Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૫૮) અને અવિદ્યા (અનિષ્ટનું સાધનઅતત્ત્વજ્ઞાન), જે જે ધૂમાડાવાળો હોય છે તે તે અગ્નિવાળા એ છ વાનાં ઉત્પન્યાદિ ષટ્સ કહેવાય છે. પણ હેય છે, જેમ, રડું ધૂમવાળું હેવાથી
૩ –મૂ નમુત્સઃ પુનઃ પુનઃ તે અગ્નિવાળું હોય છે તેમ. આ વચન ઘૂમરૂપ દર્શનનું નામ ઉત્સર્ગ છે. જેમ-જ્યાં જ્યાં હનુમાં અગ્નિરૂપ સાધ્યની વ્યાપ્તિનું પ્રતિપાદક ચેતનવ રહે છે, ત્યાં ત્યાં કત્વ રહે છે. જેમ, છે તથા રડારૂપ દષ્ટાન્તનું પણ પ્રતિપાદક કુલાલ, સાળવી વગેરેમાં ચેતનત્વ રહે છે માટે છે, માટે એ ઉદાહરણ થાય છે. ઘટપટાદિક કાર્યોનું કર્તવ પણ રહે છે તેમ | ૨. સાણસાધન વ્યાપ્તિઝ મ્ | સાધ્ય. ઈશ્વરમાં ચેતનવ ધર્મ રહે છે માટે ઈશ્વરમાં (અગ્નિ) અને સાધન (ધૂમ) એ બેની વ્યાપ્તિ જગત્યત્વ સંભવે છે. જો ઈશ્વરમાં જગત્ક- બતાવનારું વાક્ય તે ઉદાહરણ.
ત્વનો સંભવ ન માનીએ, તે તે ઈશ્વરમાં ઘેરા --નામમાત્રા વતુરંવીર્તનમુદેશઃ.. ચેતનત્વ પણ ન હોવું જોઈએ. જેમ ઘટાદિકમાં નામ માત્રથી જે વસ્તુનું કથન તેને “ઉદેશ” કતૃત્વ સંભવતું નથી, તેથી ચેતનત્વ પણ નથી. કર્યું છે. જેમકથ, ગુણ, કર્મ, સામાન્ય, (આ ઉત્સર્ગરૂપ તક પણ એક જાતને દોષ છે.) વિશેષ, સમવાય, અભાવ, એ રીતે દ્રવ્યાદિનાં
૩ તા:- સુવિશેષજ્ઞનીમૂતવિષય નામ માત્રથી જે દ્રવ્યાદિ પદાર્થોનું કથન તે હતાઃા સુખ વિશેષનું જનક એવું જે કર્મ ‘ઉદ્દેશ” કહેવાય છે. છે, તે કર્મને વિષય કરનારો જે પ્રયત્ન, તે વૈgsોતાનામમાત્રનુ વસ્તુનું પ્રયનનું નામ ઉત્સાહ છે.
પ્રતિપાદન કરનાર નામ માત્ર ઉદ્દેશ. २. अन्यैरशक्यतयाऽवधृतेऽप्यवश्यकर्त्तव्यता
ત્વપૂ–વિવેચતનપર્વમ્ જેના વૃદ્ધિ: બીજાઓએ જે કાર્ય કરવું અશક્ય સંબંધમાં કાંઈ વિધાન કરવાનું હોય તે વિધેય છે એ નિર્ણય કર્યા છતાં પણ તે કાર્ય કહેવાય; એ વિધેયનો ધર્મ તે વિધેયતા અને અવશ્ય કરવું જ એવી બુદ્ધિનું નામ ઉત્સાહ છે. તેનું નિરૂપક એટલે જણાવનાર તે વિધેયતા
उत्साहव्यसनम्-नृत्यगीतादिदर्शनेच्छा । નિરૂપક કહેવાય. એવું નિરૂપકપણું જેમાં રહ્યું હેતુકર્થનમ્ | નાચ અને ગાયનાદિને જેવા હોય તે ઉદ્દેશ્યત્વ કહેવાય. સાંભળવાની ઇચ્છાનો હેતુ જે વ્યસન છે.
મકરા --જે શરીરે પૃથ્વીને વન-મૃત્યુ વખતે ઊર્ધ્વ ગતિ કર- ફાડીને પોતપોતાનાં બીજમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે, નારો વાયુ. ૨. કંઠ દેશમાં રહીને ખાંસી તે શરીર ઉભિ જ કહેવાય છે. વૃક્ષ, લતા, વગેરેને આણનારો વાયુ.
ઔષધિ વગેરેના શરીરે એવાં છે. उदासानत्वम्-विवदमानयोरुभयोरुपेक्ष
૩મૂવમેહફિવિશેષગુv-તો વાતિભવમ્ ! બે જણ વિવાદ કરતા હોય ત્યાં તે જ
વિદા રૂપાદિ વિશેષ ગુણમાં રહેલો જે જાતિ બન્નેની ઉપેક્ષા કરવાપણું તે.
વિશેષ તે ઉદ્ભૂતત્વ. ૨. વિવમાનથોરેતરપક્ષાનવષ્યમાં બે
૨. પ્રત્યક્ષજ્ઞાનાયમ્ પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનનું વિવાદીઓમાંના એકેને પક્ષ ન લેવાપણું છે. યોગ્યત્વ. અર્થાત જેમાં રૂ૫ સ્પર્શ વગેરે પ્રત્યક્ષ
વાdવાથજૂ-વ્યાક્ષિતિજ્ઞા દન્તિ જ્ઞાનને યોગ્ય છે તે ભૂત કહેવાય છે. વાનકુવાદરણમા હેતુ વિષે સાધ્યની વ્યાપ્તિનું
મૂતરૂપાનુભૂત –(તેનઃ) જે પ્રતિપાદક એવું જે દષ્ટાન્ત બોધક વચન છે, ને તેજનું રૂપ ઉદ્ભૂત હોય અને સ્પર્શ અનુદ્દભૂત તે વચન ઉદાહરણું વાક્ય કહેવાય છે. જેમ– હોય તે તેજ ઉદ્ભૂત રૂપાનુભૂત સ્પર્શવાળું “ચા ચ ધૂમવાન્ ત વહિમાન ચા માનસ:” | કહેવાય.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020173 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 124 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 8 MB |