Darshanik Kosh Part 01

SR No.: 020173
Original Sutra Author: N/A
Author: Chhotalal N Bhatt
Publisher: Gujarat Varnacular Society Ahmedabad
Publication Year: 1937
Total Pages: 124
Language: Gujarati
Classification: Dictionary
File Size: 8 MB

Page 89

(૮૪) જાતિ છે, તે જાતિવાળા (અંધત્વવાળો) ગુણ સામાન્યવાળો હોય, તે પદાર્થ ગુણ કહેવાય ગંધ કહેવાય છે.
છે. અથવા ૨. પ્રાણપ્રથા જુ અન્ય પ્રાણ ઇદ્રિય ૨. દ્રવ્યત્વવ્યાપકતા વચ્છેસરામિગતિમાન વડે ગ્રહણ કરાતે જે ગુણ ને ગધે. ગુજઃા દ્રવ્યત્વ જાતિની અવચ્છેદક (એટલે
રૂ. પૃથિવીમાત્રવૃત્તપત્નસાક્ષાત્યાગ ગાત- સમાન દેશમાં રહેલી) અને સત્તા કરવું જ સ્વમ્ માત્ર પૃથ્વીમાંજ રહેનારું . જાતિથી ભિન્ન એવી ગુણત્વ જાતિવાળે જે ગુણત્વ છે જેમાં સાક્ષાત વ્યાપક હેય પદાર્થ તે ગુણ. દ્રવ્યત્વ પતિ પૃથ્વી આદિક એવા પદાર્થનું (ગધ ગુણનું) જે જાતિમાન નવ દ્રામાં રહે છે; અને ગુણ પણ પૃથ્વી પણું તે ગંધત્વ કહેવાય.
આદિક નવ દ્રામાં રહે છે, માટે ગુણ એ જધrળવા–(૧) સોરભ અને દ્રવ્યત્વ જાતિનો વ્યાપક કહેવાય છે, અને તે
(૨) અસૌરભ, એવા બે પ્રકારને ગંધ રૂપાદિક ગુણમાં રહેલી જે વ્યત્વ પતિની ગુણ છે. તે એકલી પૃથ્વીમાં રહે છે અને વ્યાપકતા, તે વ્યાપકતાની અવિચ્છેદક ગુણત્વ નિત્યજ હોય છે.
જાતિ છે, અને તે ગુણત્વ જાતિ સત્તા મજમુ–() નિયતત્તરા/- જાતિથી ભિન્ન પણ છે. એવી ગુણત્વ જાતિ માળેિ વર્ષ નિમ્! મૂર્તા દ્રવ્યને રૂપાદિ સર્વ ગુણેમાં સમવાય સંબંધથી રહે નિયમથી રહિત (ગમે તે તરફ) ઉત્તર દેશ છે, માટે ગુણનું આ લક્ષણ સંભવે છે. સાથે (પ્રથમના સ્થાનને છોડીને પછીના રૂ. રમતમત્રતૃત્તિ-નિત્યાનિત્યવૃત્તિ વાર્થસ્થાન સાથે) સોગ થાય છે, તે સંયોગનું ! વિમાનવાધિમાન : દ્રવ્ય સમત અસમાયિ કારણ જે તે મૂર્ત દ્રવ્યનું કર્મ | માત્રમાં રહેનારો. તથા નિત્ય અને અનિત્યમાં છે, તે કર્મને ગમન’ કહેવામાં આવે છે. રહેનારે, એ જે પદાર્થ વિભાજક ઉપાધિ (વસ્તુ પ્રથમ જે સ્થળે હોય તે સ્થળને પૂર્વ
{ છે, તે ઉપાધિવાળો પદાર્થ ગુણ કહેવાય છે. દેશ કહે છે, અને ત્યાંથી જે બીજે સ્થળે ! રમ, ઉપાદિ, ચોવીશ ગુણ યથા, પૂથ્વી જાય તેને ઉત્તર દેશ કહે છે. પૂર્વ અને
આદિક નવ દ્રવ્યોમાંજ સમવાય સંબંધથી ઉત્તરનો પહેલાં અને પછીને, એવો અર્થ ! રહે છે, માટે તે રૂપાદિક ગુણ દ્રવ્ય સમત સામાન્યતઃ કર.).
| કહેવાય છે, એવા દ્રવ્ય સમત રૂપાદિક – મમાનામિ ચિત્તવૃત્તિઃ | અભિ
| ગુણમાં જ ગુણત્વ જાતિ સમવાય સંબંધથી માનરૂપ ચિત્તની વૃત્તિ.
રહે છે–ગુણથી ભિન્ન બીજા કોઈ પદાર્થમાં જાથા - સુમાષિતન સર્વીયમાના સુભા- રહેતી નથી માટે ગુણત્વ જાતિ દ્રવ્યસમત ષિતપણાને લીધે સર્વ કોઈ જેને ગાય છે. માત્ર વૃત્તિ કહેવાય છે. વળી તે ગુણત્વ જાતિ તે ગાથા.
નિત્ય દ્રવ્યોમાં રહે છે, તેમ અનિત્ય દ્રવ્યોમાં તમૂ-વરતwામમેTIક્રમપિતા પણ રહે છે, માટે તે નિત્યાનિત્યવૃત્તિ કહેવાય સંત વા તે વાત નવિ વિદ્યુઃ ૧ છે, અને તે ગુણત્વ જાતિ પદાર્થ વિભાજક સંસ્કૃત કે પ્રાકૃત જે કાંઈ સ્વર, તાલ, ગ્રામ- ઉપાધિરૂપ પણ છે. (વાર્થવિમાન ઉપાધિ. ભેદ, રાગ અને રાગનાં અંગોવાળું હોય તેને
શબ્દ જુઓ.) માટે ગુણનું આ લક્ષણ ગાયન જાણનારા ગીત કહે છે.
સંભવે છે. ગુખ–શ્ચમ સતિ સામાન્યવાન ૮. સુત્વગાતિમાનું મુળ: જે પદાર્થ ગુદા જે પદાર્થ દ્રવ્ય તથા કમથી ભિન્ન | સમવાય સંબંધે કરીને ગુણત્વ જાતિવાળા હેય તથા સમવાય સંબંધથી જાતિરૂ૫ | હેય તે ગુણ કહેવાય છે.