥
इत्यमरसिंहकृतौ नामलिङ्गानुशासने । सामान्यकाण्डस्तृतीयस्साङ्ग एव समर्थितः ||
षट्संज्ञकाः षान्तनान्तसंख्या (:) कतिशब्दच त्रिलिङ्गयां समाः सरूपाः नित्यं बहुषु वर्तमानाः अतो बहुवचनान्ताश्चेत्यर्थः । यथा षडिमे । पाडेमाः । षाडेमानि । पश्चभिरेताभिः । कति पुमांसः । कति स्त्रियः । कति कुलानि । युष्मदस्मच्छब्दौ तिङन्तपदान्यव्ययानि च त्रिषु समानि । युष्मच्छब्दो यथा त्वं स्त्री । त्वं पुमान् । त्वं कलत्रम् । अस्मच्छब्दो यथा आवां पुमांसौ। आवां स्त्रियौ । आवां कलत्रे । तिङ् यथा स्थाली भवति । घटो भवति । पात्रं भवति । एवं दाग ( रा ) भवन्तीत्यादि । अव्ययं यथा - उच्चैः दाराः । उच्चैः स्त्री । उच्चैः कलत्रम् | उच्चैः प्रासाद इत्यादि । परमिति । विरोधे विप्रतिषेधे सति परं लिङ्गानुशासनम् प्रवर्तते । यथा मानुषशब्दस्य कषणभमरोपान्ता इति प्रागुक्तविधिना पुंस्त्व एव प्राप्ते सति द्विचतुःषट्
I
For Private and Personal Use Only
