Darshanik Kosh Part 02

SR No.: 020174
Original Sutra Author: N/A
Author: Chhotalal N Bhatt
Publisher: Gujarat Varnacular Society Ahmedabad
Publication Year: 1938
Total Pages: 134
Language: Gujarati
Classification: Dictionary
File Size: 9 MB

Page 44

( ૧૫૫ )
માવિષે વિદુઃાલા જેમાં સૂત્રને અનુસરતાં (૨) મિલ્સ–ભિક્ષાને માટે કે મળમૂત્ર વા વડે સૂત્રને અર્થ વર્ષો હેય તથા ત્યાગને માટે જે એક એજનથી વધારે આગળ ભાષકારનાં પિતાના પદોનું પણ વર્ણન કર્યું જતો નથી તેને પંગુ (પાંગળ) ભિક્ષુ જોવો. હોય તેને ભાષ્યને જાણનારા વિદ્વાને ભાષ્ય (૩) વçમિશ્ન –જે ભિક્ષુ આજ જન્મેલી
અથવા સેળ વર્ષની અથવા સો વર્ષની સ્ત્રીને માસુમ–ધોળું અને ચળકતું. જોઇને નિર્વિકાર રહે છે તેને પંઢ ભિક્ષુ મિક્ષા–રાસમાત્રમ્ ! એક ગ્રાસ
જાણુ. જેટલું અન્ન તે ભિક્ષા.
(૪) અમિઠુ – ભિક્ષુ ઉભો હોય કે
ચાલતો હોય તથાપિ ચારે પાસ જેની આંખ २. प्रासमानं भवेभिक्षा पुष्कलं तु चतु
બે બે હાથ કરતાં વધારે ન જતી હોય તેને गुणम् । पुष्कलानि च चत्वारि हन्तकारो विधीयते
અંધભિક્ષુ જાણો. છેલા એક ગ્રામ જેટલું અન્ન તે ભિક્ષા: ચાર
(૫) યમલ્લુ હિતાહિત અથવા મનને ગ્રાસ એટલે એક પુષ્કલ; અને ચાર પુષ્કલ
આનંદ કે ખેદ આપે એવું વચન કાને પડયા અથવા સેળ ગ્રાસ એટલે હુંકાર કહેવાય.
| છતાં જે સાંભળતું નથી તેને બેહેરે ભિક્ષ મિથુ–વિનવી . ભિક્ષાવડે નિર્વાહ
જાણો. કરનાર તે ભિક્ષુ.
(૬) મુમક્ષ –વિષયો સમીપ છતાં ૨. મિક્ષવારા અથવા ભિક્ષા કરનાર અને ઇન્દ્રિયો સારી છતાં જે ઊંઘેલાની પેઠે પણ ભિક્ષુ કહેવાય.
તેના તરફ લક્ષ આપતું નથી, તેને મુગ્ધ ભિક્ષુ રૂ. ચતુર્થી મિક્ષ સંન્યાસી પણ જાણ. ભિક્ષુ કહેવાય. અથવા
મિજમુ–ાત્વિમ્ | ભેદનું જે છે. ચરિત્ર શ્રાવારી વવિઘાથી પુરુષ : અનુયોગીપણું એટલે જે પદાર્થમાં ભેદ રહેશે अध्वगः क्षीणवृत्तिश्च षड़ेते भिक्षवः स्मृताः ।। રહેલો હોય તે પદાર્થમાં રહેલે ધર્મ. સંન્યાસી, બ્રહ્મચારી, વિદ્યાર્થી, ગુરૂનું પિષણ ૨. મેધવરારંa 1 ભેદનું અધિકરણપણું. કરનાર, પ્રવાસી અને જેને નિર્વાહનાં સાધન
भूतत्वम् --- बहिरिन्द्रियग्राद्य विशेषगुणवत्त्वं ન હોય એ એ છ ભિક્ષુઓ કહેવાય છે. '
મૂતવમ્ ! બાહ્ય ઇયિજન્ય જ્ઞાનના વિષયભૂત મિક્ષ –મનિ: gવ પર જે વિશેષ ગુણ છે તે વિશેષ ગુણવત્વનું નામ ધર ઇત્ત ચા મુuતે સુવિચા: પ મૂમી ! ભૂતત્વ છે. જેમ-ગંધ, રસ, રૂ૫, સ્પર્શ, મિલુપુરા: ૧ અજિલ, પંઢ, પંગુ, અંધ, શબ્દ, આ પાંચ વિશેષ ગુણ ક્રમે કરીને પ્રાણ, બધિર અને મુગ્ધ, એ છ પ્રકારના પૃથ્વી | રસન, ચક્ષુ, વફ. અને શ્રોત્ર, એ પાંચ બાહ્ય ઉપર ભિક્ષ જાણવા. શાસ્ત્રકારોએ તેમનાં ઈક્રિયજન્ય જ્ઞાનના વિષય છે. તે ગંધાદિ લક્ષણે આ પ્રમાણે કહ્યાં છેઃ- | પાંચ વિશેષ ગુણ યથાક્રમે પૃથ્વી, જળ, તેજ,
(૧) નમ:--જે ખાતી વખતે આ વાયુ અને આકાશ, એ પાંચ દ્રવ્યોમાં સમવાય સારું સારું છે કે માઠું છે એમ કહેતા નથી, તેમ
સંબંધે કરીને રહેલા છે. માટે પૃથ્વી આદિક જે હિત, મિત, અને સત્યજ બોલે છે. તેને પાચેકમાં રહેલે ધર્મ તે ભૂતત્વ છે. અજિક (જીભ વગરને) ભિક્ષુ (સંન્યાસી) 1 _ भूतप्रतिवन्धः-पूर्वानुभूतविषयस्यावशेन पुनः જાણવો.
ને પુનઃ સ્મરણ ! પૂર્વ અનુભવેલા વિષયનું